Ош – курулуштун кучагындагы шаарга айланды. Жыл сайын жаӊы ачылыш жасалып, жашоочуларды кубандырып келет. Шаар жетекчилигинин ишмердүүлүгүнө баа берип, рахматын айткан жашоочулар четтен чыгат. Быйыл өлкөбүздүн эгемендүүлүк күнүндө көп жылдан бери кароосуз калып кеткен Токтогул Сатылганов атындагы парк пайдаланууга берилип, элди сүйүндүрдү. Дал ушул парктын мурунку көрүнүшү менен бүгүнкү абалын салыштырып, эл пикирин угуп көрөлү деп чечтик.

Алгач парк тууралуу

Токтогул атындагы маданий жана эс алуу паркы  1878-жылы генерал-губернатордун шаардык багы катары түзүлгөн. 1918-жылы бул бакка кызыл аскер В.Д. Голубевдин сөөгү коюлган. Кийин комсомолдордун демилгеси менен ошол эле жылы бул бак шаардык маданий эс алуу багына айландырылган. Ал эми 1934-жылы Токтогул Сатылгановдун ысымы ыйгарылып 1968-69-жылы бактын негизги дарбазасы реконструкцияланып,  Токтогул Сатылгановго эстелик тургузулган. Ошол жылдардан бери паркка жакшы көӊүл бурулбай акыркы 10 жыл аралыгында кирүүгө мүмкүн болбой калган абалда эле. Кооптуу жайга айланып, атүгүл милиция кызматкерлери тынымсыз көзөмөлгө алып турушканы эсимде. Эс алуу бактын жалпы аянты 9 гектарды түзөт. 2015-жылы эс алуу багын оӊдоп-түзөөдөн өткөрүү пландалып, 2016-жылы ишке ашырыла баштаган. 

Учурда Токтогул Сатылганов атындагы эс алуу багы толугу менен реконструкцияланып,  11 миӊ метр квадрат жерге таш таман (брусчатка) басылган. Бул дегенибиз парка 100% брусчатка басылып, кооздолгон. Бакка кирүүчү жолдогу тепкичтер толугу менен жаӊыланып, ден соолугунун мүмкүнчүлүгү чектелген жарандан үчүн пандустар курулган. Эс алуу багына кыргыз аялдын кымыз кармап турган айкели тургузулуп, айкелдин айланасына оргума (фонтан) курулган. Мындан сырткары, адам көӊүлүн өзүнө бурган дагы бир өзгөчөлүк Улуу Жибек Жолундагы кыргыз көчүнүн элесин чагылдырган түстүү таштардан мозаика басылган. Ош шаарынын мэри Таалайбек Сарыбашов, эгемендүүлүк күнүндө жалпы кыргыз эллин майрамы менен куттуктап, соӊунда Токтогул паркынын толук оӊдоп – түзөөдөн өткөрүлгөнүн айтып элге пайдаланууга тапшырды:

«Ар бир жаран үчүн ыӊгайлуу болуусуна болгон дараметибизди жумшадык»

- Бир кылымдан ашык тарыхы бар, шаардын так ортосунда жайгашкан, ата-бабаларыбыз түптөп берип кеткен Токтогул Сатылганов атындагы сейил багыбызды толук оӊдоп-түзөөдөн өткөрүп, сиздер менен бирге элибизге майрамдык белек кылып тартуулоонун алдында турабыз. Сейил багыбыз заманбап эс алуу жайына айланып, ар бир жаран үчүн ыӊгайлуу болуусуна болгон дараметибизди жана аракетибизди жумшадык.

Мындан тышкары түнкү жарыктандыруу иштери толугу менен жүргүзүлүп, демөөрчүлөр тарабынан видео байкоо коюлган. Баса белгилеп кетүүчү нерсе, аткарылган иштер жергиликтүү бюджеттин эсебинен жүргүзүлгөн. Ал эми шаардагы бир топ жеке компаниялар эс алуу багына отургучтарды орнотуп беришкен.

Шергазы Асилбеков, парктын жетекчиси:

«Элдин көптөн күткөн мүдөсү ишке ашты»

- Буга чейин Токтогул паркынын оӊдолуп жатканын айтып, бир топ маалымат берип келгенбиз. Ошентсе да жакшы кабарды кайра кайталап айтуу менимче көптүк кылбайт. Чынында ойго келбеген мыкты иштер аткарылып жатат. Элдин көптөн күткөн мүдөсү ишке ашып, парк пайдаланууга берилди. Бул жашоочулар үчүн чоӊ белек болду. Анткени, буга чейин бул жакка эч ким басып кирбей калган эле. Кооптуу болуп, башаламандык көп эле. Азыр элдин саны үзүлбөйт. Түнкүсүн да жарык болуп эс алуучулар бир маалга чейин болушууда. Менимче алардын ар бири шаар жетекчилигине рахматын айтып жатышса керек.

 Оӊдоп-түзөө иши төрт бөлүккө бөлүнүп, кыска убакыттын ичинде бүткөрүлдү. Биринчи бөлүгү  суу менен камсыз кылуу жана канализация куруу иштери толук аткарылып, суу, канализация түтүктөрү тартылган. Экинчи бөлүгү сырткы жарыктандыруу жана эс алуу жайдын ичин электр энергиясы менен камсыздоо иштери болду. Yчүнчү бөлүк парктын ирригациясы. Бактын ичиндеги суу кирүүчү лотокторду жаӊыдан коюп чыгуу иштери аткарылды. Ал эми төртүнчү бөлүк тепкичтерди жаӊылоо иштери. Аталган иштердин бардыгы толугу менен аткарылып, сапаттуу бүткөрүлдү.

«Жаштар үчүн да, чоӊдор үчүн да шарттар түзүлдү»

- Паркты жаӊыдан оӊдоп-түзөөдөн өткөрүп баштаганыбызда сөз бергенибиздей эле бардык курактагы адамдар үчүн ыӊгайлуулук жаралды. Чоӊдор үчүн ыӊгайлуу отургучтар орнотулду. Жаштар үчүн атайын инсталляциялар коюлду. Ал эми балдар үчүн аттракциондор, лабиринт коюлду. Спортчулар үчүн чуркоочу, машыгуучу жайлар, веложол, мунун баары жашоочулар үчүн курулду. Жумуштан чыгып эс алып отурган жарандарды көрүп ичим жылыйт. Бакка өзгөчө көрк берип турган эки обьектибиз бар. Алардын бири Умай эненин эстелиги жана анын айланасындагы оргума болсо, экинчиси Улуу Жибек Жолундагы кыргыз көчүнүн ташка чегерилер мозаикасы. Мозаика кол менен жасалды. Атайын сүрөтчү агабыз келип, төрт аралыгында бүтүрүп берди. Таштар боелгон эмес, атайын сайдан таап чыгып, цемент менен катырып сүрөт түшүрүлгөн. 

«Улуттук колорит унутта калбайт»

- Негизи ар бир жумушун ар кандай маанини берсин, жөнөкөй болуп калбасын деп аракет кылдык. Мурун парктын ичине кирсеӊиз жолдору жарактан чыгып, басууга кыйынчылык жаратчу. Муну ар бир шаар тургуну билет. Азыр баштан аяк брусчатка басылып, 100 пайыздык ыӊгайлуулук жаралды. Шырдакты элестеткен таш тамандар басылды. Түстүү таш тамандар паркка бир өзүнчө көрк берүүдө. Илгертен кыргыз эми оймого жакын эмеспизби. Боз үйүбүздү оймолорсуз элестетүү мүмкүн эмес. Ошон үчүн парктын кире беришин оймо таш тамандар басылды. Мындан сырткары көрктөндүрүү жана жашылдандыруу ишин да жандандырдык. Парктын жалпы аянты 9 гектар болсо анын 5 гектары жашыл чөптүү жер. Ошол беш гектардын баарына жалпысынан 5 тоннадан ашык газон чөбүнүн уругу себилди. Учурда бакка кирсеӊиз баары жапжашыл болуп кооздолуп турат.

Жаркынбек Сатынбаев, сүрөтчү:

«Элдин сүрөтчү уулунан белек болсун дедим»

- Мозаиканын аталышы Улуу Жибек Жолу деп аталат. Мунун баштаганыбызда маркум сүрөтчү Ашыралы агабыз тирүү болчу. Экөөбүз баштаган элек. Улуу көчмөн кыргыз элинин тарыхын чагылдырган мозаиканы элге белек кылуу ушул күнгө туш болгон экен, кубанып турабыз. Ар бир ташты орду менен коюп, түсүнө, жайгашуу катарына карап тизип чыктык. Алгач макетин түзүп чыккам. Сүрөтүн толук тартып алгандан кийин жардамчы балдар менен сайдан таш терип чыгып төрт ай ичинде тизип чыктым. Майда иш экенине карабай эринбей сапаттуу кылып бүтүрүүгө аракет кылдык. 100 жылга кыймылдабай чыдап берет кепилдик бере алам. Жашылдандыруу, көрктөндүрүү чарба комбинаты менен биргеликте иш алып бардык. Алар мага маяна гана төлөп беришти айына. Сүрөтчү катары элиме бул эмгегим белек калсын дедим.

Ош шаардык мэриясынын капиталдык курулуш башкармалыгын аткарган жумушу:

- Таш таман басуу (11 миӊ метр квадарт)

- Кире бериштеги арка

- Суу түтүкчөлөрү жана канализация

- Лотоктор

- Голубевдин эстелигин оӊдоп-түзөө

Оштогу көрктөндүрүү  жана жашылдандыруу чарба комбинатынын аткарган жумушу:

- Газон чөбүнүн уруктарын себүү (5 тоннадан ашык)

- 100 миӊден ашуун гүлдөрдү отургузуу

- мозаика

- оргума

- таштанды салуучу урна (25 даана)

- ичүүчү суу оргумасы(6 даана)

- инсталляция (3 даана)

Демөөрчүлөр:

- ЕККУ – 40 даана видеобайкоо орнотуп берген

- «Дархан» компаниясы 25 даана отургуч

- Жеке ишкер А.Муратов 25 даана отургуч

- «Элит –Строй-Сити» курулуш компаниясы балдар сахнасын куруп берген

- «МПА» фирмасы 3 даана отургуч

- «Ризван» басма үйү - 1 даана отургуч кол чатыры менен

- Жеке ишкер Жунус уулу Руслан – 1 даана отургуч кол чатыры менен

- Жеке ишкер Талант Бердиев – жайкы сахнаны сырдоо ишин бүтүргөн

- «Российская газета» - 60 даана ак кайыӊ отургузуп берген.

Баймат Калмаматов, шаар тургуну:

«Шаар такыр өзгөрдү»

- Мен биринчи шаарга келгенде Ош башкача болчу. Бир топ курулуш иштери аткарылып, чоӊ өзгөрүүлөр болду. Азыр Токтогул паркы оӊдолуп, көркүнө чыгып калганын көрүп сыймыктанып кетем. Сырттан коноктор, достор келсе ошол жерге алып барчу болдум. Чоӊ шаарлардагы көрүнүштөрдү элестетем, тынч жер, түрдүү жаштарды кезиктиресиӊ. Баары эмнедир менен алек, бири велосипед тээп жаткан, бирөө чуркап жүргөн, дагы бирөөсү китеп окуп отурган. Мындай көрүнүштү менимче кинодо эле көрүп аттык окшойт эле (күлүп). Негизи, шаар өнүгүү жолуна түшүп алды десем болот. Азыркы жетекчилик, мындан кийинки келген жетекчилик да бул иштерди улап кетерине, келечекте Ош өнүккөн чоӊ шаарлардын катарына кошуларына ишенимим чоӊ. Демөөрчүлөрдүн жасап берген иштерине ичим жылыды.

Канзада Абдуллаева, шаар тургуну:

«Эрте менен чуркоону адатка айландырып алдым»

- Мен Ошко келип жашап калганыма 20 жылдан ашты. Ошондон бери бул паркка эч ким көӊүл бурган эмес эле. Кесибим менен көп чет өлкөгө чыгып калдым. Ошондо таӊ эрте туруп чуркаган аялдарды көрүп «бизде да ушундай шарттар болсо чуркамакмын» деп кыялдана берчүмүн. Учурда ошол кыялдарым орундалды. Эрте менен туруп ушул жерде чуркоону адатка айландырып алдым. Тынч, коопсуз, салкын жер. Кечинде жумуштан чыгып ушул паркка түшсөм кадимкидей эс алам. Жаштар да бири-бирине көӊүл буруп, убактысын спортко басым жасап жатканын көрүп кубандым. Ош шаары мэрлерден ооматтуу болуп эле келатабыз. Жакшы иштер аткарылып, акырындык менен өнүгүү жолуна түштүк. Ушул бойдон токтобосун, дагы да көп иштер аткарылып элди кубандыра берсин дегим келет. Эӊ негизгиси жаштарга үлгү катары жкшы иштер аткарылып жатат. Азыркы өсүп келе жаткан муун мындай иштерди көрүп сабак алат деп ишенем.

Бактыгүл

Калдарбай кызы

Борбордук аянтта «Ош-Тазалык» атайын адистештирилген муниципалдык ишканасына жаӊы келген техникаларды тапшыруу аземи болуп өттү. Салтанатка Ош шаарынын мэри Таалайбек Сарыбашов, Ош шаардык Кеӊешинин төрагасы Жапарбек Ормонов, мекеме-ишканалардын жетекчилери, «Ош-Тазалык» атайын адистештирилген муниципалдык ишканасынын эмгек жамааты жана шаар тургундары катышты.

«Тазалык ишканасынын кызматкерлерине да өзгөчө көӊүл бурулат»

Техникаларды тапшыруу учурунда калаа башчысы Т.Сарыбашов жаӊы техникаларды алуу үчүн жергиликтүү бюжеттен 30 млн. сом бөлүнгөнүн билдирди:

«Ош-Тазалык» атайын адистештирилген муниципалдык ишканасынын техникаларынын эскилиги жеткендиктен, жергиликтүү бюжеттин эсебинен 15 жаӊы техника сатып алдык. Мындан тышкары, шаардагы эскилиги жеткен таштанды таштоочу контейнерлер да жаӊыланат жана тазалык ишканасынын кызматкерлерине да өзгөчө көӊүл бурулат».

Алынып келинген 15 техниканын 13ү «Ош-Тазалык» ишканасына, калган экөө муниципалдык менчик башкармалыгына жана шаардык турак-жай коммуналдык башкармалыгына берилди.

Жыл башында «Ош-Тазалык»  ишканасы 80%га өзгөрүлөт» деп маек берген жетекчи Нурбек Исмаиловдон, 80%дын канчасы аткарылып бүткөндүгү туурасында маектештик.

«Ош-Тазалык» атайын адистештирилген муниципалдык ишканасынын жетекчиси Нурбек Исмаилов:

«2020-жылы техника менен толук камсыздалабыз»

- Жыл башында жергиликтүү бюжеттен 30 млн. сом бөлүнгөн. Бөлүнгөн акча  тендерге берилип, Кытайдан 2019-жылкы жаӊы он эки техника алып келинди. Тендерден үнөмдөлгөн төрт миллион сомго үч портер, контейнерлердин тегерегин тазалоочу каражат жана 136 контейнер ала турган болдук. Андан сырткары Европалык реконструкциялоо жана өнүктүрүү банкынан он миллион евро бөлүндү. Буюрса, ал акчага январь айына чейин жаӊы техникалар алынып, таштанды төгүлүүчү жайларга тосмолор орнотулат. Контейнерлерди дээрлик Оштун борбордук көчөлөрүнө коебуз деп пландаштырып жатабыз. Буга чейинки техникаларга он жылдан ашыптыр. Таштандыда ар кандай заттар болгондуктан уулуу заттарга айланып темирди бат чиритип жиберет экен. Ага карабай жамап, ширетип отуруп ушул күнгө жеткирдик.

Архивди карасам, 1985-жылы союз маалында гаражда 130 техника бар экен. Таштанды адамдарга карата болот го, ал кезде адамдар да аз болгон. Учурда 59 техника бар, бирок адамдар көп. Техникабыздын дээрлик 20дан ашууну колдонуудан чыгып калган.  Азыр «Ош-Тазалык» техника менен 30 пайыз жабдылды, буюрса жыл аягына 100 пайыз камсыздалат. Ошондой эле шаардан чыккан таштандыларды төгүүгө таштанды төгүлүп жаткан жердин тегерегинен 23 гектар жер бөлүнгөн. Ал да 2020-жылы курулушка берилип, жылдын аягына чейин бүтүп калат. Булар– жыл аягына пландалган сөзсүз аткарылуучу иштер.

«Эс алууну билбей, 24 саат иштеген ишканабыз»

- Ош шаарында бардык ишканалар ишемби, жекшемби күндөрү дем алышат. А биз ал күндөрү кайрадан күчөтүлгөн тартипте иштейбиз. Себеби жумушчулар үйүндө болуп, үйүн тазалашат же башка бир шаан-шөөкөт өткөрүшүп таштандыны көп чыгарышат. Бизде бир гана  жол шыпыруучулар жекшемби күнү дем албаса, калганыбызга бул күндөрү дем алууну оюбузга да келтирбей 24 саат иштеген ишканабыз.

Ишканада 415 жумушчу бар. Алардын 30-40тайы эсепчи, менеджер, уюштуруучулар сыяктуу кызматкерлер болсо, калганы кара жумуш кылгандар. Күндүзгү жана түнкү болуп бөлүнүп, эки бөлүк менен иштейбиз.

«Жумушчуларды кармап калуу аябай оор»

- Кара жумушка дээрлик шаардын чекесиндеги айылдардан келгендер эле иштешет, шаар тургундары иштешпейт. Ошондуктан көпчүлүк жумушчуларыбыз жай айларында куруучулук иштери менен алектенип кетип калышат. Жумушубуз да таӊга маал үч жарымда башталгандыктан, айылдардан автобус менен алып келебиз да, эл уктап атканда байкатпастан тазалап коебуз. Байкасаӊыздар керек, байма-бай бош орундарга жарыя берген жагынан шаарда биринчи орунда турабыз. Тургундар таштанды таштаганга шай да, аны тазалаган иште иштей алышпайт. Анкени, иштин оордугу ошончо да, айлыгы аз. Ошондуктан жумушчуларды табуу да, аларды кармап калуу да аябай кыйынчылык туудурат. Буюрса, 2020-жылы ишканабызга торгой уялайт. Жаӊы техникалар келип, айлык акы көтөрүлүп, ишчилерибизге бир топ жеӊил, оӊтойлуу болуп калат.

«Күндө тазалаган үй таза эмес, таза отурган үй таза»

- Жашоочуларыбыз белгиленген жерге таштандыларын таштабай, жолдун бойлоруна, коӊшусунун үйүнүн алдына алып барып коюшат. Жер үйлөргө контейнер коелу десек, жыты урат деп эч ким койдурбайт. Анан аларды ар жерден терип жүрүп, түнү бир, таӊга маал бир, түштө бир тазалайбыз. Айрыкча Масалиев, Ленин, Курманжан-Датка көчөлөрүн улам  тазаласаӊ, кайра эле акыр-чикирлерин ыргытышат. Элдерге эптеп таштандыларын белгиленген жерге төктүрүп үйрөтүп алсак, бир топ жеӊил болуп калмак. Бизге 200 техника келсе деле бул нерсени үйрөнбөсөк, тазалык ишканасындагылар тазалап эч качан жетишпейт. Күндө тазалаган үй таза эмес, таза отурган үй таза дейт. Акыр-чикирди таштап туруп, «Тазалык ишканасы алыш керек, неге албайт экен?» дебей, ар ким өзүнүн артын тазалабаса, шаарыбыздын тазалыгын сактай албайбыз. Бир күнү түнү Мамыров көчөсүндө бара жатсам бир эже баштыктагы таштандысын жол жээгине коюп кирип кетип калды. Ар жерге таштай бербей урнага гана чогултушса болот да. Бири-бирибизге түшүндүрүү иштерин жасайлы, улуу муун кичи муунга тарбия берели.

«Жумушчуларды да ойлоӊуздар»

- Ошто миллионго жакын калк бар. Ар бири бир күндө жок дегенде бирден таштанды ташташат. Эми ойлоп көрүӊүз шаарыбыздын абалын...  Айланабыз Кара-Суу менен чектеш болгондуктан, алар да шаардын ичине алып келип же тегерегине таштап коюшат.

«Менин үйүмүн астын тазалап бересиӊ» деген тарифте жок. Бирок ушуга чейин көп кабаттуу үйлөрдүн астын тазалап келгенбиз, азыр да тазалап жатабыз. Быйыл үйлөрдүн астын тазалай турган каражатты үнөмдөп техника сатып алдык. Өзүм да шаарда чоӊойгом. Ал кезде жашоочулар эле тазалап турчубуз. Ар бирибизге мынча аралыкты сен тазалайсыӊ деп бөлүнчү. Азыркы жаштар жадакалса жатар жерин да тазалашпайт. Карап көрүӊүздөр, ким барып коӊшусунун короосун тазалап берет, эч ким. Ошондуктан мамлекетти, биздин жумушчуларды да ойлоӊуздар.

«Энергетиктердей амал таппай жатабыз »

- Суунун, электр энергиянын төлөмүн төлөбөй койсок, келип кыркып кетишет. Ошон үчүн аларга тытынып төгүп келишет. А бизде таштандыга төлөмүн төкпөй койсо, кырка да албайт экенбиз, таштанды төкпө деп айта да албайт экенбиз. Энергетиктердей амал таппай атабыз, жок дегенде айып пулду көбөйтүп, чара колдонуш керек.

 Бирок Ош шаары башка шаарларга караганда таза шаар, көпчүлүк келип мактап кетет. Келиӊиздер, шаардын тазалыгына бирге кам көрөлү.

Нурсулуу Калмурат кызы

 «Ош өзгөрүп жатат, көзгө көрүнүктүү жумуштар аткарылууда. Ушул боюнча токтобосо экен, дагы да өзгөрүүлөр көп болсо экен» деп сүйлөшүп бараткан шаар тургундарын угуп кубанасыӊ. Шаардагы башаламан жайгашкан соода түйүндөрдү тазалоо, кароосуз калып кеткен эс алуучу жайлар реконструкцияланып жашоочулардын ичи жылып турган чагы. Сөзүбүз куру болбошу үчүн шаардагы бир жыл ичинде аткарылган иштер жөнүндө сөз кылууну эп көрдүк.

Шаар мэри Таалайбек Сарыбашовдун мыйзамсыз курулуштарды алып салуу тапшырмасы боюнча бул иштер дагы да уланарын мэриянын шааркуруу, муниципалдык менчик   бөлүмүнүн башчысы Алтынбек Пирматов билдирди:

«25 мыйзамсыз обьект алынды»

- Өзүӊүздөргө белгилүү жыл башынан бери эле шаардагы бүт мыйзамсыз обьектилерди тазалап келебиз. Бул ишибизге улай эле шаардагы «Ош району» кичи базарынын алдындагы мыйзамсыз соода түйүндөрүн алып салуу иши учурда кызуу жүрүүдө. Жалпысынан 25 мыйзамсыз обьект, эки гезит-журнал киоскасы, 15 соода түйүнү, гүл сатуучу дүкөн, бир суу бочкасы, акча алмаштыруучу жай алынды. Тазалоо иштери бүткөндөн кийин базардын сырты сырдалып, иретке келтирилет.

Фрунзе базарынын айланасы иретке келтирилди

Учурдагы жетекчинин дагы бир өзгөчөлүгү кыдыруудан кийин сөзсүз жыйынтыгын талап кылгандыгында. Сөзүбүзгө аралжы, Т. Сарыбашов Курманжан Датка көчөсүн кыдырууда Фрунзе базарынын айланасын иретке келтирүүнү, андагы башаламан соода түйүндөрүн алып салууну тапшырган эле. Бүгүнкү күндө аталган иштер толугу менен аткарылып, элден жылуу пикирлерди угууга болот.

"Фрунзе" базарынын алды иретке келтирүү иштеринде 8 мыйзамсыз соода түйүнү, 1 тандыр жана 10го жакын башаламан жайгашкан курулуш алынып салынган. Жөө адамдар басуучу жолдогу соода күркөлөр алынып, мыйзамсыз курулуштарды бузуу иштери аягына чыккан. Базардагы соода түйүндөр бир күнгө жабылып, базар сырты бир түскө боелгон. Мындан тышкары эскирген көрнөк - жарнактарды алып салуу иштери да унутта калган эмес.

Узундугу 800 метрден ашык жаӊы тротуар салынды 

Черемушки кичи районуна узундугу 820 метр болгон жөө адамдар басуучу (тротуар) жолдун курулушу бүтүп, пайдаланууга берилди. Тротуар Абдыкадыров көчөсүнүн оӊ тарабына курулган. Аталган көчөдөгү тротуар союз убагынан бери каралбай калган эле.

Шаар мэри Таалайбек Сарыбашовдун тапшырмасы менен тротуарга курулган мыйзамсыз курулуштары алынып салынган.

Мыйзамсыз курулган соода түйүндөр тазаланат

Манас-Ата муниципалдык аймактык башкармалыгына караган «Ош району» кичи базарынын алдындагы мыйзамсыз күркөлөрдү  алып салуу иштери башталган. Жөө адамдар басуучу жана автоунаа токтоочу жайларга курулган күркөлөр толугу менен алынат. Алып салуу иштеринен кийин тротуар оӊдолуп, жашылдандырылат. Ош шаардык муниципалдык менчик башкармалыгынын кызматкерлери жеке менчик кичи базардын ээлерине түшүндүрүү иштерин жүргүзүп, мыйзамсыз курулушту алып салуу керек экенин түшүндүрүшкөн.

Шакиров көчөсүн кеӊейтүү иштери уланууда

 Шакиров (мурунку Гагарин) көчөсүн реконструкциялоо иштери кызуу жүрүүдө. Шаар мэри Таалайбек Сарыбашов курулуш иштери сапаттуу жүрүшүн көзөмөлдөө тапшырмасын  тийиштүү тараптарга берген.

Шакиров көчөсүндө 2 км 400 метр жол асфальтталып, 20 метрге чейин кеӊейтилет. Жолдун эки тарабына тротуар курулуп, ирригациялык лотоктор орнотулат. Мындан тышкары көчө көрктөндүрүлүп, түнкү жарыктандыруу жакшыртылмакчы. Реконструкциялоо иштери күз айларына аяктайт.

Кошумчалай кетүүчү дагы бир жагдай, Таалайбек Сарыбашов шаарды кыдыруу учурунда тапшырма берген биринчи аялдаманын курулушу аяктап жатат. Быйылкы жылы жергиликтүү бюджеттин эсебинен жыйырмага жакын жаӊы аялдама курулат.

Бир кылымдан кийин кайрадан жаралган Токтогул паркы

Ош шаарынын борбордук паркы, шаардагы эӊ чоӊ эс алуу бак, аянты 9 гектар болгон 100 жылдык тарыхы бар Токтогул Сатылганов атындагы парк быйыл толук реконструкцияланып, колдонууга берүү алдында турат. Шаар мэри Таалайбек Насырбековичтин демилгеси менен эскилиги жетип, кароосуз калып кеткен парк бүгүнкү күндө эл толо эс алган бакка айланды. Реконструкциялоого жылпысынан жергиликтүү бюджеттен 47 миллион сом акча каражаты бөлүнгөн. Ал эми тендердик баасы 31 миллион сомду түзгөн. Жалпысынан 11 метр квадрат жерге таш таман (брусчатка) төшөлүп, 100% жарыктандырылган. Коопсуз эс алуу паркына 45 даана видео байкоо бейөкмөт уюмдар тарабынан орнотулган. Ош шаардык мэриясынын капиталдык курулуш башкармалыгы тарабынан парктын түнкү жарыктандыруу иши, таш таман басуу, ички ирригациялык иштери толугу менен аткарылып, учурда  иш комиссиясы көзөмөлгө алып жаткан учур. Башкармалыктын жетекчиси Шүкүрали Мадаминов билдиргендей,  парктын ачылышы эгемендүүлүк күнүнө пландалып жатат:

«Курулуштар аз болсо да, саз болууда»

- Мэр Таалайбек Насырбековичтин берген тапшырмасы менен бүгүнкү күндө шаарда бир топ курулуш иштери аткарылып жатат. Алардын сап башында эки бала бакчанын курулушу турат. Өзүӊүздөргө белгилүү болгондой, жыл башында бала бакча курууга мэр өзү сөз берген эле. Учурда ал убадалар аткарылып, биринчи бала бакчанын курулушу башталды. Амир-Темур муниципалдык аймактык башкармалыгында эскилиги жеткен мектептин ордуна жаӊы 100 орундуу бала бакча курулууда, сметалык баасы 45 миллион сомду түзсө, тендердик баасы 23 миллион сом болду. «Мираж – Профи» курулуш компаниясы утуп алып, учурда пайдубалы курулууда.  Ал эми экинчи бала бакчанын курулушу жакынкы күндөрү башталганы турат. Буюрса, аталган бала бакчалар үстүбүздөгү жылдын ноябрь айын аяктап, колдонууга берилет. Мындан сырткары,  Токтогул паркы толугу менен оӊдоп-түзөөдөн өткөрүлдү. Буюрса, эгемендүүлүк күнүндө ачылышын өткөрүп, элге тапшырабыз.  Кулатов кичи районунда жаӊы аллея курулууда. Учурда узундугу 1 чакырымга жакын аллеянын курулушу кызуу жүрүүдө. Ирригациялык лотоктор орнотулуп, оргума (фонтан), ажаткана курулууда. Жакында аллеянын негизги иштери башталат. Мындан сырткары Осмонов көчөсүнүнүн ички жолу да асфальтталууга даярдалып жатат. Жергиликтүү бюджеттин эсебинен курулуп жаткан аллеянын узундугу 850 метр. План боюнча күз айларында пайдаланууга берилет. "Нурзаман" компаниясы Ош шаарынын Төлөйкөн кичи районуна аллея куруп берди. Жакынкы күндөрү толугу менен пайдаланууга берилет. Шаардын өнүгүүсүнө кайдыгер карабаган компания ээлерине ыраазычылык билдиребиз!

Курулуштар аз болсо да, саз болууда. Бюджеттен бөлүнгөн акчаны максаттуу пайдаланып, үнөмдөлгөн каражатка кошумча курулуштар түшмөкчү.

«Жапалак айылы үзгүлтүксүз ичүүчү суу менен камсыздалат»

- Жамгыр жаап, суу булганганда шаарда суу токтоп, жашоочуларга ыӊгайсыздык жаралып келет. Бул көйгөйдү чечүүдө буга чейин да бир топ иштер аткарылып келген, дагы да уланууда. Республикалык бюджеттен тийиштүү каражат бөлүнүп, учурда 6 миӊ кубдук суу кампасын куруу иши башталды. Тендердик баа менен утуп алган компания жаӊы жылга чейин бүтүрүп берүүнү убадалады. Эгер колдонууга берилсе, Жапалак айыл өкмөтүнүн жашоочулары үзгүлтүксүз таза, ичүүчү суу менен камсыздалат.    

Каралбай калган эс алуучу жайларга көӊүл  бурулууда

Шаарда каралбай калып кеткен аллеяны реконструкциялоо ишин калаа башчысы Оштогу көрктөндүрүү жана жашылдандыруу чарба комбинатына тапшырган. Аталган тапшырмага ылайык, Ош шаарынын Юго-Восток кичи районунун Исанов, жана Раззаков көчөсүндөгү каралбай калган эки аллея реконструкциядан өтүүдө. Комбинаттан билдиргендей, жакынкы күндөрү, аталган аллеяда брусчатка төшөө, лотокторду оӊдоп- түзөө жана көрктөндүрүү иштери башталат. Аллеянын жалпы аянты 1300 метр квадрат. Ал эми жалпы аянты 1700 метр квадрат болгон Раззаков көчөсүндөгү аллеяга 300 метр квадрат жерге таш таман төшөлүп, 12 отургуч жана таштанды салуучу урналар орнотулат.

А. Навои паркы оӊдолууда

Шаардагы эс алуучу жайлардын ичинен Навои атындагы парк ар убак адамдарга жык толот. Кичинекей балдардан баштап, жашы улуулар да келип эс алып кайтчу бакты шаар мэри Таалайбек Сарыбашов июль айынын башында кыдырууга алып, андагы бир канча кемчиликтерди тизмектеп берген. Алар тазаланбай жаткан таштанды, эскилиги жеткен аттракциондор жана көрктөндүрүү иштеринин начардыгы. Мэр парктын абалын жакшыртуу, тазалыгын сактоо боюнча тапшырма берип, кайра текшере турганын билдирген.

Учурда парктын кире беришиндеги бузулуп кеткен тепкичтер оӊдолуп, жолдогу талкаланган таштамандар (брусчатка) жаӊыдан басылууда. Парктын ичиндеги соода күркөлөрүнүн сырты жакшыртылып, балдар ойноочу аттракциондордун айланасы кооздолууда.

Бактыгүл Калдарбай кызы

Фото: Сыдык Токонов

Фантастикалык кинолордон көргөн динозаврлардын макетин жанынан көрүү мүмкүнчүлүгү эми Ош шаарында да түзүлдү. Скульптор-сүрөтчү Турар Нурматов биринчи жолу шаарга Динопарк ачууну көздөп, бүгүнкү күндө жаныбарларды жасоо менен алек. Скульптордун устаканасына барып жаӊы жаратмандыгы менен таанышып кайттык.

«Жумушту көрнөк-жарнак тармагынан баштагам»

- Сүрөтчү, скульптордук кесипке кичинекейимден кызыкчумун. Орто мектепти аяктагандан кийин искусство факультетине тапшырып, сүрөтчү-скульптор кесибине ээ болдум. Андан кийин Москва шаарына барып дизайнердик курста окудум. Ошол жактан көп нерсени үйүрөндүм. 2008-жылы Ошко келип «IDEA» деген аталышта дизайнердик студия ачкам. Алгач жумушубузду сырткы көрнөк – жарнактарды жасоо менен баштагам. Дизайнын өзгөчө кылып жасап, Оштон дагы жаш дизайнерлерди жумушка алып, чогуу иштеше баштадык. Бара-бара талаптар, буюртмалар көбөйө баштады. Ага карап идеялар да өзгөрөт. Жаӊыланууну, өзгөчөлөнүүнү каалап ар кандай долбоорлорду иштеп чыктык.

«Эстелик, фонтандарды көп буюртма беришет»

- Кесибиме байланыштуу тез эле скульптурага ооп кеттим. Ошто көбүнчө фонтандарды, жаныбарлардын бир нече түрүн, анан эстеликтерге басым жасалат. Арстан, коен, бугу, бүркүт сыяктуу өзгөчө жаныбарларды көп жасатышат. Бизде эл кандай колдонот экен, сындырып кетпейт бекен деген кыска ойлор менен көп нерсе жасалбай калып кетет. Менимче бул туура эмес нерсе. Эл бардык нерсеге көнөт. Москва деле бир күндө курулган эмес да. Бара-бара маданият, көз караш өзгөрөт. Эгер жогорудагыдай көз караш менен эч нерсе жасабай жүрө берсек эл кантип көнсүн? Калаадагы кумгандан суу куюлуп турган элести калтырган скульптураны да биз жасап бергенбиз. Андан сырткары кыргыз драма театрдын алдында жасалма газондордон жаныбарлардын элесин тургуздук. Ресторан, кафелердин жасалгаларынын долбоорун чийип беребиз. Студияда 20дай кызматкер эмгектенет. Ар кандай идеяларды иштеп чыгып, иш жүзөгө ашырабыз. Алдыда көп пландар бар. Буюрса, анимациялык эстеликтерди тургузууну пландап жатабыз. Оозун ачып- жапкан, колдорун кыймылдаткан анимациялар азыр пландалып жатат.

«Өлкөдө биринчи жолу бизде ачылат»

- Мындан төрт-беш жыл мурун Динопарктын долбоорун көрүп, азыр эрте деп койгон элем. Кийинчерээк балдарымды эс алуу күндөрү алып барчу кызыктуу жай жок экенин байкадым. Ошондон улам парк ачууну көздөп, динопаркты тандадык. Анткени, өлкө боюнча балдарды жомокко алып барчу жай жок экен. Мындан улам динозаврларды жасадык. Сүрөтчү, уста балдар менен биргеликте динозаврдын 20дан ашыгын жасап, боеп бүтүп калдык. Шаардагы Озгур айылына жетпей Ражапов көчөсүнөн 5 гектар жерди ижарага алганбыз. Ошонун баары парк болот. Учурда жолдорго шагыл төгүлүп, балдар аянтчасы курулуп жатат. Тамактануучу жай, бассейндер да курулат. Паркты курууга азыр жалпысынан 20дан ашык киши иштеп жатат.

«Поролондон жасалып, жеӊил болот»

- Биринчи көргөн адамга чыныгы жаныбардын өзүндөй көрүнгүдөй кылып жасап, кылдаттык менен иштеп жатабыз. Динозаврлардын көлөмдөрү чоӊ болгону менен салмагы жеӊил болот. Анткени, жаныбардын скелетин зымдан жасап алып, поролон менен толуктайбыз. Негизи, биринчи жолу жасалып жаткандыктан өзгөчө жаныбарларды, өзгөчө скульптураларды жасоого аракет кылуудабыз. Отургучтарды атайын китептин формасында жасап, ар бир колдонуучу буюмубуз келген кардарды таӊ калтырышы зарыл. Идеянын көпчүлүгүн интернеттен алабыз. Анан жасап жатканда өзгөчөлүктөрдү киргизип, кооздойбуз.

«Жеке ишкерлер менен иштешебиз»

- 5 гектар жер чынында чоӊ. Анын баарын жаныбарлар менен толтура албайбыз. Ошондуктан динопарктын ичине бардык тармакты камтыдык. Ал үчүн жеке ишкерлер менен иштешүүдөбүз. Жерди ижарага алып, тамактануучу жай, оюн-зоок уюштуруучу жайларды курууну башташкан. Мындан сырткары балдар үчүн жана чоӊдор үчүн бассейндер да болот. Парктын ачылышын 1-майда майрам күнү өткөрүүнү пландап жатабыз. Жасаган эмгектерибиз шаар тургундарына жана конокторуна жагат деген ишенич чоӊ. Ачылышын кылып алсак, андан ары өнүктүрүп, бир топ өзгөртүүлөрдү киргизебиз.

Айбек Калбаев, уста:

«Тубаса таланттын артынан нан таап жатам»

- Студияга Турар өзү чакырып, иштеп калганмын. Бул жерге келсеӊиз зерикпейсиз. Ар кандай идеялар менен иштейбиз. Кесибим башка болгону менен бул өнөр мага тубаса берилген. Атам да чоӊ уста болгон. Эч ким деле үйрөткөн эмес. Болгону кызыгуу болуш керек. Өзүӊүздөр көргөндөй, учурда динозаврларды жасап бүтүп калдык. Боеп, өӊүнө келтирүү иши мага тапшырылган. Эӊ майда жумуш да ушул. Кылдаттык менен көӊүл буруп, өӊүнө чыгарып боеш керек. Себеби, эӊ акыркы ишти мен аткарам. Окшошпой калса кайрадан жасоо деген нерсе жок. Ошондуктан өтө чоӊ маани берип иштөөнү талап кылат.

 Бактыгүл

 Калдарбай кызы

Фото: Сыдык Токонов