25-декабрда Ош шаардык Кеӊешинин XXIV сессиясы болуп өттү. Сессияга Ош шаардык Кеӊешинин төрагасы Жапарбек Ормонов,шаардын мэри Таалайбек Сарыбашов, вице-мэрлер, тийиштүү кызматтардын жетекчилери катышышты. Анда туруктуу депутаттык комиссиянын сунушу менен 15 маселе күн тартибине киргизилди. Депутаттар тарабынан жетекчилерге суроолор, сунуштар берилип, талкууланды.

Сессия шаар мэри Таалайбек Сарыбашов, төрага Жапар Туратовичтин бул жылы мыкты иш алып барган фракция жетекчилерин, депутаттарды ардак грамота менен сыйлоосунан башталды. Ошондой эле мэр өз сөзүндө президенттин, премьер-министрдин туура жүргүзгөн саясатынын натыйжасында бир канча алгылыктуу иштер жасалганын жана шаар бюджети 1 млрд 127 миӊден 1 млрд. 322 миӊге көтөрүлгөнүн айтып өттү.

  “Мыйзам сакталбаган курулуштар бүткөн ченде да бузулат”

Алгачкы маселе Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнө караштуу экологиялык жана техникалык мамлекеттик инспекциясынын Ош шаары боюнча башкармалыгы тарабынан аткарылып жаткан иштери жөнүндө болду. Жетекчиси Рысбек Юсупов аткарылган иштери тууралуу кыскача депутаттарга маалымат берди. Андан соӊ суроолорго өтүп, депутат Эсенбек Арзиев “учурда курулуш тармагында 36 фирма көп кабаттуу үйлөрдү куруп жатса, анын 26сынын иши сотто экен. Бул маалымат канчалык деӊгээлде чын?”деген суроосун узатты. Жетекчи Рысбек Юсупов “бүгүнкү күндө шаарда 36 курулуш жүрүп жатканын жана алардын 26сы тиешелүү уруксат кагаздарын албай, тийиштүү мекемелер менен макулдашпай курулуш иштерин баштаганы үчүн тергөө органдарына иштери өткөрүлдү”деп жооп берди. Депутат бул маселе көӊүл бурууну талап кыла турган жагдай экенин, эмнеге бардыгынин иши сотко өткөндүгүнүн себебин изилдөө керектигин жетекчилерге эскертип, курулуш тармагын көбүрөөк көзөмөлгө алуусун мэрден өтүнүп кетти. Шаар жетекчиси Таалайбек Сарыбашов: “Шаарга катуу тартип керек. Уруксат кагаздар курулуш иштерин жүргүзүүгө берилип, талаптар да коюлууда. Көпчүлүк компаниялар уруксат берилери менен талаптарды аткарбай эле курулуш иштерин баштап жибергенинин аркасында иш сотто каралууда. Ар бир мамлекеттик орган өз ишин кылып жатат. Курулуш иштерин токтотуп туруу боюнча биз тараптан сүйлөшүүлөр болгон күндө да компания ишин жүргүзө берет. Мындай өнүккөн өлкөлөрдө да катталат. Мыйзам сакталбаган курулуштар бүткөн ченде да бузулат”,- деп айтып, бардык курулуш талаптарга жооп бериши зарыл экенин белгиледи. Курулуш иштерин жүргүзгөн компанияларды, жарандарды соттон качпай, баарын тактап алып, анан гана ишин баштоого, улантууга чакырды. Депутат Жыргал Тажибаев жаӊы мыйзамдар боюнча мыйзамсыз курулган үйлөргө болгон айып пул аз, буга өзгөртүү киргизүүгө кандай сунуш бере аларын жетекчиден сурады. Жетекчи Жогорку Кеӊешке категориясына карап, айып пулдардын көлөмүн өзгөртүп берүү үчүн сунуш берилгенин билдирди. Бекболот Арзыбаев шаар ичиндеги бензин куючу жайлар боюнча иштер кандай жүрүп жатканына кызыкты. Юсупов шаардагы 40 күйүүчү май куюучу жайдын 28инин иши сотко өткөрүлгөнүн, сот кароосуз калтырып, учурда кайрадан сотко даярдалып жатканын билдирди. Депутат мыйзамсыз курулушту баштоого эч ким бара албастыгын айтып, “архитектура жетекчилери тарабынан колдоо көрсөтүүдөн улам мыйзам бузулуу болуп жатабы, тыкыр көзөмөл жүргүзүү керек” деген сунушун айтты. Ошондой эле депутаттар жеке компаниялар жакшы маяна төлөп, күчтүү юристтер менен иштешкендиктен сот иши көпкө созулганын, мамлекеттик ишканада иштеген юристтердин айлыгы аз болгондуктан юристтер келбей жатканына байланыштуу айлыкты жогорулатуу зарыл экендигине токтолушту. Мыйзам талаасында күрөшүүдө профессионал юристтерди тартуу керек деген сунуштарын беришти.

Камчыбек Мамбетов:

“Даярданбай келген жетекчилердин жоопкерчилигин кароо керек”

Экинчи маселе шаардагы муниципалдык аймактык башкармалыктардын иш мазмуну, аткарган иштери жөнүндө болду. Суроолорго жооп берүү үчүн МАБдар боюнча координатор БердигулСултанов келди. Депутат Акматали Мадаминов аймактардагы бир канча көйгөйлүү маселелер бар экендигин, алардын үстүнөн иштөө зарылдыгын билдирди. Султанов он эки муниципалдык аймак алтыга кыскаргандан кийин жетекчилерге дагы бир канча милдеттер жүктөлгөнүн, көйгөйлүү маселелер менен мыйзамсыз курулуштар боюнча күрөш жүргүзүп жатканын белгиледи. Акбарали Батыров Ош шаарынын жалпы аянтына кызыкты. Аймактык башкармалыктардын ишмердүүлүгүнө жооп берген Султанов жалпы аянтын кагаз жүзүндө депутатка берерин айтты. Батыров башкармалыктардын иштери көрүнүктүү болбой жатканын кошумчалады. Төрага Жапар Ормонов бул маселени кийинки сессияга калтыруу боюнча сунушту добушка коюп, көпчүлүк депутаттардын макулдугу менен кийинкиде каралмай болду. Ал эми Камчыбек Мамбетов жыйынга даярданбай келген жетекчилердин жоопкерчилигин кароо керектигин белгиледи.

Ипотекалык батирдин пайыздык көлөмү азайды

Күн тартибиндеги эӊ орчундуу маселе Ош шаардык Кеӊешинин 2016-жылдын 13-январындагы №311 "Ош шаарында ипотекалык шартта батирлерди берүү боюнча иш жүргүзүүдө аткарыла турган иштин тартиби, орундатуу жолдору жана финансылык механизмдеринин параметрлерин бекитүү жөнүндө" токтомунун тиркемесине киргизүү болду. Депутаттардын колдоосу менен суроо-жоопко кезек берилди. Мадаминов үйдүн 1 метр2 канчага бүтөөрүнө токтолду. Суроого Кутманалы Абдрахман уулу “350 долларга чейин бүткөрүүнү болжолдуу карап жатабыз. Ал эми мурунку берилген үйлөр 460  долларга чейин эсептелип берилген” деп кошумчалады. Депутат жеринен таанышууга барганда жашап жаткан жарандардын финансылык абалы оор болуп, тапкан айлыктарынын баары ипотеканы жапканга жумшалып жатканын белгиледи. Негизги сумманы азайтууга канчалык деӊгээлде мүмкүнчүлүк бар экенин сурады.

Учурда алган үйүнүн акчасын төккөнгө жашоочулардын капчыгы жетпей жатканын айтып, кошумча 6 пайызды жоюп берүү өтүнүчү менен бир канча тургундар депутаттарга кат жолдошкон. Сессияда алардын оюн угуш үчүн сөз берилди. Тургундар “үй берилгенде социалдык жактан жардам болот деп алганбыз. Азыр биз тескерисинче, кордолуп, жардамга муктаж болуудабыз. Кээ бирибиздин үйүбүздө нан болсо болот, болбосо жок. Тапканыбыздын баарын ипотеканы төлөгөнү жумшайбыз. Пайызын жоюп берүүӊүздөрдү суранабыз” деген пикирлерин билдиришти.

Депутаттар ишкана элге жеӊилдиктерди карап сунуш берүүсү керектигин айтты. Социалдык жактан колдоого муктаж болгондорго, мүмкүнчүлүгү чектелгендерге курулган үйдөн бекер батир берсе боло турганына токтолду. Абдрахманов: “Айрым категориядагы жарандар бекер үй алуу укугуна ээ. Ал эми каржылоо жагын учурда иштеп жатабыз. Лотерея билеттерди уюштуруу, гранттык каражаттарды тартып, бекер үйлөрдү куруунун аркасында акысыз батирлерди калкка берүү иштерин кароо пландалууда. Учурда ипотекага кошулуп жаткан пайыздар кийинки үйдү курууга жумшалат”, - деп билдирди.

Депутат Акылбек Турдубай уулу бүгүнкү күндөгү ипотекага үй алгандардын санына токтолду. 396 жаран ипотекага үй алганын, 113 жаран кечигип төлөп жатканын, 4 жаран төлөй албай иши сотто кароодо турганын Абдрахманов кошумчалады. Эсенбек Арзиев пайызды жоюу тууралуу сунушун киргизди. Пайызды жоюу ишкананы эч кандай артка кетүүгө алып келбей турганын белгиледи.  Ал эми депутаттык комиссиянын сунушу 6 пайызды 5 пайызга түшүрүү болду. Ошондой эле 4 пайызга түшүрүү да сунушка кошулду. Пайызды жок кылуу сунушу колдоо тапкан жок. Ошентип 45  депутаттын 26сы  4 пайызга түшүрүүнү туура көрүштү. Натыйжада 6 пайыздык кошумча төлөм 4 пайызга түштү.

Кийинки каралган маселелер шаардагы көп батирлүү турак үйлөрдү үлүштүк куруунун тартиби жана шарттары, жарнак жана маалымат обьектисин орнотуу, жергиликтүү бюджеттен кошумча акчаларды бөлүү менен улантылды.

Алимбеков  - Ардактуу атуул

Күн бою талкууланган маселелер, 24-сессия Ош шаарынын “Ардактуу атуулу” наамын ыйгаруу менен аяктады. Депутаттардын жашыруун түрдө добуш берүүсүнүн аркасында наам Кыргыз Республикасынын муниципалдык кызматынын мыктысы Алимбеков Давлет Каарыевичке ыйгарылды.

Жумагүл Кочкорбай кызы

Сыдык Токонов

Ош шаарынын мэри Таалайбек Сарыбашов эл менен жолугушууну баштады. Оштун алты МАБында болуп, ар бир жашоочунун арыз-муӊу менен катар мактоо-алкышын угуп кайтууда. «Мен мактоо угууга келбедим, шаардагы мекеме, ишканалардын жетекчилерин алдыӊарга алып келдим, кемчиликтерин айткыла, силер менен чогуу жоелу, мактай берсеӊер иштеп жатат экенбиз деп иштебей койбойлу» деп тамашалаган калаа башчысы калк көйгөйүн жеринде чечүүдө.

Ош – калкынын саны боюнча Бишкектен кийинки орунда турган шаар.  Калаа калкынын саны 299 500дү түзөт. Ал эми расмий каттоодо тура элек жашоочулардын санын кошкондо 500 миӊден ашат.

«Мөмө-жемиш базарын шаар четине жылдырып, заманбап базарга айлантабыз»

Калаа башчы ар бир аймактык башкармалыктын жашоочулары менен жолукканда алгач аткарылып жаткан иштери боюнча маалымат берүүдө. Эӊ негизгиси элди көйгөйлөрдү ачык айтууга чакырып, жетекчилерге кемчиликтерин элдин көзүнчө билдирүүнү сунуштады.

16-октябрда Сулайман-Тоо муниципалдык аймактык башкармалыгынын жашоочулары менен жолугушуп, шаарда аткарылган иштер тууралуу маалыматтар берилип, шаар башчысы жашоочулардын суроолоруна жооп берди.

Жашоочулар негизинен канализация, ички көчөлөрдү жарыктандыруу, Сулайман тоосунун айланасына көӊүл буруу, автотыгын жана бала бакчага байланышкан суроолорду беришти.

Шаар мэри Т. Сарыбашов аталган башкармалыктын аймагындагы №30 бала бакчага 2020-жылы кошумча имарат курулаарын айтып, жарыктандырыла элек ички көчөлөрдү тез аранын ичинде жарыктандыруу тапшырмасын берди. Кийинки жылы “Бакыт үйүнүн” айланасы да оӊдолоорун билдирди.

«Ар бир жолугушуунун жыйынтыгы көзөмөлдөнөт»

- Мен жашоочулардын көйгөйлөрүн ачык укканы жолугушууларды өткөрүп жатам. Бардык маселени ачык айткыла. Өткөн жылы Сулайман-Тоо аймактык башкармалыгынын жашоочулары менен жолукканда айтылган 34 протоколдук тапшырма аткарылыптыр. Бир жыл ичинде айтылган көйгөйлөр канчалык чечилгенин карап жатабыз. Мына азыр Тешик-Таштагы базардын айланасындагы көйгөйлөрдү айттыӊар. Келечекте мөмө-жемиш базарын шаар четине чыгарып, заманбап базарга айлантабыз. Ал эми борбордук базар этнобазарга айланышы керек. Курулуш материалдарын саткан соодагерлер да жолго чейин чыгып соода кылганын токтотушу зарыл. Шаарды иретке келтирүү биздин негизги максаттарыбыздын бири. Тартип болуш керек. Ар бир берилген суроо, арыз жоопсуз калбаш керек”, - деди калаа башчы.

Жолугушуунун жүрүшүндө мектепте акча чогултуу иштери уланып жаткандыгы жана МАИ кызматкерлерине да нааразычылыктар айтылды.

Калаа башчысы өлкө башчысынын тапшырмасы менен коррупцияга каршы күрөш жүрүп жатканын баса белгилеп, мыйзам бузгандар сөзсүз жазага тартыла тургандыгын эскертти.

«Бул жерде айтылган убадалар аткарылбай калып кетпеши керек»

 Таалайбек Сарыбашов андан ары жолугушуусун мекеме-ишканалардын жетекчилери менен биргеликте Курманжан Датка муниципалдык аймактык башкармалыгында улантты. Алгач МАБдын жетекчиси Венера Паизова жыл башынан аткарган иштери тууралуу баян жасады. Сөз соӊунда шаар мэринин «мыйзамсыз курулуштардын санын тактадыӊарбы?» деген суроосуна так жооп бере албай, кайрадан тапшырма алды. Андан соӊ мэр Ош шаарында аткарылып жаткан иштер жана алдыдагы пландар боюнча жашоочуларга кыскача маалымат берип, тургундардын көйгөйлөрүн укту. Элден түшкөн ар бир суроого жооп берип, тийиштүү жетекчилерге жеринде тапшырмаларды берди.

Жергиликтүү тургундар балдар аянтчасы, бала бакчанын жетишсиздиги, тазалык, жер маселеси боюнча суроолор менен кайрылышты.

«Курулуш революциясы токтобойт»

- Биз биринчиден, билим берүү тармагына көӊүл бурушубуз зарыл. Бала бакчалардын санын көбөйтүү максатында жергиликтүү бюджеттин эсебинен эки бала бакчанын курулушу жүрүп жатат. Бири Амир-Темирде болсо, 120 орундуу экинчи бакча сиздердин Курманжан Датка аймактык башкармалыгына курулууда. Быйыл пайдаланууга тапшырабыз. Жакында Жапалакта да бала бакчанын курулушу башталат. Буюрса, жыл сайын бюджеттен үнөмдөп муктаж болгон райондорго бала бакча куруп берүүгө аракет кылабыз. Курулуш революциясы токтобойт -деди шаар мэри.

Мындан сырткары мыйзамсыз курулуштарды алып салуу иштери уланаарын айтып, Ак-Буура дарыясынын жээги мыйзамсыз курулуштардан тазаланышы керектигин кошумчалады.

- Өзүӊүздөр билесиздер, мыйзамсыз курулуштарды тазалоого өзгөчө көӊүл бурулууда. Мен студент мезгилибизде билем, сабактан чыгып эле Ак-Бууранын жээгинде эс алчубуз. Азыр дарыянын жээгине түшүүчү жол таппайсыз. Буюрса, дарыянын жээги мыйзамсыз курулуштардан тазаланат. Прокуратура тарабынан эскертүүлөр берилүүдө.

Абдыкалык Кудайкулов:

«Шаар көркүнө чыгып, ачылып баратат»

- Шаар мэри Таалайбек Насирбекович эл үчүн кылган иши өтө көп. Мурун Ош шаарынын үстүн бир чүмгөт каптап тургандай сезилчу. Шаар көрүнчү эмес. Өзүбүз күбөбүз Кулатов кичи районунан баштады, шаар кооздоло түштү. Парда ачылып, шаарды шаардай көрө баштадык. Черемушки кичи районунда, Р. Абдыкадыров көчөсүндө жакшы иштер аткарылды. Мыйзамсыз курулуштарды тазалап, жашоочуларга мыкты шарттар түзүлүүдө. Сейил бактар түшүүдө. Мэр кандай иштеш керек экенин көрсөттү. Мындай мэр Кыргызстандын ар бир шаарына керек. 28-жыл болгон Кыргызстан өнүгүүсү үчүн Сарыбашовдой эл деп күйгөн, элге жакын жетекчилер керек деп ойлойм. Аксакал катары уулубузга батабызды, алкышыбызды гана айтып жатабыз. «Айткыла, мактабагыла, кемчиликтерди угууга келдим» деп элдин алдында жүзү жарык келип отурган жетекчини эми көрүп турам. Азамат!

Куштаркан Аматова, шаар тургуну:

«Көрө албастар бут тоспосо экен…»

- Мэр чынында жакшы иштеп жатат. Ишин колдоп, аз  да болсо колубуздан келген жардамыбызды берүү биз, жашоочулардын милдети  экенин унутпашыбыз керек. Албетте, «баарын мэр же болбосо өкмөт аткарат» деп отурсак алдыга жылуу болбойт. Бүгүн биз жашообузду бүт өкмөттө артып салдык. Ар бир жарандын мекен алдында өзүнүн милдети болушу керек. Ошол милдетибизди аткарсак жакшы болот эле. Аткарып жаткан иштерин туура пайдаланып, аз да болсо көмөк көрсөтүп турушубуз абзел. Башчыбыз шаар үчүн аткарып жаткан иштери токтобосун. Көрө албастар келип бут тоспосо экен деп эле тиленип отурам. Элдин рахматын гана алууда, буюрса келечекте эл үчүн дагы көп кызмат кылат деп ишенем.

 Бактыгүл Калдарбай кызы

Фото: Сыдык Токонов

Массалиев көчөсүндө жайгашкан 17-үйгө уланган уйгур лагманы менен таанылган “Аль Мансур” кафеси 4-октябрдан 5ине караган түнү толугу менен күйүп кетип, шаардыктарды бир селт эттирди. Жашоочуларга коркунуч жараткан жана буга чейин бир топ көйгөй жаратып келген бул кафенин кайрадан ишин улантуусуна көп кабаттуу үйдүн тургундары нааразы болушууда.

Өрттүн чыгуусунун себептери жана келтирилген чыгымдар боюнча ӨКМнин Ош шаары боюнча башкармалыгынын башчысынын орун басары полковник Нуридин Шаматов маалымат берди:

“Өрт электр шаймандарынын эрежелерин так аткарбагандан келип чыккан”

- ӨКМнин Ош шаары боюнча башкармалыгынын борбордук байланыш түйүнүнө 2019-жылдын  4-октябрынан 5-октябрына караган түнү 00 саат 58 мүнөттө Ош шаарынын А.Масалиев кеӊ көчөсүнүн №17 дарегинде жайгашкан 4 кабаттуу турак үйдүн түндүк тарабында жанаша жайгашкан “Аль-Мансур”  ашканасында өрт кырсыгы болуп жаткандыгы тууралуу маалымат келип түштү.

Ашкана турак үйдүн биринчи кабатындагы батирдин бөлмөлөрүн тамактануучу жайга өзгөртүп кошумча курулушу менен курулган. Ашкананын курулуш материалдары жеӊил конструкциядан курулган. Өрт болгон жерге биздин башкармалыктын №13 АӨККБнүн 1-2-бөлүмчөсү саат 01:00дө жетип барган. Андан сырткары №12 ӨККБдөн 2, №85 ӨККБдөн 1-бөлүмчөлөрү, ӨКМнин Ош облусу боюнча башкармалыгынын №102 ӨККБнөн 1 бөлүмчөсү  жана “Куткаруу кызматы” кызмат көрсөтүштү. Өрт түнкү саат 02:37де толугу менен өчүрүлдү. Өрттүн кесепетинен турак үйдөн 21 жаран эвакуацияланды.

Жыйынтыгында ашкананын курулуш материалдары күйүп жараксыз абалга келген. Жалпы аянты кадамдап эсептөө менен болжолдуу 150 чарчы метр жери күйгөн. Өрттүн чыгуу себеби болжолдуу түрдө электр шаймандарын пайдаланууда эреженин бузулушунан (кыска туташуу), ал эми келтирилген материалдык чыгым такталууда.

Масалиев көчөсүндөгү 17-үйдүн башчысы Мастура Ибрагимова:

“Мындай тилсиз жоо болбойт деп эч ким кепилдик бере албайт”

- Биз бул жерге алгач 1992-жылы көчүп келгенде кафе эмес, мамлекеттик дүкөн болуп иштеп турган. Сатылып отуруп азыркы ээси Вахабдын жеке менчигине өттү. Ошол 1993-94-жылдары дүкөн кылып иштетем дегенде биз макулдук бергенбиз. “Аль Мансур” кафеси болуп иштеп баштаганына да 10 жылдан ашты. Бирок анда бизден уруксат алган эмес. Кафе болуп иштеп баштагандан бери канализация бат толо берип, бизге аябай маселе жаратты. Идиш-аяк бат-баттан жуулганы үчүн май болуп эле трубалар толуп калат. Yйлөрдү түтүн менен майдын жыты каптап турат. Андан сырткары үйдөн алдыга чыгарып курулуш курганда биздин эшиктин астынан өткөн арыкты тосуп калды. Жаан жааганда суулар агып кете албай көлчүк болуп калаар эле. Айтсак такыр көнбөгөнүнөн шаардык Кеӊештин төрагасына бардык. Ошондо гана 70 000 сом берип асфальттап алгыла дешти. Ал акчасы ушул үйдөн ары 2 метр гана жерге жетти. Жолдун калган жагы баягы эле көлчүк боюнча калды.

Кечээ архитектурадан келип “2017-жылы уруксат берген экенсиӊер” деди. Карасак Жамиля деген төрайым болуп жүрөт. Көп батирлерге башка эле адамдардын атын жаздырып кол коюп, документ кылып алыптыр. Кечээ күнкү өрттөн улам эч кимибиздин чыдамыбыз калбады. Таӊкы саат 4-5ке чейин эшикте нес болуп жүрдүк. Балдарыбыз жука кийимчен, өрттү көргөндөн кийин үшүгөнүбүздү деле билбей калыптырбыз. Эртеси ооруп, укол алып аябай кыйналдык. Мындай тилсиз жоо болбой коет деп эч ким кепилдик бере албайт. Мындай адам көп жашаган үйгө уланган кафелерди жаап салган эле туура.

Yйдүн жашоочусу Назира Алдакулова:

“Биздин атыбыздан жасалма документ жасатыптыр”

- Башка азаптарынын сырткары унаалардын тыгыны бир азап болот. Коляска сүйрөп бала бакчага баралы десек өтө алчу эмеспиз. Жолду тосуп салышат. Балдарды эшиктин астына ээн-эркин ойнотуп кое албайбыз. Бул жер архитектуралык жактан да кафе болуусуна мүмкүн эмес да. Кечээ архитектурадан адамдар келип 2017-жылы уруксат берген экенсиӊер. 6-батирдеги Акбаров Анвар деген кол коюп бериптир дейт. Ал 6-батир меники. 20 жылдан бери мен жашайм. Эч кандай Акбаров Анвар деген жашаган эмес. Документти да жасалма кылып уруксат алган экен.  Тынбай түтүн болгон үчүн үйдү май аралаш түтүн каптайт. Сырты бат эле майланышып карайып кетет. Жашоочулар акча топтоп актап-сырдаталы десек топтогон каражатыбыз жетпей ызы-чуу салып отуруп ээсинен 35 000 сом алып актоо иштерине жумшаганбыз. Мына көп өтпөй эле үйүбүздүн кебетеси ушул болду. Кафе болуусуна каршыбыз, эми бизге же дүкөн ачам же бир ишкана кылам деп кат түрүндө жазып берип, мыйзамдын негизинде иш кылуусун талап кылабыз.

Yйдүн жашоочусу Шарипа Тарыхчиева:

“Мэриядан токтотулсун десе болбой оӊдоп жатышат”

- Дүкөн же башка офис кылса макулбуз, кафе кылып иштеткенге макул эмеспиз деп жаттык эле, өрт чыккандан бери дүкөн болуусуна да каршы болуп калдык. Жашоочулар аябай кыйын абалга туш келсе да бир жолу келип  сурап койбоду. Түнү уктап жатсак эле балдар эшиктерибизди катуу такылдатып “тургула, үй өрттөнүп жатат” деп ызы-чуу салып жиберишсе өзүбүздү жоготуп койдук. Эмне кылып жатканыбызды билбейбиз, бири-бирибизди тааныбай да калдык. Ошондогу өзүмдүн абалымды айтпай эле коеюн, эртеси коӊшум медайым чакырып астма укол сайдырып жаным калды. Бул жерде көпчүлүгү жалгыз бой энелер. Мындай жоодо бизди колго алып, куткарууга чыга турган эркектер өтө аз. Тынч эле жашаганыбыз жакшы болуп турат. Мэрге ушул көйгөйлөрүбүздү айтканы барсак, жакшы кабыл алып, “жашоочулардын талабы биринчи орунда болот. Силер макул болбосоӊор эч кандай кафе болбойт. Токтотулсун” деген. Ошол архитектурадан келген адамдар да токтоткула деп кеткен. Алар кетери менен кайрадан оӊдоп-түзөөнү улантышууда.

Yйдүн жашоочусу Гүлмира Усманова:

“Кыздарым түтүн жутуп ойгонбой...”

- Катуу чарчагындыктан эрте эле уктап калыптырмын. Уулум иштен кечирээк келген экен, залда телефон чукулап отурса түтүн жыттаныптыр. Эмне болуп жатат деп биз уктаган бөлмөгө кирсе түтүн толуп калыптыр. “Апа, үй өрттөнүп жатат” десе чочуп турсам башым аябай ооруп калыптыр. Жанымда жаткан эки кызымды ойготсом, алар турбай шылкыйышат, түтүн жутуп өздөрүн жогото баштаган экен. Жаткан жеринен төшөгү боюнча эшикке көтөрүп чыктык. Кыздарым өздөрүнө келбей укол алдырттык. Азыр да кыйналып, ооруп жатышат. Кафе иштеп турганда балконго кир жая албайм. Жайдын саратан күнүндө да терезе ачып таза аба, шамал киргизе албайм. Айнек ачсам эле үйдү майдын жыты менен түтүн каптайт.

Вахаб Ибайдуллаев, “Аль Мансур” кафесинин ээси:

“Эл макулдук берсе кайрадан иштетебиз”

- Мэриядан ремонт иштери токтотулсун деп айткан. Азырынча залды бир аз иретке келтирүү иштери жүрүп жатат. Кечээ мэрияга өзүм барып келдим. «Эгер жашоочулар макулдук берсе иштете бер» дешти. Бүгүн аймактык муниципалдык башкармалыктын жетекчиси жана жашоочулар болуп жолугабыз. Ошол жерде маселе чечилет. Эл макул десе кайрадан эле уйгур ашканасы болот. Эл эмне десе ошол.

“Жашоочуларга коркутуулар болууда”

Жашоочулар өзүн кафенин администраторумун деп тааныштырган Алишер аттуу жигит “кафени жаптырсаӊар менден көрөсүӊөр” деп коркутуп жатканын да кошумчалашты. “Ал жигит администратор, кафеге тийиштүү чырлуу иштер болуп калса ошол бала пайда боло калат да, аны коргоп кирет. Маӊдайында аял киши турганына карабай сөгүнүп, коркутат. Бул үйдө туруктуу жашоочулардын басымдуу бөлүгү жалгыз бой энелер. Калгандары квартиранттар жана бир түнгө берилүүчү батирлер. Бизди ушул бир түнгө берилген батирлердин көптүгү да кооптонтот. Түнү ар кандай адамдар келип кирип кетишет. Бир жолу бир кызды көӊүлдөшү менен дагы башкасы кармап алып, подьезде бычакташканга чейин барышкан. Балдарыбызды кучактап, эч нерсе кыла албай отуруп калганбыз. Эртеси чыксак подьезд, эшиктер бүт кан болуп, аябай коркконбуз. Мэрден ушул маселе боюнча да жардам сурайт элек. Бир түндүк батирлерди да жок кылып беришсе жакшы болмок” дешти жашоочулар.

Уулбү

Каныбекова

Дагы эки айдан соӊ кычыраган кыш. Өлкө боюнча кышка камылга көрүлүп жаткан учур. Ош шаарынын кышка даярдыгы тууралуу вице-мэр Асылбек Топчубаев кеӊири маек куруп берди.

- Асылбек Аманович,  алгач бүгүнкү күндө Оштун кышка даярдыгы кандай деген суроодон баштайын.

- Негизинен, кышка даярдануу жыл бою жүрөт. Бул токтотулбайт. Алсак, көмүр ташуу иштерин 100% биз аткарбайбыз. Ар бир кварталда бизге керектүү көмүр алабыз да, калган бөлүгү турат. Калганын кийинки кварталда ташытабыз. Ошондой цикл айлана берет да, жыл бою кышка даярдык жүрөт дегеним ушундан. Мисалы, «Жылуулуккамсыздоо» ишканасында бир сезонго жалпысынан 13 миӊ тонна көмүр керектелсе, бүгүнкү күндө биздин кампага дээрлик 12 миӊ тонна көмүр түшүрүлдү. Калган миӊ тонна көмүрдү атайын түшүрбөй турабыз. Себеби, сезондо кыш жеӊил болсо бизге ал миӊ тоннанын кереги жок болуп калышы мүмкүн. Кийинки жылга калтырып коебуз. Январь, декабрь айларында эле көмүрдүн жетер-жетпеси билинип калат. Эгер 100% даярданып алсак, кыш жеӊил болуп калса анда миӊ тонна көмүрдү кайра кайтарууга туура келет. Себеби, жайында турса көмүр күйүп калып  сапатын жоготот. Кышка 90% даярбыз дегенибиз ушул. Негизи бүгүнкү күндө Ош шаары толугу менен даяр. Атүгүл атайын түзүлгөн комиссиясынын текшерүүсүндө түштүк аймагы боюнча Ош шаары биринчиликти алып, мактоого татыды.

- Калк ичинде кышка даярдык кандай?

- Бизде муниципалдык турак-жай коммуналдык башкармалыгы бар. Жылуулук электр борбору же «Жылуулуккамсыздоо» ишканасы күмөндүү болгон көп кабаттуу үйдү текшерүүнү аталган ишканага тапшырышат. Корутундуга ылайык муниципалдык турак-жай коммуналдык башкармалыгы өткөргөн ремонт иштерине кеткен чыгымдарынын 50%ын жашоочулар төлөшү керек. Мисалы, жер төлөдөгү элеватор бузулуп калган болсо жана дагы башка иштер. Бүгүнкү күндө бузулган жылыткычтар толугу менен оӊдолууда. Шаардагы ар бир көп кабаттуу үйүнүн жер төлөсү текшерүүгө алынат. Yстүбүздөгү айдын онунан баштап гидравликалык сыноо жүргүзүлүп башталды. Шаар боюнча үч-төрт жерде суу атып чыгып кетип, учурда оӊдоп-түзөө иштери жүрүп жатат. Сыноо учурунда суудагы басымды эки эсе көбөйтүп беришет. Себеби, жараксыз, чирип калган жерлерди суу жарып чыгып кетиши керек. Анан ал жери кайра оӊдоп-түзөлөт. Учурдан пайдаланып шаар жашоочуларына кайрылып кетким келет. Гидравликалык сыноо жүргүзүү боюнча массалык маалымат каражаттары аркылуу маалымат берилген. Андыктан ошол аралыкта үйдө болуп турууӊуздарды өтүнөбүз. Анткени, радиатордун чирип кеткен жерлеринен суу жарып чыгып кеткенде бизге кабар берип, оӊдотуп алышыӊыздар керек.

- Көмүр таӊкыстыгы болбойбу жана көмүр кайсыл жактан алынып келинет, баасы канча болот?

- Көмүр өндүрүүчүлөрдүн баары облуста жайгашкан. Ошондуктан көмүр камдоодо биз облуска көз карандыбыз. Шаарда көмүр казчу кенибиз жок. Андыктан облуска тапшырма берилген. КРнын биринчи вице- премьер министрдин катышуусунда штаб өткөрүлдү. Штабда монополияга каршы агенттигине, көмүр өндүрүүчүлөргө, жергиликтүү бийлик өкүлдөрүнө, губернаторго быйылкы жылга келишим түзгүлө деген  тапшырма берилген. Мисалы, 5 сомдон же болбосо килограммы эки сомдон деп түзүлсүн, ошол боюнча көтөрүлбөсүн деген. Эми бул тапшырма канчалык деӊгээлде аткарылары көмүр өндүрүүчүлөр менен жергиликтүү бийликтин жоопкерчилигинде. Бирок, жогоруда айтканымдай, бүгүнкү күндө кампабызда 12 миӊ тонна көмүр түшүрүлдү. Буюрса, кыш ичи «Жылуулуккамсыздоо» ишканасында көмүр боюнча маселе болбойт. Мындан сырктары, Жылуулук электр борбору мазут менен иш алып барышат. Ал боюнча да тийиштүү келишим түзүлгөн. Мындан сырткары, элге көмүр даярдоо боюнча бүгүнкү күндө  15 көмүр сатуу пункту ачылган. 4 сомдон баштап 5 жарым сомго чейин сатыла баштады. Көмүрдүн таӊкыстыгы азырынча жок. Антимонополия жана көмүр өндүрүүчүлөр менен сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп жатабыз. Көмүрдүн баасы кескин көтөрүлүп кетишин сөзсүз алдын алабыз.

- Оорукана, билим берүү мекемелеринде жылуулук берүү системдери кандай жана быйыл жылуулук качан берилет?

- Жогоруда аты аталган эки ишкана оорукана, билим берүү мекемелерине жылуулукту берет. Ош шаардык билим берүү башкармалыгы 6 мекемени гана жылуулук менен камсыздайт. Ага болгону 270 тонна көмүр керектелет. Бүгүнкү күндө ошол 6 мекемеге көмүр ташуу иштерин жүргүзүп жатышат. Калган 90 мекемени биздин ишканалар камсыздайт. Ал эми саламаттыкты сактоо тармагында жалпысынан 31 мекеме бар, анын алтоосун өздөрү камсыздашат. Буга 10 тонна көмүр керектелет. Жылуулук системине туташа элек мекеме-ишканалар да бар. Көпчүлүк ишканаларда ички туташтыруучу түтүкчөлөрү жок. Аны биз орнотуп бере албайбыз. Жылуулук берүүчү ишкана мекеме, турак-жайдын жер төлөсүнө чейин гана алып берет. Калганын өздөрү орнотушу керек. Бирок, алар өздөрү демилге көтөрүп чыгышы зарыл. Ошондо гана биз туташтырып бере алабыз. Быйыл Ош шаарында 25ке жакын көп кабаттуу үй жылуулукка туташкан эмес. Алар бүгүнкү күнгө чейин ички системин жасатышкан жок. Себеби, ал жерде жашоочулардын көпчүлүгү ижарага алып жашашат. Ал эми ички системин жасатуу үчүн ар бир үйдөн 30, 40 миӊ сомдой акча кетип калат. Аны ижарага жашагандар төлөшпөйт. Ошондон улам туташпай турушат.  Ал эми жылуулук быйыл аба ырайынын өзгөрүшүнө карап беребиз. Аба-ырайы кескин өзгөрүп, суук түшкөн күндөн баштап берилет. Норма боюнча эгер орточо температура 8 градустан төмөн түшүп, суук беш күн кармалса жылуулук берилет деген атайын көрсөтмө бар.

-Маегиӊизге чоӊ рахмат. 

Бактыгүл Калдарбай кызы