Ош технологиялык университетинин бухгалтердик эсеп жана аудит кафедрасынын башчысы, экономика илимдеринин кандидаты, доцент, Аймактык менеджмент академиясынын мүчө-корреспонденти Абдиев Мурат Журатович “Экономикалык интеграция шартында Кыргыз Республикасынын тамак-аш өнөр жайынын атаандаштык жөндөмдүүлүгүн жогорулатуу” аталыштагы экономика жана эл чарбасын башкаруу адистиги боюнча экономика илимдеринин доктору окумуштуулук даражасын ийгиликтүү коргоду. Ошнтип. ОшТУ дагы бир илимдин доктору менен толукталды.

-Мурат Журатович, биринчиден, диссертациялык ишинизди ийгиликтүү коргоп алышыныз менен куттуктайбыз. Өлкөбүздөгү таажы вирусуна байланышкан кырдаалда коргоонуз кандай болду?

 -Саламатсызбы, рахмат. Учурдагы өлкөбүздөгү кырдаал биздин дагы диссертациялык ишибизди коргоого таасирин тийгизбей койгон жок. Кыргыз Республикасынын Жогорку аттестациялык комиссиясынын (ЖАК) сайтында 2020-жылдын 27-мартында диссертациялык ишти коргоо боло турганы жөнүндө кулактандыруу болуп,  мен даярдык көрүп жатканымда ага үч күн калганда болбой калды. Июнь айынын башында КР ЖАК диссертациялык ишти коргоого кулактандыруу берилип, кырдаалга байланыштуу болбой калгандарга июль айына чейин коргоого уруксат берилип, 26-июнда Бишкек шаарында М.Рыскулбеков атындагы Кыргыз экономикалык университетинин жана И.Раззаков атындагы Кыргыз мамлекеттик техникалык университетинин алдындагы экономика илимдеринин доктору (кандидаты) окумуштуулук даражасын ыйгаруу боюнча уюштурулган диссертациялык кеңешинде ийгиликтүү коргоп алдым.

-Өлкөбүздө санариптештирүү шартында диссертацияны коргоо боюнча талаптар жөнүндө айтып кетсеңиз?

    -Негизи акыркы жылдары КР ЖАКта коп реформалар жүргүзүлүп, өзгөрүүлөр жана жаны талаптар киргизилип жатат. Алсак: илимпоздордон учурда диссертациясынын негизги илимий жыйынтыктарын  чыгаруу үчүн макалаларын рецензияланган мезгилдүү басылмаларда басып чыгаруу  талап кылынат жана критерийи катары анын «РИНЦ», «Scopus», «Web of Science» жана «Thomson Reuters» цитаттоо (цитирование) системасына  кирүү эсептелет. Бул системаларда макалаларды жазууда илимий изилдөөлөрдү жүргүзүү методологиясын деталдуу баяндоо менен жанылыгын ачып берүүгө  катуу талап коюлууда. Макалалардын сапатын жогорулатуу, аларды даярдоодо эл аралык талаптарга дал келтирүү, макалаларга комментарий , б.а. цитаттоо аркылуу Хирша индексин жогорулатуу, илимий журналдардын рейтингин жана импакт-факторун жогорулатуу боюнча кадамдар көрүлүп жатат. Баллдык система киргизилип, окумуштуулук даражаларды изденүүчүлөр үчүн илимий жана илимий-методикалык эмгектерди жарыялоодо кандидаттык диссертацияга 150 балл, доктордук диссертацияга 300 балл белгиленди. LIBRARY.RU-Россиядагы  ири илимий маалыматты издөө жана анализдөөүчүн мол мүмкүнчүлүккө ээ болгон илимий басылмалардын электрондук китепканасына изденүүчүлөрдүн катталуусу аркылуу алардын илимий эмгектеринин чыгаруу активдүүлүгүн аныктоо жүрүп жатат. Ошондой эле диссертацияны жана анын авторефератын жасалгалоо боюнча дагы талаптар киргизилип, коргоого чейин милдеттүү түрдө антиплагиат программасынан өтүү жана анын негизинде кийинки этаптарга жолдомо алуу, диссертациялык кенешке диссертациялык ишин КР ЖАКтын сайтында электрондук түрдө катталуусу, тиешелүү болгон бардык документтерди pdf түрүндө берүү, электрондук кезек аркылуу этаптардан өтүү менен коргоо каралган.Жалпысынан ушул айтылгандар боюнча диссертациялык ишти коргоо болуп, бардык этаптары электрондук тартипте жүргүзүлдү жана эч кандай тосколдук болбоду.

-Изилдөөңүздүн илимий жаңылыгын айтып кетесизби?

-Экономикалык интеграция шартында тамак-аш өнөр жайынын атаандаштык жөндөмдүүлүгүн жогорулатууда теориялык, методикалык жана практикалык жактан  сунуштарды иштеп чыгуу эсептелет. Изилденген иштин негизги илимий жыйынтыгы төмөнкүлөр:

      1.Кыргыз Республикасынын тамак-аш өнөр жайынын атаандаштык жөндөмдүүлүгүнүн теориялык аспекттери аныкталып, «тамак-аш өнөр жайы», «тамак-аш өнөр жайындагы атаандаштык», «тамак-аш өнөр жайынын атаандаштык жөндөмдүүлүгү» түшүнүктөрүнөавтордук толуктоо киргизилип, тамак-аш өнөр жайынын ролу жана орду негизделип, тамак-аш өнөр жай ишканаларынын классификациясы иштелип чыкты;

     2.Тамак-аш өнөр жайындагы өндүрүү жана сатуу боюнча калыптанган чет өлкөлүк тажрыйбаларды комплекстүү изилдөөнүн негизинде алгылыктуу жактарын Кыргызстандын практикасында колдонуу жагы көрсөтүлдү;

      3.Тармактын атаандаштык жөндөмдүүлүгүнө таасир этүүчү факторлор жана шарттар аныкталды;

     4.Тамак-аш өнөр жайынын натыйжалуулугун жана атаандаштык жөндөмдүүлүгүн жогорулатуу жактары иштелип чыкты жана сунушталды;

      5.Экономикалык интеграция шартында тамак-аш өнөр жайынын өнүгүүсүнүн жана атаандаштык жөндөмдүүлүгүнүн учурдагы деңгээли талданып аны жогорулатуунун резервдери аныкталды;

      6.Тамак-аш өнөр жайынын атаандаштык жөндөмдүүлүгүн жогорулатуу максатында чийки затты өндүрүүчүлөр, кайра иштетүүчү жана тамак-аш өнөр жай ишканалары, камсыз кылуучу кызматтарды кластердик негизде интеграциясын түзүү зарылчылыгы негизделди;

     7.Экономикалык-математикалык методдорду колдонуу аркылуу тамак-аш өнөр жайынын өндүрүмдөрүнүн көлөмүн жогорулатуунун модели түзүлүп, узак мөөнөттүү прогнозу жасалды;

     8.Тармактын атаандаштык жөндөмдүүлүгүн жогорулатуу жана натыйжалуу иштөөсү үчүн контроллинг концепциясы иштелип чыкты;

     9.Тамак-аш өнөр жайынын өндүрүмдөрүнүн сапатын эл аралык стандарттарга жетүүсүнүн негизги жолдору сунушталды.

         -Буга чейиники кандидаттык изилдөөңүз кайсы темада болгон?

-2011-жылы проф. К.Ш.Токтомаматовдун жетекчилиги астында кандидаттык диссертациямы «Рыноктук экономика шартындагы жашылча-жемиш өндүрүшүнүн натыйжалуулугун жогорулатуу (Ош облусунун материалдарынын негизинде)» деген темада  ийгиликтүү коргогом. Кандидаттык теманы улай ушул багытты өлкөнүн масштабында кароо менен жалпы тамак-аш өнөр жайынын мисалдында уланттым.

- Диссертациялык  изилдөөнүн негизиндеги тамак-аш өнөр жайында кайсы негизги көйгөйлөрдү аныктадыныз?

-Диссертациялык изилдөөнүн негизинде тамак-аш өнөр жайындагы негизги көйгөйлөр төмөнкүлөр экенин аныктадык: өнөр жайлык иштетүүүчүн сырьенун жетишпестиги;  мамлекет тарабынан начар колдоо көрсөтүү; жетишерлик эмес инвестициялык активдүүлүк; жабдуулардын эскирүүсү; иштеп жаткан стандартташтыруу, сертификациялоо жана башкаруу системасынын эл аралык стандарттарга дал келбеши; транспорттук жеткирүү; лабораторияларды материалдык-техникалык камсыздоонун төмөнкү денгээли, продукциянын сапаты жана коопсуздугу боюнча тобокелдердин болушу; азык-түлүк продукцияларынын импортунун жогорку үлүшү; айыл-чарба сырьелорун дүн сатуу системасынын өнүкпөгөндүгү; соода-логистикалык системанын начар денгээлде болуусу ж.б.

-Тамак-аш азыктарын сатууну анализдөөдө кандай көйгөйлөрдү аныктадыныз?

-Тамак-аш азыктарын сатууну анализдөөдө төмөнкүдөй көйгөйлөр аныкталды:

-өндүрүлгөн өндүрүмдү сатуу системасынын жоктугу;

-рыноктун катышуучуларынын арасындагы экономикалык кызыкчылыктардын так эместиги жана алардын өз ара мамилелеринин өркүндөбөгөндүгү;

-өндүрүүчүдөн керектөөчүгө чейин өндүрүмдү жылдыруу жараянындагы жоготуулар;

-рыноктук инфраструктуранын объектилеринин (дүң-чекене, айылдык жана башка рыноктор, сатып алуу-сатуу, соода ишканалары ж.б.у.с.) өнүкпөгөндүгү;

-республиканын калкы тарабынан импорттук өндүрүштөгү азык-түлүктөрдүкеректөөнүн жогорку үлүшү;

-өндүрүлгөн өндүрүмдүн төмөнкү сапаты, анын эл аралык стандарттарга туура келбеши;

-транспорттоо системасынын жоктугу.

-Тамак-аш өнөр жайын өнүктүрүүнүн негизги багыттары катары эмнелерди белгилеп кете аласыз?

Тамак-аш өнөр жайын өнүктүрүүнүн негизги багыттары катары төмөнкүлөрдү эсептейбиз: тармактын ишканаларын технологиялык кайра жабдуу; АӨК тун продукцияларын өндүрүү, кайра иштетүү жана сатуу боюнча интеграцияланган түзүмдү түзүү; продукциянын чыгуусун жогорулатуучу жаны технологияларды кийрүү; ата-мекендик өндүрүштөгү жаны азык-түлүк продуктыларын түзүү; ата-мекендик продукциялардын сапатын жогорулатуу; башка өлкөлөрдөн сатылып алынган продукциялардын түрүн өндүрүүгө жөндөмдүү ата-мекендик өндүрүүчүлөрдү мамлекет тарабынан финансылык колдоо.

-Сиз тамак-аш өнөр жайынын өнүгүүсүнүн кандай  жолдорун сунуштайсыз?

-Тамак-аш өнөр жайыазык-түлүк  базарында  негизги орунду ээлейт.Анткени бул тармак өлкөнүн азык-түлүк коопсуздугун камсыздоо багытында жана жалпы эле агрардык сектордун өнүгүшүнө  чоң таасирин тийгизет. Региондордо жер-жемиштери кайра иштетүүчү, сок иштеп чыгуучу, кургак жер-жемиштерди даярдоочу, этти кайра иштетүүчү жана сүт азыктарын иштетүүчү ишканаларды, кондитердик ишканаларды, өнүктүрүүгө болот. Бул багытта мини-цехтердин жана жеке ишкердик негиздеги ишканалардын да өз орду бар.

-ЕАЭБ өлкөлөрү боюнча азык-түлүк продукциялары менен камсыз кылуу боюнча кайсы өлкөдө денгээли жогору экен?

-Постсоветтик жана ЕАЭБ мейкиндигинде жападан жалгыз өзүн азык-түлүк менен камсыз кылуу көйгөйүн оптималдуу чечкен өлкө катары Беларусь республикасы эсептелинет.Бул өлкөдө калкты негизги  тамак-аш продуктыларын камсыз кылууда практикалык керектөө  өздүк өндүрүштүн эсебинен камсыз болот. Беларусь өлкөсүнүн өзүн азык-түлүк менен камсыз кылуунун деңгээли 160% ды түзүп, АӨК чөйрөсүндө  ЕАЭБ гана эмес дүйнөлүк  азык-түлүк рыногунда активдүү сырткы экономикалык саясат жүргүзүп келе жатат. ФАОнун маалыматына ылайык, Беларусь 10 продукцияны экспорттоо  боюнча 20 дүйнөлүк лидерге, ал эми негизги 5 продукция  боюнча, алдыңкы дүйнөлүк азык-түлүк экспортерлорунун алдыңкы бешөөнө кирет. 

-Кыргызстанда тамак-аш азыктарынын кайсы түрлөрүн экспорттого мүмкүнчүлүгү бар?

-Бүгүнкү күндө изилдөө көрсөткөндөй КРда тамак-аш өнөр жай ишканалары өздөрүнүн продукцияларын сатууда негизинен Россия жана Казахстан рыноктору менен чектелип калууда. Бүгүнкү күндө коңшу Кытай, Өзбекстан жана Таджикстан өлкөлөрүнө дагы продукцияны экспорттоо маселеси актуалдуу болуп келүүдө. Тамак-аш өнөр жайынан атаандаштык жөндөмдүүлүгү сүт жана эт азыктарын, бал өндүрүү, жашылча-жемиштерди кайра иштетүү тармактарында мүмкүнчүлүгү жана экспорттук потенциалы жогору болуп жатат.

-Ош шаарында тамак-аш азыктарын өндүрүүнүн жана экспорттоонун абалы кандай?

-Республика боюнча 2018-жылы 31826,4 млн.сомдук тамак-аш өнөр жайынын продукциялары өндурулгөн болсо, Ош шаары боюнча 415731,5 мин сомдук продукция өндүрүлгөн.Ал эми  продукциянын ассортименти жана экспорттук потенциалы боюнча айта турган болсок, Чүй облусу жана Бишкек шаарынан башка аймактарда, анын ичинде Ош шаарында көлөмүөтө аз. Бул бир канча себептер менен жана инфраструктура менен байланышкан. Ушул максатта инвесторлорду тартуу, жаны инновациялык технологияларды колдонуу, эл аралык стандарттар боюнча продукцияны чыгаруу ж.б. аркылуу өнүктүрүү зарыл.

- Тамак-аш өнөр жайы ишканаларында контроллинг концепциясын калыптандыруунун зарылчылыгы эмнеде ?

-Жалпысынан контроллинг ишкананы башкарууну өркүндөтүү, башкаруунун жаңы формаларын киргизүүгө багытталган. Иш- аракеттердин алтернативдик варианттарын табуу, рынокто өзүнүнпозициясын сактоо, конкреттүү шарт үчүн максималдуу пайданы алууга дуушар кылуу контроллингди киргизүү зарылчылыгын аныктайт. Бул концепция чет өлкөлөрдө кенир кулач жайган жана биздин өлкөдө, миалы көп тармактуу Аюу холдингде колдонсо болот.

  -Сиздин илимий ишиңизде теорияга кошкон салымыңыз кандай?

Рынок экономикасы үчүн адамдын маанилүү керектөөсү тамак-аш азыктары менен Кыргызстандын экономикалык, социалдык өнүгүүсүндөгү азык-түлүк коопсуздугун камсыз кылууда тамак-аш өнөр жайынын орду, ролу иштелип чыкты жана негизделди. Ошондуктан “тамак-аш өнөр жайы” түшүнүктөрүнө тактоо жана кошумчалоо киргизилди,  агро өнөр жай комплекси менен азык-түлүк товарлар рыногу такталды жана бөлүнүп каралды. АОКтун маанилүү түзүүчүлөрү болгон айыл чарбасы менен тамак-аш өнөр жайынын байланышы жана өзгөчөлүгү аныкталды.

-Бүгүнкү күндө тамак-аш өнөр жайында сапаттын эл аралык стандарттары боюнча абал кандай?

-Азыркы учурда 25 кыргызстандык ишканалар жана уюмдар өздөрүнө сапат менеджментин киргизишти, дагы онго жакын ишканалар киргизүү стадиясында турат.2019-жылдын 1-январына карата КРда ISO 9001:2008 талаптарына ылайык тамак-аш өнөр жайынын ишканаларынан Сапаттын менеджмент системасы 13 ишканага, экологиялык менеджмент системасы 2 ишканага, ИСО 22000:2005 тамак-аш азыктарынын коопсуздугунун менеджменти системасы10 ишканага, OHSAS 18001:2008 Эмгекти коргоо жана өндүрүштүк коопсуздуктун менеджменти системасы боюнча 1и шканага киргизилген жана сертификацияланган. Тилекке каршы, алардын баары Бишкек шаарында жана Чуй облусундагы ишканалар.

-Кыргызстандын Евразия экономикалык биримдигине кириши боюнча сиздин  оюңуз кандай?

-Евразиялык экономикалык биримдигине Кыргызстандын   кирүүсү өлкөнүн экономикасынын өсүшүнө шарт түзүп, байланыштарды күчөтөт.  Соода логистикалык  борборлор, транспорттук логистика  багытындагы жумуштар, чек аралардагы ветеринардык, фитосанитардык көзөмөл пункттары жана  продукциянын сапатын сертификациялоо боюнча лабораториялар ишке кире баштады. Ошондой эле ири айыл-чарба кооперативдерин түзүү жана майда продукция өндүрүүчүлөрдү бириктирүү майда товардуулуктан арылтат.Биринчи кезекте экспортко товар чыгарууда продукциянын сапаты жана экспорттолуучу товардын көлөмүнүн чоң болушу талап кылынууда.Кыргызстандын Евразия экономикалык биримдигине кириши  туура деп ойлоймун.

-Изилдөөнүн негизинде алынган жыйынтыктардын практикалык маанилүүлүгүн айтып бересизби?

-КРдин тамак-аш өнөр жайынын атаандаштык жөндөмдүүлүгүн жогорулатуу боюнча, айыл чарбалык, кайра иштетүүчү жана тейлөөчү ишканалардын ортосундагы экономикалык өз ара мамилелерди жакшыртуу боюнча көрсөтмөлөр КРдин Айыл чарба, тамак-аш өнөр жайы жана мелиорация министрлигинин азык-түлүк коопсуздугу саясаты жана агромаркетинг башкармалыгында «КРдин2021-жылга чейинки тамак-аш өнөр жайын өнүктүрүү Программасын» жана Ош облусунун мамлекеттик админстрациясында «Ош облусунун 2018-2023-жылдарга карата экономикалык өнүгүүсүнүн  стратегиясын” түзүүдө колдонулду. Изилдөөнүн жыйынтыктарын жогорку окуу жайларында “Ишканалардын экономикасы”, «Логистика», “Тармактардын экономикасы”, “Тамак-аш жана кайра иштетүү өнөр-жайынын экономикасы” ж.б. предметтерди окутууда, магистрлердин диссертациялык иштеринде жана окуу-методикалык басылмаларды даярдоодо колдонсо болот.

-Рахмат, илимде ийгилик жарата бериниз.

Жумагүл Кочкорбаева

 Учурдагы кырдаалга байланыштуу өлкөдөгү бардык билим берүү тармагы аралыктан окутууга өтүп, атайын программанын негизинде дистанттык билим берүү жүрүүдө. Бул арада социалдык тармактардын биринде математика мугалими онлайн сабакта дарбазасын досканын ордуна пайдаланып сабак өтүп жаткан видео таркап, көпчүлүктүн алкышына татыган. Биз аталган мугалимдим өзү менен байланышканыбызда, Нарын облусунун Ак-Талаа районунун тургуну Айна Жакыпова болуп чыкты. Өз кесибинин фанаты, мыкты мугалим менен жакындан таанышып, баарлаштык.

«Эмгегимдин үзүрүн окуучуларымдан көрүүдөмүн»

-Эжеке, саламатсызбы? Ушундай кырдаалда маектешүүгө убакыт тапканыӊыз үчүн  рахмат. Алгач өзүӊүз жөнүндө кенен айтып берсеӊиз...

- Саламатчылык. Алыстан байланышып, эмгегибизди эл менен теӊ бөлүшүүгө өбөлгө болгонуӊуздарга аябай кубанып турам. Сиздерге да чоӊ рахмат. Мен Нарын облусунун Ак-Талаа районунан болом. 1985 - жылы кыргыз кыз-келиндер педагогикалык институтунун физика, математика факультетинин математика бөлүмүн аяктагам. Ошол жылдан бери Ак-Талаанын Баетов айылында Э. Карасартов атындагы орто мектебинде математика мугалими болуп иштеп келе жатам. Бул аралыкта бир эле сабак менен чектелип калбастан, класс жетекчи болуп иштедим. Коомдук, маданий иш чараларга активдүү катышчумун. Азыр да ордума турбай, өзүмдү өнүктүрүү үчүн ар кандай ийримдерге катышып келем. Сөзүм куру болбош үчүн бир учурду айтып берейин. Райондо өткөрүлгөн “Датка айым” кароо сынагында 18 мектептин ичинен биринчиликти жеӊип алгам. Мындан сырткары, окуучуларым предметтик олимпиадаларда дайыма алдыӊкы орундары ээлеп келишет. Бул ийгиликтер мен үчүн чоӊ сыймык. Эмгегимдин үзүрүн өзүм окуткан окуучуларымдан көрүп жатам. Ал эми мектепте окуу бөлүмүнүн башчысы, социалдык педагог, уюштуруучу кызматтарын аркаладым. Кудайга шүгүр, бир топ сыйлыктарга татыдым. Райондук, облустук, администрациянын ардак грамоталарын алдым. 2004-жылы “Билим берүүнүн мыктысы” төш белгисине ээ болдум. Эки уул, бир кызым бар. Өзүм агартуу тармагында иштегеним үчүн да үч баламдын теӊ билимине өзгөчө көӊүл бурам. Баарын жогорку билимдүү кылдык. Учурда беш неберем бар.

 «Ийгиликке жетүү үчүн кесипти туура тандоо керек»

- Инсандын жашоосундагы эӊ негизги тандоосунун бири - кесип эмеспи. Сиздин бул ардактуу кесипти тандооӊузга эмне түрткү болгон?

- Туура айтасыӊ, эгер адам өз кесибин туура тандаса ошол кесиптин артынан далай ийгиликтерге жетет. Мен бул кесипти тандап калышыма биринчиден, ата-энем себепчи. Экинчиден, биздин өспүрүм куракта мугалимдин аброю күчтүү болчу. Ата –эне тил укпаган баласын “эжекеӊе же агайыӊа айтам сени” деп коркутуп калышчу. Мугалим бул – интеллигент. Коомдун кыймылдаткыч күчү. Бирок, интеллигенттер жан дүйнөсү жагынан эмес, жашоо турмушу жагынан эӊ кедей келишет эмеспи. Себеби, мугалимдикти ошол кесиптин чыныгы фанаттары гана аркалай алат. Союз ыдырагандан кийин бир топ “фанаттар” иргелди. Жарыбаган акчасына чыдабай көпчүлүгү жеӊил турмушту, акча табуунун жеӊил жолун тандап кетишти. Бирок, мен кандай кырдаал болбосун кесибимди башка тармакка алмаштыра алган жокмун. Мен бул кесиптин чыныгы фанатымын.

«Өз жемишин 10 эселеп берген жалгыз кесип…»

- Эжеке, айтсаӊыз, кесиптин оорчулугу жана жеӊилдиги эмнеде? “Эгер адам өз кесибин сүйбөсө анын жеӊилдигин көрө албайт” деп коюшат эмеспи. Сиз үчүн мугалимдиктин оорчулугу барбы?

- Адам өз кесибин сүйгөндүгү үчүн тандашы керек. Тандагандыгы үчүн сүйбөй. Учурдагы жаштар арасындагы глобалдуу көйгөй да ушунда. Жаштар көбүнчө акчасына, аброюна карап кесип тандашат. Жок, кесип тандоодо адамдын кызыкчылыгы, жөндөмү биринчи орунда туруусу зарыл. Мен окуучуларыма көп айтам “кесип бул сапатына же баасына карап тандагыдай базардагы буюм эмес. Кесип сени менен түбөлүк жашап, сени кубанткан, ийгиликке жеткирген сенин тандооӊ” деп. Өзүӊ айткандай, эгер адам өз кесибин сүйбөсө, анын жеӊилдигин көрө албайт. Өмүр бою жумушунан чарчап, наалып, жасаган ишинен ырахат албай эле өтүп кетет. Кайсы кесип болбосун эгер сен аны сүйсөӊ, ал ардактуу. Чынында мугалимдик кесип өз жемишин 10 эселеп кайтарган жалгыз кесип. Математика илимдердин падышасы деп коюшат го. Анын сыӊары, мугалим кесиби бардык кесиптердин падышасы. Себеби, президенттен баштап жөнөкөй катардагы адамга чейин мугалимден тарбияланат, билим алат. Келечегине жол ачат. Мен бул кесипти аркалап келгениме быйыл 34 жыл болот. Бир да жолу нааразы болуп, оорчулугун сезген эмесмин. Окуучуларымды көрбөсөм кадимкидей куса болом.

«Нарындын бир бурчундагы карапайым мугалимди эстегениӊерге рахмат»

- Учурда социалдык тармакка видеоӊуз чыгып, көпчүлүктүн алкышына татыдыӊыз. Бул видео кандай тартылып калды?

- Учурдагы кырдаалды жон терибиз менен сезип тургандай, дүйнө жүзүнө тарап, пандемияны жараткан коронавирус бүтүндөй элдин үшүн алды. Анын кесепети мугалимдерге, окуучуларга да тийүүдө. Мугалим окуучу менен класста, бетме-бет доскада сабак өтүү канчалык сонун экенин аталган кырдаал бизге үйрөттү. Көрсө, адам качан гана бир нерседен алыстаганда анын баркын, баасын билет экен. Биздин мектеп карантин жарыяланган күндөн тартып эле агымга жараша аралыктан билим берүүгө өткөнбүз. Анан албетте, жүргүзүп жаткан ишиӊдин отчету, натыйжасы болушу керек. Окуучуларыма класстагы доскада сабак өтүп жаткандагыдай болбосо да, бир аз жеткиликтүү болсун деп аралыктан окутуунун жолдорун издей баштадым. Заманбап жашоо санарипке багытталып жатпайбы. Интернеттеги ар кандай программалардын жардамы менен сабак өтө баштадык. Ар кимибиз ар башка тайпа түзүп, ошонун негизинде иштей баштадык. Анткен менен математика досканы талап кылган предмет экен. Ошондон улам короодогу дарбазанын бир бурчун тандап алып, телефонго видео тартып окута баштагам. Мен өткөн сабакты кызым баштан аяк видеого тарткан. Негизи, социалдык тармакка жүктөө оюма да келген эмес. Видео өзүмдүн отчетум үчүн тартылган эле. Өзүм окуткан окуучуларымдын бирөөсүнүн ата-энеси “бизде аралыктан окутуунун ушундай түрү да окутулуп жатат” деп башка тайпаларга жөнөтүптүр. Ошентип тайпадан тайпага жөнөтүлүп отуруп социалдык тармактарга чыгып кетиптир. Кесиптештерим видеону жөнөтүшүп, куттукташканда гана билдим. Андагы жылуу пикирлери окуп аябай ыраазы болдум. Адам жакшы сөз укса кубанат эмеспи. Бир кыйла жашардым (күлүп). Жакшы сөзүн арнаган ар бир адамга рахмат. Анан албетте, сиздердин жамаатыӊыздарга ыраазчылык. Нарындын бир бурчундагы карапайым мугалимдин эмгегине кызыгып, гезит бетине жарыялап жатканыӊарга кубандым. Учурдан пайдаланып 1985-жылы кыз келиндер институнунун физика, математика факультетин аяктаган оштук жалпы тайпалаштарыма салам жолдойм.

- Сизге да маегиӊиз үчүн тереӊ  ыраазычылык билдиребиз!

Бактыгүл Калдарбай кызы