• Негизги бет
  • Жаңылыктар
  • Макалалар
  • Ош шаары
  • Саясат
  • Интервью
  • Дайджест
  • Билим берүү
  • Спорт
  • Маданият
  • Дүйнө
  • Негизги бет
  • Жаңылыктар
  • Макалалар
  • Ош шаары
  • Саясат
  • Интервью
  • Дайджест
  • Билим берүү
  • Спорт
  • Маданият
  • Дүйнө
  • Кыргызча
  • Русский
Подписаться на этот канал RSS
Макалалар

Макалалар (1072)

Таалайбек Сарыбашов: «Жетекчинин жеңиши– эл айткан маселени убагында чечʏʏсʏ»

Вторник, 09 Март 2021 09:02 Автор Бекмурат
Таалайбек Сарыбашов:  «Жетекчинин жеңиши– эл айткан маселени убагында чечʏʏсʏ»

Ош шаарынын мэри Таалайбек Сарыбашов media24.kg каналына ѳзʏ тууралуу, баштан ѳткѳргѳн мигрант жашоосу, элдин жʏгʏн аркалап, шаар ʏчʏн жасап жаткан жумуштары жѳнʏндѳ маек берди.

-Саламатсызбы, Таалайбек Насырбекович, алгач биздин каналга маек бергенге макул болгонуңузга рахмат. Кепти жеке таржымалыңыздан баштасак. Кай жакта тѳрѳлʏп-ѳскѳнсʏз?

-Мен Ош облусунун Алай районунун Гʏлчѳ айылында тѳрѳлʏп-ѳскѳм. Жѳнѳкѳй ʏй-бʏлѳдѳ тарбияландым. Мектепти бʏтʏп, андан соң жогорку окуу жайды бʏтʏп иштеп калдык. Насип экен, бʏгʏнкʏ кʏндѳ эл кызматында иштеп жатам.

-Саясатка кантип келип калдыңыз?

-Ар бир адам эр жетип чоңойгон соң астына максат коет, эл ʏчʏн, жер ʏчʏн иштейм деген. Биздин мезгил Союз тарап, катаал учурга туш келип калды. Окууну бʏтʏп аскерде кызмат кылып келген соң мигрант катары сыртта жʏрʏп калдым. Ата-энеме жардам берʏʏ, ʏйбʏлѳ багуу максатында сыртта кѳп жыл жʏрдʏм. Ѳз бешене терим менен иштедим. Сыртта жʏргѳнʏм менен мекениме барып элиме кызмат кылсам деген ой ичимде жашап келди. Тилекке каршы, 2004-жылы атам бул дʏйнѳдѳн ѳтʏп кетти, ошондо кайтып келдим. Алайда жашап калдым. 2005-жылы айыл ѳкмѳткѳ талапкерлигимди койдум. Ал мезгилде эл тарабынан шайланчу эмес беле. Ооба, элдин колдоосу болду, бирок менден тажрыйбалуу адам шайланды.  Ошондон баштап эл кызматында болоюн деп коомдук иштерде активдʏʏлʏктʏ жогорулаттык.  Колдон келген жардамды кѳрсѳтʏп, эл менен чогуу жʏрʏп саясатка аралаштым. 2008-жылы райондук кеңешке депутат болуп шайландым. Ошол эле депутаттар мени тѳрага кылып шайлашты. Райондук Кеңеште 4 жыл иштедим. 2012-жылы Алай районунун администрация башчысы –аким болуп дайындалдым. Алай тоолуу район, айыл ѳкмѳттѳрдʏн 96 пайызы дотацияда отурган эле. Негизи эле социалдык- экономикалык, маданий  ѳсʏшʏнѳ кѳңʏл буруп, районду алдыга чыгарууну максат кылып иштеп, бир топ иштерди аткардык. Дотацияда отурган айыл ѳкмѳттѳрдʏ дотациядан чыгаруунун ʏстʏндѳ иштеп, натыйжада айрым айыл ѳкмѳттѳрдʏ дотациядан чыгардык. Райондо бир топ алгылыктуу иштер болду. Андан кийин Ѳкмѳттʏн Ош облусундагы ѳкʏлчʏлʏгʏн жетектеп турдум. Губернаторлук кызматта 3 жыл иштеген соң ѳзʏңѳр билгендей, Ош шаарынын мэри болуп иштеп келатам. Бул кызматты аркалаганыма  эки жарым жылдын жʏзʏ болду.

-Сѳзʏңʏздʏн башында айттыңыз, 9 жыл Россияда жʏрʏпсʏз. Кыргызстанга болгон кусалык болдубу сизде? Негизи эле чет жактан кандай таасир алдыңыз?

-Сѳзсʏз. Туулган жердин топурагы алтын дейт. Сыртта жʏрʏп кандай жакшы жашап, жакшы ийгиликтерге жетпе туулган жерге болгон сагыныч жашайт. Ичиңди уйгу-туйгу кылат. Кудайга шʏгʏр, жакшы иштедик, ʏй-жай алып бутубузга турдук, ата –энебизге жардам бердик дегендей. Бирок сыртта жʏргѳндѳ ѳлкѳмдѳ тынчтык болсун, элим жакшы жашасын,  биздин ѳлкѳ да ѳнʏксѳ экен деп ойлойсуң да. Мекенден алыста жʏргѳн улан-кыздарыбыз мекенге кайтып, ѳз ʏйʏндѳ болсо экен деп тилейсиң да. Мен муну ѳз жон терим менен сезип ѳткѳрдʏм. Yйдѳн 7 кадам чыкканда мусапырсың дейт, баары бир миң жакшы жашаба бирѳѳнʏн жери, бирѳѳнʏн эли ѳз ʏйʏңѳ жетпейт. Азыркыга чейин Россияга кетип жаткандарды кѳргѳндѳ зээним кейийт. Ушулар аман-эсен иштеп келишсе экен, ой-тилеги орундалса экен дейсиң. Себеби мен жаштыгымды бѳтѳн элде, бѳтѳн жерде ѳткѳрдʏм. Мигранттардын  жашоосу мага тааныш. Мен каалайт элем, биздин жаштар ѳз элибизде калып кызмат кылса деп. Ушунун ʏстʏндѳ жумуштарды алып барып жатабыз. Жаштарга ыңгайлуу шарт тʏзʏп, жумуш орундар менен камсыз кылсак алар кетпейт эле башка жакка.

-Жакшы ойду айттыңыз, азыр миграция маселеси аябай тʏйшʏктʏʏ да. Жаштарды сыртка агылган миграцидан кантип алып калабыз деп, ушунун ʏстʏндѳ иш жʏргʏзʏп жатасыздарбы?

-Сѳзсʏз тʏрдѳ. Кантип жаштарды миграцияга жѳнѳтпѳйбʏз, алып калабыз? Бир эле жолу бар, жумуш орундарды тʏзʏʏ керек, ыңгайлуу шарт тʏзʏп берʏʏбʏз зарыл. Бул жаатта мэрия ишкерлер менен сʏйлѳшʏʏлѳрдʏ жʏргʏзʏп, колдон келген жардамыбызды берип келебиз. Ош шаарынын ишкерлери буттарына туруп, чоң завод, фабрика курганга жетишип калды. Бʏгʏнкʏ кʏндѳ текстиль фабрикасы курулуп жатат, мэрия жерин чечип берген. Быйыл 2-3 блогу бʏтсѳ 3-4 миң адам жумуш орду менен камсыз болот. Толук бʏтсѳ 10 миң жумуш орду табылат. Бул да жаштарга тʏзгѳн шарт десек болот. Дагы бир ири унаа куруучу завод иштеп жатат. 200-300 жакын адам жумуш менен камсыз болду. Заман талабына ылайык электр эсептегичтер, ГЭСке колдонулчу турбиналар, электромобилдер чыгып жатат. Муну менен бир эле Ош шаары эмес, кыргыз мамлекети сыймыктана турган ишкана курулуп жатат десек болот. Дагы бир маселе шаарда жерге кезекке тургандар кѳп. Шаарга келген жаштарды  турак жай менен  камыздоо максатында ипотекалык ишкана тарабынан ʏйлѳрдʏ куруп жатабыз. 240 батирлʏʏ ʏйлѳр тʏшʏп жатат. Жаз айларында биринчи кѳп кабаттуу ʏйдʏ элге тапшырабыз деп турабыз. Бул батирлер ипотекалык негизде мамлекеттик, муниципалдык кызматкерлерге берилет. Ушундай маселелерди четинен чечсек сырта жʏргѳндѳр келип ѳзʏбʏздѳ кызмат кылат эле деп ойлойм.

-Эл ичинде Ош шаары жакшы багытты кѳздѳй ѳнʏктʏ деп айтылып келет. Эл аралап, эл менен жʏргѳн жетекчи катары таанышат сизди.

-Жетекчи деген элдин кѳйгѳйʏн угуп, элге жакын болуп, эл айткан маселени убагында бар же жок деп жооп берип, астыга койгон пландарды аткарып турса элдин ишениме кире алгандыгы. 2,5  жыл ичинде эл менен бир топ жолугушууларды уюштурдук. Эл ошол жерде маселесин айтат, аларды аткарганга аракет кылып жатабыз. Биз шаарда бардык нерсени аткардык, жыргаттык дегенден алыспыз. Бирок бул жылдар ичинде бир топ иштерди баштап аткарып бʏтʏргѳнʏ да бар, башталганы, алдыда аткарыла турганы да арбын.  Дагы бир топ долбоорлор  бар, аларды турмушка ашырып, дагы максаттаган ишти бʏткѳрсѳк мʏдѳбʏзгѳ жеткен болобуз, ошондо да эл кʏбѳ болуп, кѳрʏп ишеним артат.

(уландысы кийинки санда)

 

Жарыяланган категория Макалалар
Add new comment
Подробнее ...

“Аялдар ѳзгѳлѳрдʏн кызыкчылыктары ʏчʏн гана шайлоого барбоосу керек”

Вторник, 09 Март 2021 08:10 Автор Бекмурат
“Аялдар ѳзгѳлѳрдʏн кызыкчылыктары ʏчʏн гана шайлоого барбоосу керек”

Шайлоо. Тʏзʏлгѳн партиянын тизмесинде ар ʏч мырзадан кийин аял келиши же партиянын курамынын 30 пайызы аялдардан турушу керектиги мыйзамда бекитилген. Ошол эле учурда “саясат аялдар ʏчʏн эмес, аял ʏй-бʏлѳ камын ойлош керек” деген жазылбаган кан-жаныбызга сиңген мыйзам бар. Аял менен эркектин ортосундагы тең укуктуулук да бʏгʏнкʏ кʏндѳ ѳтѳ актуалдуу. 30 пайыздык укукту колдонуп, аялдардын колдоосу менен бийликке барууну кѳздѳгѳндѳр да четтен чыгат. Негизи эле аялдардын саясаттагы орду, белгиленген 30 пайыз боюнча бир катар эл ѳкʏлдѳрʏнʏн пикирин уктук.

Ашым Осмонов, Ош шаардык

Кеңешинин депутаты:

“Аялдарды революцияда алдыга коюп, кызматка келгенде артка таштоодобуз”

-Аялдардын саясатка келиши, аралашышы туура эле кѳрʏнʏш. Бирок, алар саясий кызыкчылык ʏчʏн гана колдонулуп калышууда. Революция же башка маселелерде, жетекчилерди алмаштырууда, митингде аял кишилерди алдыга коюп чыгарышат дагы, кызмат бѳлʏштʏрʏʏдѳ, депутаттык мандатка келгенде аял кишинин ордунун жоктугун кѳрсѳтʏп коюшууда. Буга чейин ошондой болуп келген, мындан кийин да ошондой болот деп ойлойм. Биз кѳп нерсени коомго, жаратылышка, учурга шылтоолойбуз, “аялдар буга даяр эмес” деген аргументтерди келтиребиз. Аялдар биринчиден чыдамкай келип, бардык нерсеге даяр болушат. Биздин коом эмес, саясатыбыз бул нерсени кабыл ала албай келет. Аялдардын коомдогу ордун алдыга жылдырууга, аларга мʏмкʏнчʏлʏктѳрдʏ, укуктарды берʏʏгѳ саясатыбыз ѳзʏ даяр эмес болууда. Аял киши иштеген жерде коррупциялык кѳрʏнʏштѳр аз жана тазалык, тактык болот. Практикада деле кѳрʏʏдѳбʏз. Райондорго, айылдарга келсек, ал жакта аялдардын активдʏʏлʏгʏ тѳмѳнʏрѳѳк. Болгону шайлоодон ѳткѳн соң ѳзʏнѳн кийинки адамга орунун бошотуп берʏʏ ʏчʏн гана барышат. Шайлоодон кийин карасаң бир тараптуу болуп эркектер отурганын кѳрѳсʏң.

Шаардык Кеңеште мѳѳнѳтʏбʏз тѳрт жыл болсо, пандемияга байланыштуу беш жылга созулду. Башка комитеттерге салыштырмалуу аялдар кѳбʏрѳѳк болгон социалдык комитетте колубуздан келишинче иштедик. Биргеликте аялдардын, балдардын укугун коргоодо иштерди алып бардык. Жыйынтыгында эгер кийинки чакырылышка да айтылгандай 30 пайыз аял киши келсе бир топ алгылыктуу иштер болот деп белгилеп айтат элем. Жетекчиликке да коюу керек. Бир вице-мэрди аял кишилерден дайындоо туура болмок.

Акмарал Мамасалиева, жергиликтʏʏ кеңештин депутаты:

“Райондо, айылдарда активдʏʏ аялдар аз”

-Мен Кара-Кулжада жергиликтʏʏ кеңешке талапкерлигимди коердо кайын журтумдан, ата-энемден, жолдошумдан уруксат алгам. Ага чейин банкта алты жыл иштеп, активдʏʏ болуп, айылда ѳз ордумду таап калгам десем болот. “Сени колдойбуз” деп колдогондор, “Бул эмнеге коюптур, отура бербейби” дегендер да болду. Бирок, басымдуу бѳлʏгʏ колдошкон. Жаштардын, аялдардын атынан райондо алгачкылардан болуп чыктым. Ошондуктан колдоого ээ болдум. Бирок, атаандаштарым кʏчтʏʏ болчу. Райондун ѳтѳ кʏчтʏʏ байлары болгон 15 эркек менен ат салышкам. Насип кылып эң алдыңкы добуш менен биринчи орунда депутат болуп шайлангам. Аялдар да активдʏʏ болуп, саясатка, шайлоого келиши керек. 30 пайыздык кѳрсѳткʏчтʏ колдойм. Анткен менен азыркы заманда аялдар бири-бирин колдошпойт. Аялдарда эркектерге салыштырмалуу кѳрѳ албастык кʏч. Эркектер канча урушуп, конфликтке барышса да бири-бирин колдошот. Аялдар андай эмес. Ар бир аял коомдо активдʏʏлʏгʏн кѳрсѳтʏшʏ зарыл. Кеңеште аялдарга тиешелʏʏ болгон маселелердин чечилишине салымыбызды кошсок болот. Кандидатурамды коюп жатканда 5-6 кызга талапкерлигин коюу тууралуу сунушумду бердим. Бирок, макул болушкан жок, баары чегинди. Эл алдына чыгып сʏйлѳѳгѳ, коомдук-саясий иштерге катышууга кызыкчылыктары болбоду. Депутат болгондон кийин “келгиле бир команда болуп, райондогу аялдардын ийгиликтерин, эмгектерин алып чыгалы” десем да кѳнʏшкѳн жок. Ар бир адамда кызыгуу болушу керек деп ойлойм. Аялдар кызыкпаганы ʏчʏн айла жок 30 пайыздык кѳрсѳткʏчтʏн негизинде алып келишʏʏдѳ. Аларда активдʏʏлʏк жогорулашы ʏчʏн окуулар, тренингдер ѳткѳрʏлʏшʏ зарыл. Туура, так тʏшʏнʏк берʏʏ кажет. Ошондо гана кээ бир аялзаты ойгонушу мʏмкʏн. Мисалы, шаарда активдʏʏ аялдар кѳбѳйʏʏдѳ. А райондун, айылдын деңгээлинде аз санда гана болууда. Санатбек Зарипбек уулу, Корул айылдык Кеңешинин депутаты: 

“Аялдарды колдонуп, иштей албаган ѳкмѳт башчы кайра келип калуусу мʏмкʏн”

-Аялдарга делген 30 пайыздык кѳрсѳткʏч туура. Бирок, ошол эле жергиликтʏʏ Кеңештерде, айылдарда аял киши катышпаган участкалар бар. Кѳпчʏлʏк айылдарда азыр мындай тʏшʏнʏк болууда. Ѳкмѳт болом дегендер команда тʏзʏп шайлоого катышып келет эмеспи. Мындай жагдайда аял киши сѳзсʏз ѳтѳт экен деген пикирде аялдарды шайлоого тартышууда. Ага кошумча азыр мектеп директорлоруна да шайлоого катышууга укук берилди. Мурун алар талапкерлигин кое албайт болчу. Бʏгʏн мектеп директорлору, медициналык пункттун башчылары катыша алат. Учурда кѳпчʏлʏк жерде аял мектеп директорлору катышууда. Биздин айылдык Кеңешти алсак, кѳбʏ коюуда. Аларга эмне себеп болууда? Мисалы, учурдагы айыл ѳкмѳт башчылары админстративдик ресурс колдонуп, шайлоого баруусун талап кылуусу толук мʏмкʏн. “Сен шайлоого катыш, 30 пайыздык кѳрсѳткʏч менен ѳтѳсʏң” деген сʏйлѳшʏʏлѳр болушу ыктымал. Директорлор мектептеги аброю, ата-энелер менен болгон байланышы менен 50-100 добуш алса, депутат болуп келет. Эртең кайра эле учурда иштей албай жаткан ѳкмѳттѳр келип калуусу таң каларлык эмес. Андыктан, бул маселе каралышы керек. Аял киши саясатка барганы жакшы, бирок, кандай аялдар барат? Айрым жерлерде коомдук уюмдарга, аялдар кеңешине кирип алып, социалдык маселелердин чечилишине жардам берип, активдʏʏ болгон аялдар бар. Башка айылдарда эч кызыкпаган аялдар да бар. Иштѳѳгѳ кызыгуусу жок, тууган-уругу кѳп аялдарды алып келип, аз добуш менен деле мандат берʏʏ чындыгында туура эмес. Кѳп добуш алган талапкердин, аларды шайлаган элдин укугун тебелѳѳгѳ жатат. Биздин айылдык кеңеште 21 депутат болсо, бир эле аял киши бар. Балким, 5-6 аял киши барса жакшы болмоктур. Аялдар активдʏʏ болбосо, барыбир иштей албайт, эркек киши деле ошондой. Ошондуктан, айылдык Кеңеште 30 пайыз дегенге толук кошула албайм. Андыктан, аялдарга даярдоо курстары сыяктуу окууларды уюштуруп, активдʏʏлʏгʏн кѳтѳрʏʏ биринчи маселе. Алар айрымдардын кызыкчылыктары ʏчʏн гана шайлоого катышуусу керек эмес.

 

Жумагʏл

 Кочкорбай кызы

 

Жарыяланган категория Макалалар
Add new comment
Подробнее ...

Бак тигʏʏ эрежеси бузулса кѳчѳт куурап калат

Вторник, 09 Март 2021 08:06 Автор Бекмурат
Бак тигʏʏ эрежеси бузулса кѳчѳт куурап калат

 «Жаз жарыш, кʏз кʏрѳш» дегендей шаардабы же талаадабы дыйкан-бабаларыбыз кѳчѳт отургузуу иштерин жаз алды менен даярдыктарды кѳрʏшʏʏдѳ. Келгиле, кѳчѳт отургузуу тууралуу кеп кылабыз.

Майда, бирок маанилʏʏ жагдай

• Ийне жалбырактууларды топурагы менен отургузуу керек.

• Аларды кыштын тоңу кетелекте кышкы уйкуда жатканда тиккен жакшы.

• Отургузула турган кѳчѳттѳрдʏн бою бир метрдин тегерегинде болуусу зарыл.

• Сатып алып жатканда бутактары, тамыры сынбаганына кѳңʏл буруу керек.

• Мѳмѳ-жемиш кѳчѳттѳрʏн кѳлѳкѳгѳ эмес, кʏн тийген жерге тигʏʏ керек.

• Кѳчѳт отургуза турган жерге бир чака кык салып коюу жакшы натыйжа берет.

• Бактарды март айынын соңуна чейин кыйыштыруу зарыл.

• Кѳчѳт сатып алууда мʏмкʏн болсо бир жылдык кѳчѳттʏ гана сатып алуу керек.

• Бактын ѳсʏп-ѳнʏгʏшʏ менен тʏшʏмдʏʏлʏгʏ кѳчѳттʏ туура тигʏʏгѳ байланыштуу. Бак тигʏʏ эрежеси бузулса, кѳчѳт куурап калат. Кѳбʏнчѳ бир жана эки жылдык кѳчѳт тигилет. Ал кѳчѳт керектʏʏ узундукта, жоон, бутактуу (4-6 негизги бутак) жана тамыр системасы кʏчтʏʏ болушу зарыл. Тигилʏʏчʏ жер терең айдалып, семиз болуу керек. Кыргызстанда бак тигʏʏ негизинен жазында, кʏзʏндѳ жʏргʏзʏлѳт.

 Кѳчѳттʏ кайсы айда тигʏʏ туура?

• Мѳмѳ-жемиштʏʏ кѳчѳттѳрдʏ: кара ѳрʏк, жʏзʏм, кокон гилас, алма, алмурут, жаңгакты март айы ичи отургузуу керек.

• Ийне жалбырактуу кѳчѳттѳр: арча, кызыл карагай, пихта, кедрди февралдын ортосунан марттын орто ченин аяктап отургузуу зарыл.

•  Бак-дарактар: кайың, кара жыгач, терек,калина, зараң, катальпа, липа,акация февралдын ортосунан апрелдин ортосунан ѳткѳрʏп тигип бʏтʏп калуу кажет.

• Гʏлдѳр: роза, хрезантема, хоста, гладиолус,рудбекия, ромашканы марттан майга чейин отургуза аласыз.

 Абдулла Ташиев, Борбор Азия багбандар биримдигинин жетекчиси, Багбанчылыкты ѳнʏктʏрʏʏ фондунун башчысы:

“Сертификаты бар, муздаткычта сакталган кѳчѳт алуу керек”

- КМШ аймагында сапаттуу кѳчѳттѳр ѳтѳ аз. Кѳбʏнчѳ азыр Тʏркиядан, Польшадан, Италиядан, Голландиядан, Германиядан кѳчѳттѳрдʏ алып келип отургузушууда. Бул абдан туура. Ошол эле кезде Сербия мамлекетинен келген кѳчѳттѳрдѳн ѳтѳ кѳп оорулар чыгып кетти. Ошон ʏчʏн учурда Тʏркия менен Польшанын кѳчѳттѳрʏн сунуштоодобуз. Себеби баасы капчыгыбызга да туура келет. Ал кѳчѳттѳр Бишкекте жана Ошто сатылат. Аны да сертификаты бар, муздаткычта турган жеринен сатып алуу керек. Сертификат атайын дʏйнѳлʏк организациядан берилет, сатылбайт. “Зонадан тышкары вирустук коопсуздукка ээ”(Вне зоны у вирусной безопасности) деген сертификаты бар кѳчѳттʏ алуу кажет. Албетте, жакшы кѳчѳт кымбат. Кѳчѳт отургузууда баасына карабаган жакшы. Он сапатсыз кѳчѳт отургузганча, бир сапаттуу кѳчѳт отургузсаң кѳп киреше берет. Баягы жолдун боюнда топуракка кѳмʏп же жѳн эле коюп алып саткандардан алууну сунуштабайм. Андай кѳчѳттѳрдѳн банкрот болосуздар. Сорту белгисиз, сертификаты жок кѳчѳттʏ алуу – ѳзʏн алдын ала эле чоң жоготууга учуратуу дегенди билдирет. Муну менен дʏйнѳлʏк базарга чыга албайбыз. Ошондуктан, баарына кайрылат элем. Багбанчылык сапаттуу кѳчѳттѳрдѳн башталат. Жерди жакшылап даярдаңыздар, текшериңиздер, эмне жетпей жатса бериңиздер. Андан соң бак отургузууну баштаңыздар. Багбанчылык ары-бери бʏтʏрʏп кое турган жумуш эмес. Кѳчѳттѳрдʏ отургузуп жатканда сѳзсʏз тʏрдѳ тамыры жашап кете турган кылып жерди даярдоо зарыл. Эптеп эле тамыры батса болду кылып коюу туура эмес. Тʏбʏндѳгʏ топурак бѳлʏнʏп, баары электен ѳткѳрʏлʏшʏ керек. Бир кѳчѳт 25 жыл ошол жерде ѳмʏр сʏрѳт. Андыктан, илим менен билимди айкалыштырып, агротехникалык эрежелерге таянып иш алып барсак кʏйбѳйбʏз.

Базаргʏл Нарматова, жеке ишкер:

«Бийик ѳскѳн алмалар эки жыл катары менен мѳмѳ бере албайт»

Бишкек шаарындагы Айыл чарба институтун бʏткѳн. Окууну аяктагандан кийин Ѳзгѳндѳгʏ токой чарбасында эмгектенген. Учурда жеке ишкер, 40 жылдан бери кѳчѳттѳр менен алектенет:

- Базаргʏл айым, айтсаңыз, бул кѳчѳттѳрдʏ карасак гʏлдѳн баштап дарактардын тʏрʏнѳн баш айланат. Кѳчѳттʏ кайсы учурда отургузуу керек, алардын ѳсʏʏсʏнѳ кантип кам кѳрʏʏ керек?

- Биз ʏй-бʏлѳбʏз менен гʏлдѳн баштап дарактардын бардык тʏрʏн ѳзʏбʏз ѳстʏрʏп сатыкка алып чыгабыз. Мунун баары ʏй-бʏлѳбʏздʏн эмгегинен жаралган десем болот. Менин адистигим ушул тармактан болгондуктан буларды кантип ѳстʏрʏʏ керек, кандай кам кѳрʏʏ зарыл, кайсы учурда дарылоо керектигин жакшы билем. Бизде ийне жалбырактуу кѳчѳттѳр, карагай, арча, туянын кѳчѳттѳрʏ,  ак кайың, каштандар бар. Карагай, арча, туя дарактарын декабрь, январь, февраль айларында отургузуу натыйжалуу болот. Анткени бул учурда кѳчѳттʏн тамырлары уйкуда болот. Жер жылый баштаганда ѳсʏʏ процесси ийгиликтʏʏ жʏрѳт. Мындан сырткары, мѳмѳ-жемиштʏʏ дарактардын тʏрлѳрʏ да бар. Алма, кокон гилас, ѳрʏк, шабдалы, алмуруттардын бардык тʏрлѳрʏнʏн кѳчѳттѳрʏн ѳстʏрѳбʏз. Алманын кѳчѳтʏнʏн тамыры менен алып келип башка тʏрлѳрʏ менен кыйыштыруу жолу менен ѳстʏрѳбʏз. Алма тез ѳсʏп, тез мѳмѳ берет. Ар бир шагы мѳмѳлѳйт да, тʏшʏмʏ мол болот. Бийик ѳскѳн алмалар бир жыл мѳмѳ берсе, экинчи жылы эс алат. Ѳзʏм гʏл ѳстʏрʏʏнʏ жакшы кѳрѳм. Кооздоочу гʏлдѳрдʏ Орусиядан, Ѳзбекстандан алдырып, ѳстʏрѳбʏз. Гʏл кѳркʏнѳ чыкканда сатыкка алып чыгабыз.

Буга чейин Жалал-Абадда кѳчѳт сатып иштегем. Учурда Ошто ѳзʏбʏздʏн жерге ѳндʏрʏп алып чыкканыбыз ʏчʏн ушул жерде эле сатып отурабыз. Карагай, арча, дарактардын бир топ тʏрʏ ѳзʏбʏздѳн эле чыгат. Кʏнѳсканабыз бар, анда гʏлдѳрдʏн бир канча тʏрʏн ѳстʏрʏп, сатыкка чыгарам. Жардамчыларым кѳп, ѳзʏмдʏн ʏй-бʏлѳм. Жеке ишкерликке айландырып алганбыз. Дарактарга керектелʏʏчʏ кургак жана суюк дары-дармек, топурактарыбыз да бар.

Гʏл ѳстʏрʏʏнʏ же болбосо кѳчѳт эгʏʏгѳ кызыккандар болсо Базаргʏл айымга кайрылып, кеп-кеңешин алсаңыздар болот. (0558 30-90-95)

Ата жолун жолдогон багбан Тынчтык Кудайбердиев

Ѳзгѳн районунун тургуну Салам-Алик айылынан Ош шаарында ѳткѳн бак-дарактардын жарманкесине келиптир. Андан мѳмѳ-жемиштин бир нече тʏрʏ, гʏлдѳр, арча, карагай, ак кайыңдардын кѳчѳттѳрʏн алып келиптир.

- Биз жашыл карагайлардын тѳрт тʏрʏн алып келдик. Алар Канада карагайынын эки тʏрʏ, Тянь-Шань карагайынын эки тʏрʏ. Негизинен бул кѳчѳттѳрдʏ Салам-Алик жана Арагѳл айылдарында ѳстʏрѳбʏз. Аталган карагайларды биздин айылга алгачкылардан болуп Ѳзгѳндѳгʏ токой чарбанын жетекчиси, маркум атабыз Ѳмʏрбек Кудайбердиев болгон. Ал киши бизге кѳп нерселерди ʏйрѳттʏ. Кѳчѳттʏ ѳстʏрʏʏнʏн жолдорун ошол кишиден ʏйрѳндʏк. Пакистанга ѳзʏ барып, уруктарды да ѳзʏ тандачу. Биз азыр атабыздын айткан жолу менен баратабыз десем туура болот. Ѳзʏбʏздʏн жеке менчик питомниктерибиз бар.

Сыдык  Токонов

 

Жарыяланган категория Макалалар
Add new comment
Подробнее ...

Абдракман Ешиев: “Нышан балдарды ʏй-бʏлѳдѳ трагедия катары кабыл алышат”

Вторник, 09 Март 2021 08:04 Автор Бекмурат
Абдракман Ешиев: “Нышан балдарды ʏй-бʏлѳдѳ трагедия катары кабыл алышат”

“Колуктуну алыстан издебей, бул коңшунун же тиги таежеңдин кызын алып беребиз” деген туугандык байланыштарды чыңдоочу тʏшʏнʏк балдардын тубаса эрин кемтиги менен тѳрѳлʏʏсʏнʏн бир себеби экенин кѳпчʏлʏк эсине деле албайт. Илимде нышан балдардын тѳрѳлʏʏсʏнѳ ондон ашык себептер кѳрсѳтʏлгѳн. Акыркы беш жылда мындай балдардын саны да ѳскѳн. Бул тууралуу Ош облустар аралык бириккен клиникалык ооруканасынын бет-жаак хирургия  бѳлʏмʏнʏн башчысы, медицина илимдеринин доктору, профессор Абдракман Ешиев менен баарлаштык. 

“Эрин кемтиги менен тѳрѳлгѳндѳр кѳбѳйʏʏдѳ”

-Нышан  булл – тубаса эрин кемтиги деп аталат. Эл ичинде "коен ооз" деп да айтып коюшат. Тубаса кемтик менен тѳрѳлгѳндѳ кѳп эле кѳйгѳйлѳр жаралат. Биринчиден, бала жарык дʏйнѳгѳ келери менен аны апасы кѳрѳт да психологиялык жактан жабыркайт. Себеби бул жат кѳрʏнʏш. Баланын мындай тѳрѳлʏʏсʏнѳ азыркы илимий изилдѳѳнʏн жыйынтыгы менен ондон ашык негизги факторлор себеп катары кѳрсѳтʏлгѳн. Алгачкы фактору болуп дарыгердин кѳрсѳтмѳсʏ, кеңеши жок дары- дармектерди колдонуу. Кош бойлуу аялдар кайсы бир дарыны телевизор же дагы башка жактан жарнамадан кѳрѳт да, сасык тумоо болсо деле алып иче беришет. Ал тʏйʏлдʏк ʏч ай болгонго чейин таасир этет. Физиологиялык жактан эриндер эки башка болот да ʏч айда биригет. Ошол дары-дармектин терс таасиринен улам эриндер бʏтпѳй калышы мʏмкʏн. Мурун тубаса тѳрѳлгѳндѳр аз болчу. Азыр тескерисинче, кѳбѳйʏʏдѳ. Учурда калктын маалыматка бай болгонуна жараша оору азайышы керек болчу, бирок андай болгон жок. Экинчи себеби аз кандуулук. Эненин каны аз болсо, кош бойлуу кезинде темирдин жетишсиздигинен да бʏтпѳй калат. ʏчʏнчʏ кѳйгѳйлʏʏ себеби туугандардын баш кошуусу. Кѳбʏнчѳ тʏштʏк регионунда изилдѳѳ жʏргʏзʏп келебиз. Анткени Ноокат, Араван, Ѳзгѳн райондорунда кѳп кездешет. Анын ичинен азчылыкты тʏзгѳн улуттарда арбын. Алар башка жактан кыз алышпайт же кыздарын башка жакка беришпейт. Тѳртʏнчʏдѳн, экологиянын бузулушу да буга негиз болуп жатканын биз салыштыруу менен толук кандуу айта алабыз. Нышан балдардын тѳрѳлʏʏсʏ Жалал-Абад облусунун Майлуу-Суу шаарында, Баткенде Айдаркен, Кадамжай региондорунда, Ош облусунда Ноокат, Араван райондорунда кѳбʏрѳѳк. Экологиянын бузулушу тʏздѳн-тʏз таасир бербесе да кыйыр тʏрʏндѳ ѳз таасирин тийгизет. Мисалы, Майлуу-Суудагы урандын калдыктары сел, кѳчкʏ жʏргѳндѳ ачылып калат. Ал кош бойлуу аялдарга таасир этери илимде тастыкталган. Айдаркенде сымаптын абада учушу факторлордун бири. Анда калдык сактоочу жайдын ʏстʏ ачык болуп, буулануу жʏрѳт да мѳмѳ-жемиштерге тʏшѳт. Мѳмѳ-жемиштерди кош бойлуулар жейт. Кийинки мезгилде Ноокат, Аравандагы цемент заводдон чыккан чаңдын дагы зыяны болууда. Чаң барып бактагы мѳмѳлѳргѳ, жер-жемишке, жашылчаларга тʏшʏʏдѳ. Ошондой эле тʏйʏлдʏк ʏч ай болгонго чейин психологиялык жактан жабыркап, депрессияга тʏшʏп кыжаалат болгондо организмден адреналин бѳлʏнʏп чыгат. Адреналин кан-тамырды кысып, тʏйʏлдʏккѳ кан жакшы барбай калат. Баланын толук кандуу ѳсʏʏсʏнѳ тоскоол болуп, тубаса нышан болуп тѳрѳлʏʏсʏн шарттайт. Муну стресстик абал деп коет. Дагы бир фактору тукум куучулук. Жети атасынын бири нышан менен тѳрѳлгѳн болсо, кийинки муундарында да кездешет. 10-15 пайыз тукум куучулуктан болот. Эне кош бойлуу мезгилинде кѳбʏрѳѳк уктап, эс алуусу керек. Ѳзгѳчѳ айыл жергесинде кош бойлуу аялдар эртеден кечке талаада иштешет, тыным жок. Организмдин чарчашынан да эриндер бирикпей калат. 

“Тʏйʏлдʏк ʏч ай болгонго чейин абайлаш керек”

-Бала тѳрѳлгѳндѳ жогоруда айткандай, алгач энеси, анан ʏй-бʏлѳсʏ кѳрѳт. ʏй-бʏлѳдѳ муну трагедия катары кабыл алышат. Кээ бир тʏшʏнбѳстʏктѳн же мурун калыптанып калган тʏшʏнʏктѳрдѳ “кош бойлуу кезинде коендун этин жеп койгон экен, ошол ʏчʏн ушундай тѳрѳлдʏ” деп айтылып келет. Ал туура эмес. Нышан тѳрѳлгѳн балдар этап-этабы менен операция болуп, толук кандуу дени сак тѳрѳлгѳн балдар сыяктуу эле айырмаланбайт. Мында акыл-эси же дагы башка жагынан эч кандай кѳйгѳй болбойт. Бир гана эриндер, таңдай бʏтпѳй, бирикпей калышы мʏмкʏн. Андыктан кош бойлуу болгондон кийин ʏч айга чейин абайлаш керек. Сасык тумоо болгондо дарыларды ичпѳѳ зарыл. Дайыма гинекологдун кѳзѳмѳлʏндѳ болуусу кажет. Советтер союзунун учурунда жаңы ʏй-бʏлѳ кургандар Бакыт ʏйʏнѳ арыз жазгандан тарта сѳзсʏз бир ай келип, кош бойлуулук, бала тууралуу окуудан ѳтʏшчʏ. Азыр андай баланы пландоо жок. Европага барып окуп, изилдегенде кѳрʏп жатпайбызбы, ал жакта балалуу болордо алгач пландаштырышат. Аял да, эркек да тамеки чекпей, ичимдик ичпей ден соолукка кѳңʏл бурушат. А бизде кош бойлуу болуп калганын билбей калгандар кѳп. Акыркы убакта ʏйлѳнʏʏ тоюнда ичимдик ичʏʏ эң жаман адат болууда. Жаңы ʏй-бʏлѳ куруп жаткандыктан, андан тыйылганы жакшы. Ичимдик, баңгизат балага сѳзсʏз таасир берет. Бала тѳрѳлгѳндѳн кийин анын калыбына келʏʏсʏ бир топ кыйынчылыктар менен коштолот. Ал бир эле операция менен бʏтʏп калбайт. Нышан балдардын эрини, тишинин мʏлкʏ, таңдайы жырык болот. Мындай жагдайда операция этабы менен кылынат. Биринчи алты айда эринин, бир жарым жашында таңдайын, 6-7 жашында мʏлкʏн операция кылабыз. Тиштери тʏз чыкпагандыктан, брекет коюлат. Мындай балдарды кулак-дарыгерлери да кароодон ѳткѳрʏшѳт. Себеби таңдайы бʏтʏн болбогондуктан, кулакка таасир этип, угуусу начар болушу ыктымал. Операциядан ѳткѳндѳн кийин тыбыштарды так айта алышпайт. Тыбыштарды так айттырып, ʏйрѳнʏʏсʏ ʏчʏн логопеддин жардамы керек. Кээ бир балдардын эриндери гана бирикпей, таңдайы бʏтʏн болот. Анда бир операция менен калыбына келет.  Бул ата-эненин кароосунан, аракетинен кѳз каранды. Башта операцияда колдонулуучу жиптер, материалдар бар аз начар болуп, тиккенде билинип калчу. Азыр билинбей деле калат.  Ошентип баланын толук калыбына келʏʏсʏ 13-14 жашка дейре созулат.

“Баланын дени сак тѳрѳлʏʏсʏ энеден гана кѳз каранды эмес”

-Тʏштʏк региону боюнча жылына 280-300 балага операция жасайбыз. ʏч облуста бир гана Ошто жасалат. Жалал-Абадда кѳп жылдык тажрыйбасы бар дарыгер бар болчу, тилекке каршы, кечээги оорудан кийин каза болуп калды. Бʏгʏнкʏ кʏндѳ алар да бизге кайрылат.

Нышан балдардын тѳрѳлʏʏсʏн алдын алуу максатында айына региондорго барып, лекциялар окулуп турчу. Реформалоо боюнча маселе кѳтѳрʏлʏп, ѳзгѳрʏʏлѳр болгондо ал нерсе жоюлуп, массалык маалымат каражаттары аркылуу гана элге маалымат жеткиргени аракет кылуудабыз.

Баланын дени сак тѳрѳлʏʏсʏ бир эле энеден кѳз каранды эмес. Кээ бир ʏй-бʏлѳдѳ энени гана кʏнѳѳлѳшѳт. Буга атасы да кʏнѳѳлʏʏ. Эгер ата ичимдик ичип, баңгизат, чылым тартса сѳзсʏз балага зыян берет. Балалуу болордо сѳзсʏз пландаштыруу зарылдыгы мына ушунда. Ар бир аял кош бойлуу болгондо гинекологдун кѳзѳмѳлʏндѳ болуп, каны аз болсо, керектʏʏ зарыл болгон витамин, дарыларды ичиши керек. Эненин жан дʏйнѳсʏ, уйкусу тынч болушу кажет. Айрым учурда тѳрѳгѳнгѳ аз калганда каттоого турганы келген энелер бар. Мурун миң баладан бирѳѳ нышан болсо, акыркы беш жылдыктын ичинде миң баладан экѳѳ болууда. Биздин канчалык жашоо шартыбыз жакшырганы менен ооругандар, тубаса нышан тѳрѳлгѳндѳр кѳбѳйʏʏдѳ.  

“Ата-энелерден болгону камкордук талап кылынат”

-Нышан тѳрѳлгѳн балдар башка балдардан айырмаланып кѳбʏрѳѳк оорушат. Анткени муздак аба ѳтʏп, тез-тез жѳтѳлʏп турушат. Эмчек эме алышпайт. Организм витаминдерди талап кылат. Андыктан ѳзгѳчѳ кѳңʏл буруу абзел. Нышан тѳрѳлгѳн балдарга жардам берʏʏ максатында он жылдык социалдык долбоор менен иштешип келебиз. Бала операциялык этаптардан ѳткѳндѳн кийин тиштерин калыбына келтирʏʏдѳ брекетти акысыз коюп берʏʏнʏ ишке ашырганбыз. Мындай балдардын тиштерин тегиздѳѳдѳ коюлуучу брекет 40 миңден 60 миң сомго чейин турат. Долбоордун негизинде Швецариядан бизге ѳнѳктѳштѳр чыгып, учурда нышан балдарга брекет акысыз коюп берʏʏдѳбʏз. Учурда долбоорго алты жыл болду. Нышан тѳрѳлгѳн балдар 6 жашка чыкканга чейин акысыз дарылана алышат. Ата-энелерден болгону камкордук талап кылынат. 

Жумагʏл Кочкорбай кызы

Фото: Бекмамат Айдаркулов

 

Жарыяланган категория Макалалар
Add new comment
Подробнее ...

Жаш таланттарды таптаган «Келечек» борбору

Вторник, 09 Март 2021 07:58 Автор Бекмурат
Жаш таланттарды таптаган «Келечек» борбору

Ѳлкѳ боюнча мектептен сырткаркы балдардын чыгармачылык борборлордун саны 75. Алар баланы чыгармачылык чѳйрѳгѳ ʏндѳп, ар кандай таланттарын ачат. Мындай борборлордун бири – Оштогу «Келечек» балдардын чыгармачылык борбору. Кандай майрам болбосун таланттуу балдардын башын бириктирип, эл кѳңʏлʏн кѳтѳргѳн борборго бардык. Бир бѳлмѳсʏндѳ бий, экинчисинде комуз, ʏчʏнчʏсʏндѳ сʏрѳт менен алектенген балдарды кѳрʏп кубанасың. Чыгармалык жыттанган борбордо окуган балдардын ийгиликтери менен тааныштык.

“Келечек” балдардын чыгармачылык борбору мамлекеттик билим борбору болуп эсептелинет. СССР учурунда “Пионерлер ʏйʏ” аталган болсо, 1996-жылы “Келечек” деп аталып, 2008-жылдын сентябрь айынан баштап ѳз алдынча мекеме статусун алып, Ош шаардык мэриясына караштуу жалгыз чыгармачылык борбор.

“Келечек” балдардын чыгармачылык борборунда 38 мугалим эмгектенип, 1 600 бала ар кандай ийримдерге катышат. Комуз, тил, бий, шахмат, тигʏʏчʏлʏк, англис тил сыяктуу 18 ийрим бар.

Борбордун 7 бий ансамбли тʏзʏлʏп, ар кандай иш чараларга катышып келет.

Жергиликтʏʏ бюджеттин эсебинен жыл сайын 300 миң борбордун имаратын оңдоого, 800 миң сом коммуналдык тѳлѳмдѳргѳ берилип турат.

Аида Жакыпбаева, борбордун директору:

«Баланынчыгармачылыккакызыкканыжакшы»

- «Келечек» балдардын чыгармачылык борбору 2008-жылы Ош шаардык мэриясынын карамагына ѳткѳн. Учурда ѳзʏбʏздʏн уставыбыз бар дегендей. Жалпысынан 38 мугалим эмгектенет. Алардын бирѳѳ Кыргыз Республикасына эмгек сиңирген ишмер, 12си Эл агартуунун мыктысы жана ʏчѳѳ маданияттын мыктысы. Борбордо жалпы 1600 бала тарбияланып жатат. 18 ийрим бар. Борборго 3 жаштан 17 жашка чейин балдарды кабыл алабыз. Мектепке чейин балдарга атайын ийримдер бар. Ал жакка 3 жаштан 7 жашка чейинки балдарды окутабыз. Сʏрѳт тартуу, лепка, англис тили, бий, шахмат жана комуз ийримдери бар. Баланын чыгармачылыкка кызыкканы жакшы. Анткени, чыгармачылык баланы мээримдʏʏлʏккѳ, маданияттуулукка тарбиялайт.

Балдар чыгармачылык тобундагы ийримдер:

- Англис-тили (башталгыч жана улантуучу курстар менен иштѳѳ)

- Информатика (ѳздѳштʏрʏʏ, электрондук почта менен иштѳѳ, интернет, башталгыч жана улантуучу курстар менен иштѳѳ )

- Комуз ( жекече, дуэт жана ансамбль менен иштѳѳ)

- “Заманбап” бий тобу

- “Таэлия” бий тобу

- “Виват” бий тобу

- “Арууке” бий тобу

- “Нур” бий тобу

- “Роза” бий тобу

- Кол ѳнѳрчʏлʏк (сайма саюу, улуттук буюмдарды жасоо, токуу ж.б.)

- Куурчак театры (балдар чыгармаларын жана жомоктордон каармандар менен иштѳѳ)

- Драма театры (алып баруучулукка даярдоо, монологдор, акындардын поэзиясын окуу)

- Вокал, эстрада ( мекен, табият, ата-эне жана патриоттук темадагы ырларды ʏйрѳтʏʏ)

- Каратэ-до (ден соолукту чыңдоо)

- Авиамодель эркек балдар ʏчʏн

- Гʏл ѳстʏрʏʏ

- Шахмат

- Мектепке даярдоо, башталгыч билим берʏʏ

- Сʏрѳт

- Лепка

«Акыркы убакта комузга кызыккан балдар, ата-энелер  кѳбѳйдʏ»

- Бизде атайын билим берʏʏчʏ мектептерден айырмаланып окуучунун тандоосу менен эсептешебиз. Мектепке бала милдеттʏʏ тʏрдѳ барышы керек. Ал эми биздин борбордо баланын кызыгуусу, шыгы эске алынат. Акыркы убактарда комузга кызыккан балдар, ата-энелер кѳбѳйдʏ. 5 комузчубуз бар. Бир жумада 3 жолу сабак болот. Бала бакчага барбаган балдар бар, алар келип эки сааттан окуп кетишет. Оюн менен ʏйрѳтʏшѳт.  Мурун баланы ата-энеси мажбурлап алып келип, окутса азыр балдар ѳздѳрʏ келип, ʏйрѳнʏшѳт. Сентябрь айында кезек кʏткѳндѳр кѳбѳйʏп кетет. Мурда мектептерге барып тʏшʏндʏрʏʏ иштерин жʏргʏзʏп, ачык эшик акцияларын уюштурчубуз. Азыр андай эмес. Чыгармачылыкка кызыккан жаштар кѳп. Тил, комуз, сʏрѳт тартууга умтулушуп, тʏрдʏʏ ийгиликтерди жаратышууда.

«Евразия ассоциациясына мʏчѳлʏккѳ кандидат болдук»

- 2016-жылы «Келечек» балдардын чыгармачылык борбору Юнеского  клуб катары катталганбыз. Быйыл Евразия ассоциациясына мʏчѳ болууну кѳздѳп жатабыз. Тиешелʏʏ документтер тапшырылып, алар бизди кандидат катары кабыл алышкан. Жалпы ишмердʏʏлʏгʏбʏздʏ карап чыгып, бир же эки жылда жообун айтышат.

Пандемия бардык тармакка залакасын тийгизгендей эле биздин да борборго таасирин тийгизди. Март айынан тартып толук онлайнга ѳтʏп, окута баштадык. Мугалимдерибиз бекер отурушпады. Министрлик менен биргеликте видеосабактарды даярдап жатышты. Сʏрѳт тартуу, лепка боюнча сабактар теледен тынымсыз берип жаттык.

Бизде жалпы 18 ийрим бар болсо, алардын баары акысыз. Бирок, баарыбыз билгендей айлык акы тѳмѳн болгондуктан, ар бир ийримдеги балдардын ата-энелери менен чогуу келишим тʏзʏп, белгилʏʏ бир суммада акча чогултуп, кайра ѳздѳрʏ ийрим ѳткѳн каананы оңдоп- тʏзѳѳ иштерин жʏргʏзѳбʏз. Ушул учурда гана акысы алынат.

«Борбордогу балдардын ийгиликтери арбын»

Бардык иш чараларга катышабыз. Бул дагы ѳз убагында, жетиштʏʏ тарбия берилип жаткандыгынын белгиси.  Себеби шаардагы чоң-чоң иш чараларга катышуу ʏчʏн окуу процесси жакшы болуп, сабактар кечиктирилбѳѳсʏ кажет. Ошондо гана жыйынтык болот эмеспи. Мекемебиздин ишин дагы алдыга жылдыруу максатында 3 жылдан бери салтка айланып калгандай балдардын ата-энелерине кварталына бир жолу отчеттук концерт уюштурабыз.  Ошол жерден ар бир ата-эне ѳзʏнʏн балдарынын талантына кʏбѳ боло алат. Ал эми жалпы элге жылды жыйынтыктоочу иш чарабыз катары Ош улуттук драма театрында 2 кʏн 3-4 сааттык концерт коебуз. Акыркы учурда биздин чыгармачылык борбордун ийгиликтери арбын. Пандемияга байланыштуу кѳпчʏлʏк конкурстар онлайн ѳткѳрʏлʏп, ага карабай окуучулар биринчиликтери алышты. Бизде кʏнʏгѳ иш чара болот. Март айы майрамга бай ай эмеспи. Айдын башынан бери эле иш чаралардан колубуз бошобой жатат.

 

Бактыгʏл Калдарбай кызы

Фото: Бекмамат Айдаркулов

 

Жарыяланган категория Макалалар
Add new comment
Подробнее ...

Абдисаит Каримбеков: «Экспорттоочуларды колдоочу саясат керек»

Вторник, 09 Март 2021 07:56 Автор Бекмурат
Абдисаит Каримбеков:  «Экспорттоочуларды колдоочу саясат керек»

Ош шаарынын башка мамлекеттеги шаарлар менен кызматташуусу, боордоштугу шаарга канчалык пайдалуу, канча шаар менен боордош? Негизи эле калаа кайсы шаарлар менен кызматташууга муктаж? Дегеним, ѳзʏбʏздѳн ѳндʏрʏлгѳн продукцияны экспорттоодо эки шаардын же мамлекеттин кызматташуусу чоң роль ойнойт. Мындан улам Оштун продукцияларын экспорттоого эмне тоскоол болууда деген ой келет. Себеби, дыйкандар менен сʏйлѳшкѳндѳ эле «импортту кое туруп, эскпортту жандантуу керек» деген эңсѳѳсʏн угабыз.  Биз ушул тууралуу сѳз кылабыз.

Атабек Манас уулу, Ош шаардык мэриясынын тышкы байланыштар жана бизнес чѳйрѳнʏ ѳнʏктʏрʏʏ агенттигинин башкы адиси:

«Тʏркиянын жети шаары менен кызматташат»

- Ош шаары бʏгʏнкʏ кʏндѳ 23 башка мамлекеттеги шаар менен кызматташат. Башкача айтканда, Ош шаарынын 23 бордоошу бар. Кытайдын алты шаары, Тʏркиянын жети шаары, Казакстандын бир шаары, Орусиянын ʏч шаары менен боордош. Мындан сырткары, коңшу мамлекеттер Ѳзбекстандын Андижан, Фергана шаарлары, Тажикстандын бизге жакын шаарлары менен кызматташабыз. Ош шаарынын башка шаарлар менен иштешʏʏсʏ маданият, спорт тармагын ѳнʏктʏрʏʏгѳ чоң салымын кошо алат.

Азыркы учурда Тʏркиянын Мерсин шаары, Белоруссиянын Гомель шаары, Бангладештин Силхэт шаары, Молдовиянын Бельц шаары, Азербайджандын Гянджа, Россия Федерациясынын Уфа шаары, Украинанын Одесса, Кытай Эл Республикасынын Гуандун провинциясынын Гуанчжоу шаары  менен Ош шаарынын ортосунда боордоштук мамиле тʏзʏʏ ʏчʏн иш алып баруулуда.

Абдисаит Каримбеков, Ош шаардык Кеңешинин  жергиликтʏʏ ѳз алдынча башкаруу, инвестиция, ишкердʏʏлʏк, тышкы экономикалык байланыш, кичи жана орто бизнести колдоо, миграция маселелери боюнча туруктуу депутаттык комиссиянын тѳрагасы: 

- Дʏйнѳлʏк практикада башка мамлекеттердин арасындагы тышкы байланыштар бар сыяктуу эле ошол мамлекеттердин да ичинен чоң, ѳзʏнʏн статусуна ылайык келген шаарлар менен боордоштук же бир туугандык мамиле куруу да иштери бар. Шаарлар ортосундагы тажрыйба алмашуу, инвестиция, бизнестен сырткары деле маданий жана билим берʏʏ тармагында же болбосо мамлекеттик кызматкерлер ортосундагы кызматташуу бардык шаарлар ʏчʏн чоң жемишин берет. Себеби, мамлекет ѳз алдынча ѳнʏгѳ албагандай эле, анын бир бѳлʏгʏ болгон шаар деле кѳп учурда кызматташууга муктаж. Шаар статусун алган аймак ѳз алдынча укуктарга ээ башкача айтканда, шаардын экономикасын жакшыртууда ѳз алдынча иш алып барышы керек.

Биринчи кезекте коңшу ѳлкѳлѳрдѳгʏ шаарлар менен алаканы жакшыртышыбыз керек. Учурда Ош шаары 23 шаар менен кызматташса анын жетѳѳсʏ Тʏркиянын шаарлары. Чектеш шаарлар Ѳзбекстандан Андижан шаары, аралыктары жакын, мындан сырткары Кытайдын шаарлары менен чектешпиз. Ошолор менен болгон ич ара мамилелери чыңдообуз шаардын пайдасына чечилерин унутпашыбыз кажет.

«Ѳзʏбʏздʏн шаарга окшош шаарлар менен кызматташуубуз зарыл»

-Кызматташууга кайсы шаар же мамлекет болбосун ѳзʏбʏзгѳ окшош, ири, чоң шаарлар менен кызматташуубуз зарыл. Маданий, спорт, билим берʏʏ жагынан бирдей деңгээлде турган, тарыхыбыз же болбосо ошол эле климаттык абал болсун, инвестициялык багыттар болсун, кызыкчылыктар бир болуусу шарт. Мисалы, коңшу Ѳзбекстан мамлекети менен алаканы кʏчѳтʏʏ зарылчылыгы бар. Билесиздер, кыргыз каганаты болуп турган мезгилде, Тʏштʏк жергеси тагыраагы, Ош облусу атайын борбор болуп турган Улуу Жибек жолу ѳткѳн. Биз Фергана ѳрѳѳнʏ, Ѳзбекстан, Тажикстан менен Ош аркылуу байланышып турганбыз. Ошондуктан жогорудагы аталган мамлекеттердин шаарлары менен мамиле мыкты болушу керек. Анткени, биздин экономикалык соода-сатык мамилебизде географияда бир сызыкта турабыз. Ѳзбекстандын товарлары башка ѳлкѳлѳргѳ ѳткѳрѳ турган болсо эң биринчи кезекте Ош облусу аркылуу ѳтʏʏдѳ.

 «Кытайдын Кыргызстанда эки ѳтмѳк жолу бар»

- Фергана ѳрѳѳнʏндѳ 10 миллиондон ашуун калк жашайт. Ош шаарында ѳндʏрʏлгѳн продукцияны экспорттой турган, бизде жок рынок дал ошол Фергана ѳрѳѳнʏ болуп саналат. Биз  калктуу, коңшу шаарларга басым жасообуздун себеби да ушунда. Ал эми Андижан шаары биздин боордош шаар эсептелинет. Наманган, Фергана шаарлары менен соода байланыштарыбызды жандантышыбыз зарыл. Ош шаарынан алыс бирок, ѳлкѳбʏз менен чектешкен Тажикстандын айрым шаарлары менен карым-катнашты жакшыртуу зарылчылыгы бар. Мисалы, Душанбе шаарына жакынбыз, чек арадан нары 300 километр эле.

Мындан сырткары, Кытай Эл Республикасы. Эң чоң мамлекеттердин бири, анын биздин ѳлкѳдѳ эки ѳтмѳк жолу бар. Бири Нарын облусунун Торугарт ѳтмѳк жолу, экинчиси Эркештам чек арасы, Ош облусу менен чектешет. Ал жерден ѳткѳндѳ эле Кызыл –Суу автономиялык областынын саны да кѳп, Кытайдын рыногу да ѳнʏккѳн. Биз ѳндʏргѳн продукцияга зарылчылык жогору. Соода – сатык кызматын жакшыртуу маселесинде ушул мамлекетти да эске алуубуз биздин кызыкчылыкка чечилмек. Болгону биздин ѳлкѳ кʏчтʏʏ, талаптарга жооп берген продукцияны чыгара албай жатабыз.

2010-жылга чейин Ош облусу ѳзʏнѳ чектеш облустар менен иштегенге абдан кызыкдар болушкан, мамилелер бир топ жакшырган эле. Ар кандай жарманкелер уюштурулуп, импорт-экспорт иштери боюнча алгылыктуу иштер аткарылган. Ошол аракеттер азыр басаңдап кеткени ѳкʏндʏрѳт.

«Экспорттоо жолун жѳнѳкѳйлѳтʏʏ керек»

- Экспорттоонун басаңдап жаткандагы негизги катачылыктарыбыз   биздин продукциялар атаандаштыкка туруштук бере албай жатканы. Азыр дʏйнѳлʏк рынокто продукцияны сыртка чыгарууда атайын талаптар бар. Ошол талаптарга, стандарттарга ылайыктуу продукция ѳндʏрʏʏ керек. Экинчиден, экспорттоо жолун жѳнѳкѳйлѳтʏʏ зарыл. Мисалы, эч кандай акча чогултпай туруп, сыртка чыгуучу документтерди жѳнѳкѳйлѳтʏʏ керек. Мындай жол менен биз ѳндʏрʏʏчʏлѳрʏбʏзгѳ чоң жардам беребиз. Мамлекет анча-мынча чектѳѳлѳрдʏ алып салып, колдоо кѳрсѳтʏʏгѳ милдеттʏʏ. Дагы бир маселе, продукцияны кайсы бир мамлекетке ѳткѳрʏʏдѳ ошол мамлекет менен келишим тʏзʏп, экспорттоло турган продукцияга уруксат кагазын алып бериш керек. Кытайга эт чыгарабыз дейбиз. Бул ѳтѳ оор. Кытай ѳзʏнʏн аймагына товар алып кирʏʏдѳ атайын талаптарды коюшкан. Ошол талаптар боюнча текшерʏʏдѳн ѳткѳрʏʏ ʏчʏн бизде лаборатория болушу керек. Кайсы мамлекет болбосун, ошол мамлекеттин талаптарына ылайык шарттары тʏзʏʏ зарыл.

Кыргызстан Бажы биримдигине кирген. Ага кирʏʏнʏн негизги максаты – ѳзʏбʏз ѳндʏргѳн товарларды 180 миллион калкы бар мамлекетте экспорттоо болчу. Орусияга, Казакстанга, Беларусия экспорттосок болмок. Тескерисинче, алардын продукциялары бизде кѳбѳйѳ баштады. Ошол ʏчʏн биздин кѳпчʏлʏк ѳндʏрʏʏчʏлѳрʏбʏз банкрот болушту. Бизге экспорттоочуларды колдогон саясат керек.

Мындай саясатты колдоо мʏмкʏнчʏлʏгʏ бар. Бул эки же беш айдын ичинде бʏтʏп калчу иш эмес. Ал ʏчʏн беш жылдык программалар тʏзʏлʏп, ошонун негизинде иштѳѳ зарыл.  Мисалы, 2021-жылы экспорттоого кайсы продукция актуалдуу? Биз ушуларды эске алуу менен конкреттʏʏ план тʏзʏп, ошол планга жараша план-аракеттер жʏрʏʏсʏ керек. Тилекке каршы, биздин мамлекет бир гана шайлоо, саясат менен эле алектенгендей сезилет. Учурда баарын таштап эң биринчи кезекте экономиканы ѳнʏктʏрʏʏнʏ ойонуу зарыл.   

Бактыгʏл Калдарбай кызы

 

Жарыяланган категория Макалалар
Add new comment
Подробнее ...

Молдо Нияз. Улуу акын, унутулгус мурас

Вторник, 09 Март 2021 07:52 Автор Бекмурат
Молдо Нияз. Улуу акын, унутулгус мурас

Даанышман акын, ойчул, философ, дин жаатында аалым, араб, фарсы жана эски тʏрк же чагатай тилинде жаза билген, ѳз мурастарын кол жазма китеп кылып калтырган кадимки Молдо Нияздын ѳмʏр таржымалы, андагы талаш- тартыш маселелери, философиялык кѳз карашы, дʏйнѳ таанымы жана кабыл алуусу, санат-насыят ырларынын баалуулугу, этнопедагогикалык бай мурастарын кайрадан жанданткан “Молдо Нияз мурастары” коомдук фонду тʏзʏлгѳн. Аны негиздѳѳчʏлѳрʏнʏн бири Аймат Азамжан уулу. Фонд бʏгʏнкʏ кʏндѳ белгилʏʏ жазуучу, тарыхчылар менен биргеликте Молдо Нияздын чыгармачылыгын жайылтуу менен иш алып барууда. Фондго мʏчѳ болгондордун саны ѳсʏʏдѳ.

Омор Сооронов:

“Ѳз ырларын жатка айтып, тѳгʏп ырдап, агартуучулук иш менен алектенген”

Кыргыз коомунун XIX кылымдагы зор гуманисти, ойчул акыны жана насаатчысы, кыргыз жазма адабиятынын чыныгы тѳл башы Молдо Нияз Эрназар уулу 1823-жылы азыркы администрациялык бѳлʏнʏш боюнча Баткен (мурдагы Ош) областындагы Кадамжай районуна караштуу Кызыл-Булак кыштагынын Ак-Суу бою Ак-Кыя деген жеринде туулган. Уруусу найман, анын ичинде кошон деген уруктан. Анын алтынчы атасынан наркы аталарынын аттарына “бий” деген сѳз кошо айтылганына караганда (Сазан бий, Кочкор бий, Болот бий, Дулдул бий, Сумбул бий ж.б.) теги тʏптʏʏ болуп келип, кийинки аталары Молдо Рахман, Адил, Кошон, Кʏйʏк, Эрназар  Молдо Ниязга келгенде жардыланып калган.

Эл оозунан жыйналган маалыматтарга караганда, Молдо Нияз бешинчи атасы Молдо Рахмандын салтын улантып бала чагында айылдык молдодон кат-сабатын ачыптыр. Анан Каратегиндеги медреседен таалим алыптыр, андан соң билимин Маргалан, Кашкар шаарларындагы медреселерде толуктаптыр. Ошентсе да ал диний кызматка караганда ыр артынан кѳбʏрѳѳк тʏшʏп, эл аралап, адам, жер, суу таанып, жазган ырларын кыргыз журтчулугуна таратууга кѳп кѳѳʏл бурган экен. Чыгыштагы Наманган, Маргалаѳ шаарларынан тартып Батыштагы Кашкарга чейин, Тʏштʏктѳгʏ Каратегин, Алайдан тартып, Тʏндʏктѳгʏ Талас, Чʏй, Ысык-Кѳлгѳ чейин кыдырып, поэзия жаратып, колжазма китептеринен элге окуп берип жʏргѳн сыяктуу. Ошондой эле жылдын жылуу мезгилдеринде туулган жери Кызыл-Булактын Ак-Кыясындагы кысыктагы ʏѳкʏргѳ балдарды чогултуп, ѳз ырларын жатка айтып, тѳгʏп ырдап, агартуучулук иш менен алектенчʏ экен.

Молдо Нияздын кол китептери

Анын кол китеп тʏрʏндѳ таштап кеткен бир нече кол жазмалары бар экенин Б.М.Юнусалиев 1951-жылы эле Кадамжай районуна караштуу Охна кыштагынын тургуну Баит Исмаиловдон угуп, 1956-жылы Азиз Токтобаев (Ошондогу  “Кызыл-Кыякѳмʏр” кен башкармасынын башчысынын орун басары) аркылуу бир колкитебин таап, 1957-жылы Академиянын Колжазмалар фондусуна ѳткѳргѳн. Б.М.Юнусалиевдин Кыргыз Улуттук университетинин филология факультетинде окуган лекцияларында, кѳзʏ ѳткѳндѳн кийин жарык кѳргѳн илимий макалаларында жаѳы табылган кымбат баа мурас биринчи жолу журтчулукка маалымданды. Ошол макаланын негизинде коомдук илимдерди аркалаган окумуштуулардын айрымдарынын эмгектеринде Молдо Нияздын ысымы атала баштады. Ошондо анын кол китептери Кол жазмалар фондусунда бар экени белгиленсе да, кол жазмалардын ички мазмуну табышмак бойдон калып келди. Ойчул акындын 1993-жылы жарык кѳргѳн китеби гана ал табышмактын жандырмагы катары кызмат ѳтѳп келатат десек болот. 

Кол жазмалар фондусунда сакталып турган бардык чыгармалары камтылып, ар бир колкитебинде бар санаттары ѳзʏнчѳ бѳлѳк-бѳлѳк берилген эле.

Молдо Нияздын биз шарттуу тʏрдѳ “Биринчи колкитеп” деп атаган колжазмасынын форматы 18х10см., ар бир бетинде 14-16 жол, 28-32 ыр сабынан туруп 68 бетти тʏзѳт. Бул колкитеп Академиянын Колжазмалар фондусуна  1957-жылы ѳткѳрʏлгѳн, 172/429 деген номурда сакталып турат.

Экинчи кол китептин форматы 17,5х10,5 см., ар бир бетинде 10-11 ыр сабы бар. Колкитеп 118 беттен турат, башынан жана аягынан барактары жок. Мындагы айрым ырлар редакцияланган тʏрдѳ “Биринчи колкитепке” да кѳчʏрʏлгѳн. Фондуда сакталып турган номуру 173/553. Аны 1961-1963-жылдарда Баткен областынын Кадамжай районунда мугалим болуп иштеген Камбарбек Сыдыкбаев Б.М.Юнусалиевдин тапшыруусу боюнча Эрмек молдодон алып келген.

Yчʏнчʏ кол китептин форматы 19х13 см. Бул колкитептин бар экендиги жѳнʏндѳгʏ кабарды алгач ышкыбоз фольклорист жана этнограф Тайтѳрѳ Батыркулов билдирип, 1989-жылы “Ала-Тоо” журналынын №1 санына эки санатын  жарыялаган. Колкитептин ѳзʏн академик Абдыганы Эркебаев Алай районунун Жайылма кыштагында жашоочу Азимов Аманулладан 1988-жылы октябрь айында алып келип, Кол жазмалар фондусуна ѳткѳргѳн. Бул кол китеп азыр 171/147-номур менен сакталууда. Ал 75 беттен туруп, ар бир бетине эки катардан кылып, Чыгыш поэзиялык жазмаларына  ылайык ыкмада кара сыя менен жазылган.

Молдо Ниязга тиешелʏʏ тѳртʏнчʏ колжазма китепте шарттуу тʏрдѳ “Кат” деген наам менен кирген 117 ыр сабы бар. Бул басылышта ал циклге “Мадина” деген ат берилди. Ал акын бирѳѳгѳ кошок таризинде жазып берген, чоң кагазга тʏшʏрʏлгѳн ыр. “Манина” кошогу 1974-жылкы экспедицияда С.Закиров, Ж.Мусаева, П.Ирисов деген фольклористтер ошол эле Кадамжай районунда жашоочу Айдар молдо Сулайман уулунан алып келип, фондуна ѳткѳрʏшкѳн.

Молдо Нияз санаттарына аталыш берген эмес

Молдо Нияздын кол китептериндеги санаттарга аталыш берилген эмес, бир чыгарма экинчисинен айрымаланып туруш ʏчʏн “Санат-ы дигарасттар” (башка санат), “Санат-ы дигар” (дагы бир санат), “Санат-ы хасират” (арман санат) деген фарсы сѳздѳрʏн пайдаланып, ар бир санаттын башына кызыл сыя менен жазып жʏрʏп отурган. Ошондуктан лирикалык же дидактикалык багыттагы, атʏгʏл эпикалык масштабдагы чыгармалардын бардыгы эле бир катарда аталып кете берген. Мындай шарттан чыгыш ʏчʏн Молдо Нияз санаттарынын ушул экинчи басылышында ар бир санатка атама берилди, кээ бир санаттар майда бѳлʏктѳргѳ ажыратылып, ѳзʏнчѳ аталышка ээ болду. Маселен, биринчи колкитептеги  “1 Санаттар” деген биринчи ыр “Жан эгем ѳзʏ жараткан” деп аталып, “Бейнысап кылба, Кудайым!”, “Жаратты”, “Берип коюптур”, “Кѳп кѳрдʏм” жана “Миң башы” деген бѳлʏктѳргѳ бѳлʏндʏ. Ырды кабыл алганга ыңгайлуу болот го деген ниеттен улам ушундай иш жасалды.      

Молдо Нияздын кол китептериндеги негизги орунду ээлеген санаттарды. термелерди, армандарды, кошокторду, дастандарды, лирикалык багыттагы ырлардын баарын ушундай жолдо талдап айтып отурсак, сѳз кѳпкѳ созулуп кетет, ошондуктан Молдо Нияз ырчылар поэзиясынын жазгыч акындарына киргендигине карабастан, чыгармаларын иликтей келгенде профессионал акындарга жакындашкан жактары да барлыгын айта кеткенибиз жѳн болор.

 

Жарыяланган категория Макалалар
Add new comment
Подробнее ...

Соода дʏйнѳсʏндѳгʏ чет элдик жана Ата Мекендик ѳндʏрʏштʏн ортосундагы согуш

Вторник, 09 Март 2021 07:42 Автор Бекмурат

- Ата Мекендик ѳндʏрʏштѳр чет ѳлкѳлѳрдʏк ѳндʏрʏштѳргѳ атаандаштык жарата алышабы?

Азыркы учурда 2020-жылдын он бир айлык статистикасын карасак Кыргызстандын тышкы соода жʏгʏртʏʏ кѳрсѳткʏчʏ 5 миллиард 100,9 миллион долларды тʏздʏ. Ошол эле убакта экспорттун кѳрсѳткʏчʏ 1 миллиард 796,5 миллион долларды, ал эми импорттун кѳрсѳткʏчʏ 3 миллиард 304,4 миллион долларды тʏздʏ. Ѳлкѳбʏздѳ экспорттун кѳрсѳткʏчʏ импортко караганда болжолдуу эки эсеге кѳп. Ѳлкѳнʏн экономикасын ѳнʏктʏрʏʏ ʏчʏн экспорттук потенциалды ѳнʏктʏрʏʏ стратегиялык мааниге ээ.

Ѳлкѳбʏздѳ импорттун ѳсʏшʏнʏн жакшы жактары жана ошол менен бирге эле бизге зыян жактары бар. Импорттун ѳлкѳбʏзгѳ тийгизген бир катар зыян жактарын белгилеп кетсек:

1. Ата-Мекендик продукциялардын сатылуусу кыскарат.

2. Ата-Мекендик ѳндʏрʏштʏн жана компаниялардын кирешеси азайганынын эсебинен мамлекеттин алардан алган салыктын саны да азаят. Ал эми салыктын азайышы мамлекеттик мекемелерде, билим берʏʏ, медицина ж.б. органдарда иштеген кызматкерлерге айлык акынын аз берилʏʏсʏнѳ алып келет.

3. Улуттук валюта сомдун курсу тѳмѳндѳйт. Себеби ѳздѳрʏ ѳндʏрʏп бизге импорт жолу менен алып келинип сатылган товарлардан тʏшкѳн акчаны алар башка валюталарга которуп ѳз ѳлкѳлѳрʏнѳ алып кетет.

4. Ата-Мекендик ѳндʏрʏштѳр азайып жумуш орундарында кыскартуулар кѳбѳйѳт. Бул жумушсуздук кѳрсѳткʏчʏн жогорулатып анын натыйжасында эмгек акысынан салыктын тʏшʏшʏ байкалып, жумушсуздук жѳлѳк пулдун баасынын ѳсʏшʏнѳ алып келет.

5. Ѳлкѳбʏздѳ чет жактардан алып келинген товарларга кѳз карандылыгы жогорулап, анын натыйжасында ѳлкѳбʏздʏн саясий кѳз карандысыздыгы кʏчѳшʏ мʏмкʏн.

Мисал катары “Барбол” кондитер ѳндʏрʏштʏк компаниясы иштеп жаткан кондитер тармагын алсак. Кыргызстанда 2020-жылдын январь айынан октябрь айына чейин 4,1 миң тонна кондитердик азыктар ѳндʏрʏлгѳн. Бул биздин ѳлкѳбʏзгѳ импорт аркылуу кирген кондитердик азыктардын жарымына да тең келе албайт. Себеби Кыргызстандын Бажы кызматынын акыркы убактарда берген маалыматтарына ылайык кондитердик ѳндʏрʏш боюнча импорттун кѳрсѳткʏчʏ 19 508,81 тонна, ал эми экспорттун кѳрсѳткʏчʏ 232,09 тоннаны тʏздʏ. Ал эми кийинки жылы импорттун кѳрсѳткʏчʏ 7,1% га кыскарып, жалпы суммасы 26 млн. 634 миң АКШ доллар болгон 18 133,8 тоннаны тʏзсѳ, ал эми экспорттун кѳрсѳткʏчʏ бир аз жогорулап 272 тоннаны тʏздʏ. Демек азыркы учурда импорттун кѳрсѳткʏчʏ экспорттун кѳрсѳткʏчʏнѳ караганда98,82% га кѳп. Эгерде импорттон келген товарларды ѳзʏбʏздʏн ѳлкѳдѳ ѳндʏрсѳк, анда кондитер тармагында иштеп жаткан компаниялардын ѳлкѳнʏн экономикасына кошкон салымы 98,82% га жогоруламак. Андан сырткары жаңы жумуш орундары тʏзʏлʏп, ѳлкѳдѳ жумушсуздук, миграция жана бир катар кѳйгѳйлѳрдʏн азайышына алып келмек.

Кыргыз Республикасында экономикалык мʏмкʏнчʏлʏктѳрдʏн чектелʏʏ болушу массалык эмгек миграциясына кѳмѳкчʏ болууда: жалпы алты миллион калктын ичинен болжол менен бир миллиону чет жактарда эмгектенишет. Эмгек мигранттарынын ѳз ѳлкѳсʏндѳ калган ʏй-бʏлѳлѳрʏн багуу ʏчʏн жѳнѳтʏп жаткан акча каражаттарынын кѳлѳмʏ ички дʏң продукциянын ʏчтѳн бир бѳлʏгʏн тʏзѳт – бул дʏйнѳдѳгʏ эң жогорку кѳрсѳткʏчтѳрдун бири болуп саналат.Жумуш издеп чет жактарга бет алган ата-энелер балдарын башка адамдарга калтырып кетʏʏгѳ мажбур, ал эми бул болсо балдардын тарбиясына таасир берип ар кандай кошумча кѳйгѳйлѳрдʏ жаратат. Бул да болсо ѳлкѳбʏздѳ ѳндʏрʏштʏк тармакта иштеген компаниялардын аздыгы, жана аларга колдоо кѳрсѳтпѳгѳнʏбʏздʏн натыйжасынан.

Азыркы учурда ѳлкѳбʏздѳ ѳндʏрʏштʏк компаниялардын кѳбѳйʏшʏ жакшы деёгээлде байкалууда. Бирок биз ар бирибиз ѳлкѳнʏн жараны катары Ата-Мекендик ѳндʏрʏштʏ колдобосок анда кѳбѳйгѳн ѳндʏрʏштʏк компаниялардын ѳнʏгʏп кетʏʏсʏнѳ кепилдик деле жок. Кыргызстанда компаниялардын ѳндʏрʏштʏк жана каржылык ишмердʏʏлʏгʏнʏн негизинде алдынкы орундарды тоо-кен компаниялары, уюлдук операторлор, энергетикалык  жана азыркы учурда ѳлкѳбʏздѳ жарандарыбызга кѳп жумуш орундарын тʏзʏп келген жеңил ѳнѳр жай(текстилдик ѳндʏрʏш, кийим тигʏʏ, булгаары жана булгаарыдан жасалган буюмдарды ѳндʏрʏʏ) компаниялар тʏзʏшѳт.

Ѳлкѳбʏздѳ ѳндʏрʏштʏк компаниялардын ѳнʏгʏшʏ жумушсуздук кѳрсѳткʏчʏн жана болуп жаткан миграцияны азайтып, экономиканын, элибиздин жашоо шартынын жогорулашына чоң салым кошот .

Ошондуктан Ата Мекендик ѳндʏрʏш ѳлкѳбʏздʏн жаркын келечеги ʏчʏн негизги факторлордун бири.

- Биз, сиз, жалпыбыз Ата Мекендик продукцияларды  сатып алып тандоо менен биз жаркын келечеке жол ача алабыз!

- Ата Мекендик ѳндʏрʏштʏ тандоо менен балдарыбызга сапаттуу билим системасын, экономикалык жана социалдык жактан кʏчтʏʏ ѳлкѳнʏ тʏзʏп бере алабыз!

- Ата Мекендик ѳндʏрʏштʏ тандоо менен ѳлкѳдѳ миграцияны азайта алабыз!

- Ата Мекендик ѳндʏрʏштʏ тандоо менен жумушсуздук деңгээлин тʏшʏрѳ алабыз!

 Баястан Эргешов “БАРБОЛ” кондитер

ѳндʏрʏштʏк команиясынын PRменеджери Ош шаары

Жарыяланган категория Макалалар
Add new comment
Подробнее ...

Ишкер ишин баштарда кайсы тармактан уруксат алуусу керек?

Понедельник, 01 Март 2021 09:08 Автор Бекмурат
Ишкер ишин баштарда кайсы тармактан уруксат алуусу керек?

Биздин редакция турган имараттын бир бѳлʏгʏн шаардык муниципалдык менчик башкармалыгы жеке ишкерге убактылуу пайдаланууга беришкен эле. Бир убакта эле ремонт иштерин баштап, биздин электр эсептегичибизди кабардар кылбай туруп эле сыртка чыгарып салып, «ѳтʏгʏн тѳргѳ» илип баштады. Имараттын ичине ванна, ажаткана киргизип, суу тартып. Андан да кейиткени эмнеге мыйзамдуу иш алып барбайсыңар дегенде «мирный» чечилет деп бирѳѳлѳргѳ чалып баштаганы болду. «Кудай кошкон кошуначылык дегенди деле эске албайсыңарбы, баары мыйзам жолунда болсун» деген жетекчибиздин иш-аракетинен улам жаш жигит кеп-сѳзгѳ келди кѳрʏнѳт, бирок канчалык деңгээлде тиешелʏʏ тармактан уруксат алганы али белгисиз. Мындан улам айрымдар иш баштоодо мыйзамдуу жол алып баруулары керектигин тʏшʏнʏп жетише электигинен кабар берет.  Ишкерлер  «баса калган» мамлекеттик кызматтар бар» деген жʏйѳнʏ келтирерден мурда баары мыйзамдуу болсо, ѳзʏ ʏчʏн жеңил болорун эске тутуулары керек.

Жаңы иштин тʏйшʏгʏ кʏч

Ишкерлик менен алектенбеген, жок эле дегенде алып-сатарлыктын тʏйшʏгʏн башынан кечирбеген адамды ушу тапта табыш кыйын. Заман шартына ылайык соода кылып тиричилигин ѳткѳргѳндѳрдʏн саны арбыды. Ишкерликтин аркасы менен иши жʏрʏшʏп, ити чѳп жеп, ʏй-жайын, жашоо-турмушун оңдогондордун, жаңы чыкма байлардын катары арбыды. Ага жараша ишкерликти эңсегендер, ѳз алдынча иш жасоого кызыккандардын катары кѳп. Жаңы иштин тʏйшʏгʏ кʏч.

Бʏгʏнкʏ кʏндѳ ишкерлерди колдогондор арбын. «Салыктык экономиканы ѳнʏктʏрʏʏдѳ ишкерлер чоң жардамга келет» деген пикирин билдиргендер четтен чыгат. Ишкерликти баштоодон алдын бир нече мамлекеттик кызматтар менен келишим тʏзʏʏ керек болот. Алардын алгачкыларынын бири мамлекеттик салык кызматы.

Асылбек Абдырай уулу, Ош шаардык салык кызматынын салык тѳлѳѳчʏлѳр менен иштѳѳ бѳлʏмʏнʏн сектор башчысы:

«Ишкер алгач салыктын тʏрʏн тандай алат»

- Ишкерликтин кайсы тʏрʏ болбосун мамлекеттик салык кызматына келип алгач консультация алганы дурус. Себеби, ишкерде салыктын тʏрʏн тандап алуу мʏмкʏнчʏлʏгʏ бар. Бардык эле жаранда салык тѳлѳѳчʏ билим жетиштʏʏ боло бербейт. Ошондуктан адистен кеңеш алуу ашыкча болбойт. Эгер ишкерликти баштаган жарандын мурун салыктык каттоосу жок болсо, алгач биздин мекемеден салыктык каттоодон ѳтѳт. Ишмердʏʏлʏгʏнʏн тʏрʏнѳ кʏбѳлʏк берилет. Мурун бул каттоо кʏбѳлʏктʏ статистика башкармалыгы берчʏ, азыр биздин ишканадан алышат. Кээ бир ишмердʏʏлʏктʏн тʏрʏнѳ каттоодон ѳткѳрбѳй туруп эле патент аркылуу салык тѳлѳѳ мʏмкʏнчʏлʏгʏн беребиз. Учурда санариптештирʏʏнʏн алкагында да электрондук каттоону ишке киргизгенбиз. Анда ар бир ишкердин ѳзʏнʏн жеке «кабинети» болот. Мында жарандар салыктык отчетторун берип, салыкты банкоматтар аркылуу тѳлѳй алышат. Дʏмʏрчѳктʏн номурун дал ошол жеке «кабинетке» каттоо менен иш жʏргʏзѳ алышат. Салыктык каттоодон ѳтʏʏ ʏчʏн жаран ѳздʏгʏн тактаган документ, паспорт менен эле келʏʏсʏ жетиштʏʏ.

Эгер ишкерликти салыктык каттоодон ѳткѳрбѳй эле, мыйзамсыз баштаган болсо бузуулар кодексинин негизинде биз аларга айып пул салабыз. Салык тѳлѳѳнʏ билбѳѳ жоопкерчиликтен ажыратпайт. Жеке тараптарга 1000 (миң) сомго чейин, ал эми юридикалык тараптарга 5000(беш миң) сомго чейин айып пул салынат.

«Электр энергияны мыйзамсыз пайдалануу –  кылмыш»

Эгер сиз жеке ишкер болуп ишкерликти баштасаңыз электр энергиясын тарттырууга жана колдонууга уруксат алуу ʏчʏн сиз менен «Ошэлектр» ААКун ортосунда электр энергия менен камсыздоо  келишими тʏзʏлѳт.

Ал ʏчʏн ишканага тиешелʏʏ бардык документ жана ишкана кимге тиешелʏʏ болсо ошонун ѳздʏк документтеринин кѳчʏрмѳлѳрʏ болуш керек.   "Ошэлектр" ААК ишканасынын "Калкты тейлѳѳ борборуна" же болбосо райондук электр тармактардагы  келишимдер боюнча инженерге кайрылуу керек.

Электр энергиясын мыйзамсыз пайдаланса кандай чаралар бар?

Электр энергия  бул – мамлекеттик товар. Абонент электр энергияны мыйзамсыз пайдаланса, абонент пайдаланып жаткан электр энергиянын факт боюнча алган кубаттуулукта эсептелинбей калган электр энергияны 3 жылга эсептеп жана эсептегич коюлуп берилет.

Келишимде кѳрсѳтʏлгѳн ар бир пункт абонент тарабынан аткарылышы керек.  Электр энергияны мыйзамсыз пайдалануу – бул кылмыш. Ошондуктан мыйзам чегинде жоопко тартылат.

Таза суу жана саркынды суу ʏчʏн кайда кайрылуу керек?

Обьекттерди таза жана саркынды суу тармактарына туташтырууга техникалык шарттарды алуу жана кызмат кѳрсѳтʏʏ ʏчʏн Кыргыз Республикасынын Ѳкмѳтʏнʏн токтомуна ылайык техникалык шарттарды алууда «Ошшаарсууканал» муниципалдык ишканасынын  «Бирдиктʏʏ терезе» кызматына кайрылып, тѳмѳнкʏ маалыматтарды жана документтерди тапшыруу зарыл:

- Арыздын формасын толтуруп, суроо-талапты жѳнѳткѳн адам, обьект жайгашкан жердин дареги жана байланыш телефону (ʏлгʏсʏ бар), ошондой эле ресурстардын талап кылынган тʏрʏ (суу жана канализация) кѳрсѳтʏлѳт.

- таза жана саркынды суу тармагына кошулуучу кыймылсыз мʏлктʏн укуктуу документтердин кѳчʏрмѳсʏ (токтом, тех.паспорт, мамлекеттик акт);

- Обьекттин ээсинин паспортунун кѳчʏрмѳсʏ.

- Жер участогунун чектери кѳрсѳтʏлгѳн топографиялык материал.

Жогорудагы документтердин кѳчʏрмѳсʏн «Бирдиктʏʏ терезе» кызматына берип, арыз ээсине арыздын формасы тапшырылат.

Кошумча маалымат ʏчʏн:

«Бирдиктʏʏ терезе» кызматы тѳмѳнкʏ кызматтардын тʏрлѳрʏн кѳрсѳтѳт:

1. Жеке жана юридикалык жактардын арыздарын жана сунуштарын кабыл алуу,  каттоо;

2. Суу жана саркынды суу тармактарында болгон авариялар жѳнʏндѳгʏ билдирʏʏ арыздарды кабыл алуу жана диспетчердик кызмат аркылуу ишкананын бѳлʏмдѳрʏнѳ маалыматты так жана оперативдʏʏ жеткирʏʏ;

3. Жарандар ʏчʏн актуалдуулугун жана маанилʏʏлʏгʏн эске алуу менен бардык кайрылууларды (маалымат, корутунду,  макулдашуу, келишим ж.б.) кароого кабыл алуу (белгиленген мѳѳнѳттʏ кѳзѳмѳлдѳѳ менен);

4. Таза суу тармактарына кошулууга техникалык шарттарды берʏʏ ʏчʏн жана суу тармактарында кызмат кѳрсѳтʏʏ ʏчʏн  арыздарды кабыл алуу;

5. Канализация тармактарына кошулууга техникалык шарттарды берʏʏ ʏчʏн жана канализациялык кызматтарды кѳрсѳтʏʏ ʏчʏн  арыздарды кабыл алуу;

6. Жеке жана юридикалык жактардан суу эсептегичтерин орнотууга арыздарды кабыл алуу;

7. Техникалык шарттарды берʏʏ жана башка арыздарга жооп берʏʏ (шаршемби, жума);

8. Жумушка алуу, бошотуу, эмгек ѳргʏʏсʏнѳ чыгуу боюнча кадр кызматына арыздарды кабыл алуу, (иштеген жеринен, эмгек акы жѳнʏндѳ маалымкаттарды, эмгек китепчелерин, айдоочуларга жол билеттерин берʏʏ).

Таштандыны да мыйзамдуу чыгаруу зарыл

Ош шаарындагы таштанды ʏчʏн тѳлѳмдѳрдʏ «Ош-Тазалык» муниципалдык ишканасы кабыл алат. Анда абоненттер менен алдын-ала келишим тʏзʏлʏп, бекитилген тарифке жараша тѳлѳм бар.

Мирлан Дʏйшѳналы уулу, «Ош-Тазалык» муниципалдык ишканасынын абоненттик бѳлʏмʏнʏн башчысы:

- Ишкерликти баштаган жаран «Ош-Тазалык» ишканасы менен келишим тʏзʏшʏ керек. Ал ʏчʏн обьектисинин документин, жеке ишкерлик кʏбѳлʏгʏн, паспортунун копиясын алып келет. Келишим бир жылга тʏзʏлѳт. Ошол келишимдин негизинде ишин жʏргʏзѳ алат. Бул ʏчʏн атайын Ош шаардык Кеңешинин токтому бар. Ага ылайык тариф бекитилген. Мисалы, ишкердиктин кайсы тʏрʏ болбосун обьектин квадрат метрине, 27 сомдон, ал эми бир адамга 29 сомдон жазылат.

Мыйзамсыз жумушун баштоо, таштандыны белгиленбеген жерге таштоолорго да мыйзамдын негизинде чара кѳрʏлѳт. Биздин юристтер барып алгач, ʏч жолу эскертʏʏ берилет. Эскертʏʏгѳ карабай келишим тʏзбѳстѳн иштей берсе шаардык мэриянын тийиштʏʏ кызматкерлери менен барып 5 500 сомго чейин айып пул салынат.

Бактыгʏл

Калдарбай кызы

Жарыяланган категория Макалалар
Add new comment
Подробнее ...

Ош: кавасаки менен катталгандар жок

Понедельник, 01 Март 2021 09:06 Автор Бекмурат
Ош: кавасаки менен катталгандар жок

Акыркы учурларда балдар арасында пневмония, кавасаки оорулары кʏчѳгѳнʏ айтылып, алардын ичинен кѳз жумгандарынын саны кѳбѳйдʏ деген маалыматтар коомчулукту дʏрбѳттʏ. Бирок, маалымат чындыкка дал келбесин Саламаттыкты сактоо министрлиги айтып, маалыматтын фейк экенин далилденди. Негизи эле балдар арасындагы оорулардын бʏгʏнкʏ кʏндѳгʏ абалы боюнча билʏʏ ʏчʏн дарыгерлерге кайрылдык.

Ош облусттар аралык балдар клиникалык ооруканасынын директорунун биринчи орун басары Адилбек Алимкулов:

“Ѳткѳн жылга салыштырмалуу пневмония менен ооругандар аз”

-Пневмония менен ооругандар жылдагыга салыштырмалуу аз. Кечээки чыккан фейк маалыматтын артында бʏт бардык жерде текшерʏʏ жʏрдʏ. Райондордо да ѳткѳн жылга караганда аз. Ооругандар бар, бирок сезондук оорулар. Тез эле кайра мурунку абалына келʏʏдѳ. Кавасаки оорусу катталды деп да маалыматтарды чыгарышууда. Кавасаки бул организмдин иммундук туура эмес реакциясы. Аталган ооруну 1967-жылы япондук окумуштуу педиатр ачкан. Бардык эле вирустук ооруда болушу мʏмкʏн. Мурда деле болуп келген. Коронавирустун артынан улам бир аз кѳбѳйдʏ. Бишкекте 15 бала жаткырылып, жеңил дарылануудан эле айыгып, ʏйлѳрʏнѳ чыгып кетишти. Бизге эки бала кавасаки болушу мʏмкʏн деген божомол менен жаткырылган болчу, бактыга жараша, бир кʏндѳн кийин абалы жакшырып, ʏйлѳрʏнѳ чыгып кетти. Кандай болбосун бардык вирустук ооруга баланын иммунитетинин жообу. Ысытма чыгып, ичи, кѳкʏрѳгʏ ооруп, кызыл белгилер чыгып, кусушу мʏмкʏн. Бизде мындай каттала элек.

“Дарыгерлер кандай оору экенин, кантип дарылоо керектигин билишет”

-Министрлик тараптан да тыкыр кѳзѳмѳл жʏргʏзʏлʏп, атайын буйруктар чыккан. Дарыгерлерге толук маалымат жеткирилип, окуулардан ѳткѳрʏлʏʏдѳ. Биздин адистерди Бишкектен окуудан ѳтʏп, алар келип бул жактагыларды окутуп, маалыматты жеткирʏʏгѳ, тажрыйбаларын арттырууга аракеттер короновирус башталгандан бери болуп келет. Кечээ да райондордон 50 адамды чакырып, ѳзʏбʏздʏн дарыгерлер менен 60-70 адамга кавасаки оорусу боюнча сабак ѳткѳрʏлдʏ. Бʏт дарыгерлер даяр, кандай оору экенин, кантип дарылоо керектигин билишет. Министрликтин амбулотордук бѳлʏмдѳрдѳ кабинеттерди ачып ѳзʏнчѳ кабыл алуу тууралуу буйругу чыккан. Ѳзʏнчѳ кабыл алуу дегенде оору жугуштуу эмес. Болгону инфекциялык жугуштуу оорулардын синдромдору да окшош болгондуктан, алдын алуу максатында ушундай кадамдар жасалууда. Дʏрбѳлѳңгѳ тʏшʏʏнʏн кереги жок. Жакында эле шаардык ооруканадан бизге кавасаки деп которушту. Синдромдорунан биз да ошентип кабыл алдык. Ѳзʏнчѳ палатага жаткырдык. Анткени инфекциялык оору болуп калбасын деп. Кавасаки жугуштуу оору эмес. Кадимки эле палатада башкалар менен кошо дарылана берсе болот. Биз кызамык жана башка жугуштуу ооруларга клиникасы окшошуп кеткендиктен, башкаларга жуктуруп коюудан чочулаганбыз. Бир кʏн дарылангандан кийин абалы жакшырып, ойноп калды.

“Быйыл 100гѳ жетпеген бала дарыланууда”

-Кыш мезгилинде козгоочу оорулар сасык тумоо, пневмония болгондуктан, бʏгʏнкʏ кʏндѳ бул оорулар менен кайрылгандар башка ооруларга салыштырмалуу басымдуу. Пневмонияга дагы бир кошумча бѳлʏм ачып койдук. Себеби пневмония менен кайрылгандарды ʏйʏнѳ жѳнѳтʏп жиберип, кайра оорусун кʏчѳтʏп албасын, толук дарыланып чыксын деген максатта ачылды. Ѳткѳн жылы 3-4 бѳлʏм ачылган. Кʏнʏнѳ 200дѳн ашык адамды кабыл алган учурлар болгон. Быйыл 100гѳ жетпеген бала жатат. Ѳмʏр бою жылда болуп келген жагдай. Кʏздѳ бир кѳбѳйʏп басаңдап барып, жазга жакын дагы кѳбѳйѳт. Сезондук оорулар жазда, кʏздѳ кѳбѳйѳт. Ата-энелерге айтат элем, балдарды кѳп кѳчѳгѳ чыгарбай, муздак бербей, кѳп контакт кылбай этияттап карасаңыздар жакшы болот. Бизде кѳбʏнчѳ балдар ооруса ʏйдѳ кѳбʏрѳѳк кармап коебуз. Дене табы кѳтѳрʏлгѳнʏн же дагы башка белгилерин билбей калган ата-энелер бизге кечирээк алып келип калышууда. Ошондуктан, балдардын коркунучтуу белгилери дегенди билип алып, ал белгилер пайда болгондо дарыгерге кѳргѳзʏʏсʏ абзел.

Коркунучтуу белгилери деген эмне? Бала эмчек эме албай калышы мʏмкʏн. Ичи ѳтʏп, алы жок болуп, ыйлай албай калышы же тынчы жоголуп, кѳп кусушу ыктымал. Белгилердин бир же экѳѳ байкалса дароо дарыгерге алып баруу оң. Ата-энелер да жоопкерчиликтʏʏ болушу зарыл. 

Ош шаардык балдардын жугуштуу оорулар ооруканасынын башкы дарыгери Бакай Акматов:

“Бул жылы пневмониядан кѳз жумгандар жок”

-Ош шаардык балдардын жугуштуу оорулар стационарында бʏгʏнкʏ кʏндѳ 91 оору жатат. Анын ичинен 33 пневмония, бул жѳнѳкѳй бактериялык пневмония жылда балдар арасында болуучу оору. Алардан алтоо оор, калганы орто оор абалда. Акыркы суткада пневмония менен 10 адам кайрылган. Алтоо жаткырылды. 1-2 айлык баладан 5 жашка чейинкилер кѳбʏрѳѳк. Жалпылап ала турган болсок, балдар арасында пневмония оорусу жылдагыдан тѳмѳн. Пневмониядан кайтыш болгон балдардын саны 2017-жылы 17 бала, 2018-жылы 18, 2019-жылы 13 болсо, 2020-жылды ала турган болсок, ковидке байланыштуу ʏч ай гана иштедик. ʏч айдын ичинде бир гана бала пневмониядан кѳз жумган. 2021-жылы капиталдык оңдоп-тʏзѳѳдѳн кийин иштеп баштаганыбызга эки айга чукулдады, каза болгон бала жок.

“Ош шаарында абал туруктуу”

-Чындыгында жалган маалыматтар чыгып кеткендиктен, элде кооптонуу болууда. Ош шаары боюнча айтсам, абал туруктуу. Жылдагыдай ооругандар келип кайрылууда, дарылап, кызматыбызды кылуудабыз. Албетте, клиникасы окшош болуп, божомолдогон учурлар болду. Бирок, орчундуу болуп жаткан ооруга чалдыккан балдар катталбады. Бишкекте да абал туруктуу деп билдиришʏʏдѳ. Пневмониядан сырткары балдарда гепатит А вирусу менен ооругандар да ѳткѳн жылдарга караганда аз санда. Учурда 6 бала гепатит А вирусу менен дарыланууда. Абалдары туруктуу. Коркунучтуу жагдай жок.

Жумагʏл Кочкорбай кызы

Фото: Бекмамат Айдаркулов

 

Жарыяланган категория Макалалар
Add new comment
Подробнее ...

Подробнее ...

Мамлекеттик кадр кызматынын Тʏштʏк аймактык ѳкʏлчʏлʏгʏнʏн жетекчиси Алмаз Аккозиев: “Кадрлар резервине ѳзгѳчѳ кѳңʏл бурулат”

Мамлекеттик кадр кызматынын Тʏштʏк аймактык ѳкʏлчʏлʏгʏнʏн  жетекчиси Алмаз Аккозиев:  “Кадрлар резервине ѳзгѳчѳ кѳңʏл бурулат”

Баланын ата-энесине болгон таарынычы кийин жеке жашоосуна таасир тийгизет

Баланын ата-энесине болгон таарынычы кийин  жеке жашоосуна  таасир тийгизет

Айнура Сатыбалдиева: “Максатыбыз – таза азыктар менен азыктанууга элди ʏндѳѳ”

Айнура Сатыбалдиева: “Максатыбыз – таза азыктар менен азыктанууга элди ʏндѳѳ”

Алмалык жери Ноокатка, эли шаарга караган айыл

Алмалык жери Ноокатка, эли шаарга караган айыл
  • В начало
  • Назад
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • 9
  • 10
  • Вперёд
  • В конец
Страница 1 из 77

Спорт

Каратэ – куралсыз коргонуу
Каратэ – куралсыз коргонуу
Спорт баланын дени сак жашоо образын тʏзʏʏсʏнѳ чоң мʏмкʏнчʏлʏк тʏзʏп…

Маданият

Умарали Турдубаев, сʏрѳтчʏ: “Сʏрѳт тартуу – жан дʏйнѳм сʏйгѳн жумуш”
Умарали Турдубаев, сʏрѳтчʏ: “Сʏрѳт тартуу – жан дʏйнѳм сʏйгѳн жумуш”
Сʏрѳтчʏ – табияттан берилген талант менен сыйланган адам. Ѳмʏр бою…

Интервьюлар---------------------------

Подписаться на эту RSS-ленту
Түстүү пельмен жасап чыгарган “Алча” бренди
Түстүү пельмен жасап чыгарган “Алча” бренди
Вторник, 26 Январь 2021
  Эч кандай химикатсыз таза жарым фабрикаттар: түстүү пельмендер, котлет, сырниктер жана башка. Мунун баары Ошто жасалат. Үй шартында даярдап,…
  • Ош шаардык аймактык шайлоо комиссиясынын төрагасы Эралы Арынбаев: “Шайлоочу паспортунда белгиленген дареги боюнча гана катыша алат”
    Ош шаардык аймактык шайлоо комиссиясынын төрагасы Эралы Арынбаев: “Шайлоочу паспортунда белгиленген дареги боюнча гана катыша алат”
    Пятница, 25 Декабрь 2020
  • Ислам Бакасов, Москвадагы П. А. Герцен атындагы илим изилдөөчү онкологиялык институтунун дарыгер-онкологу:  «Онкологиялык оорулар жашарып, өсүп жатат»
    Ислам Бакасов, Москвадагы П. А. Герцен атындагы илим изилдөөчү онкологиялык институтунун дарыгер-онкологу: «Онкологиялык оорулар жашарып, өсүп жатат»
    Вторник, 17 Ноябрь 2020

Архив

« Март 2021 »
Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30 31        

Сурамжылоо-----------------------

Ош шаарынын тазалыгына кандай баа бересиз?

Эң сонун - 47.4%
Жакшы - 18.4%
Орто - 13.2%
Начар - 18.4%

Добуштардын саны:: 38
Сурамжылоого добуш берүү аяктады в: Июль 13, 2016

Билим берүү-----------------------

Подписаться на эту RSS-ленту
Доор жана басма сөз
Понедельник, 16 Ноябрь 2015
Азыркы доордо басма сөз, жалпы эле массалык маалымат каражаттарысыз жашоону дүйнөнүн бир да өлкөсүнүн мисалында элестетүүгө таптакыр мүмкүн эмес. Жан…
  • “Кырк жылдык студенттик сезимдер азыр да өчө элек”
    “Кырк жылдык студенттик сезимдер азыр да өчө элек”
    Понедельник, 23 Ноябрь 2015
  • Академик  Бектемир Мурзубраимов 75 жашта!
    Академик Бектемир Мурзубраимов 75 жашта!
    Вторник, 08 Декабрь 2015
  • Көп окулганы
  • Тегдер
  • Жорумдар
  • ЧЫҢГЫЗ АЙТМАТОВДУН ААЛАМЫ
    ЧЫҢГЫЗ АЙТМАТОВДУН ААЛАМЫ
    Понедельник, 12 Декабрь 2016
  • Сарык оорусу
    Сарык оорусу
    Понедельник, 11 Сентябрь 2017
  • Кесипти туура танда, бүтүрүүчү!
    Кесипти туура танда, бүтүрүүчү!
    Понедельник, 23 Май 2016
Бекмурат Ош жаз орозбек спорт тамашоу токтогул универсал эне
  • MichaelLOn
    гидра com - зеркало hydra, hydraruzxpnew4a f

    Толугу менен...

     
  • KennethDiatt
    гидра - Hydra отзывы, ссылка hydra

    Толугу менен...

     
  • RobertDat
    гидра интернет магазин - hydraruzxpnew4a f, зеркало hydra

    Толугу менен...

     
  • rardPak
    hi :) bross :)

    Толугу менен...

     
  • Мураталы
    Мен Мураталы энурез оруйм кенеш берсездер канча жыл кетет дарыланганга 0705738140

    Толугу менен...

Ош шамы коомдук-саясий гезити

  • Негизги бет
  • Жаңылыктар
  • Макалалар
  • Ош шаары
  • Саясат
  • Интервью
  • Дайджест
  • Билим берүү
  • Спорт
  • Маданият
  • Дүйнө
Copyright 2015 by. All rights Reserved