Ош шаары (273)
Самидин кары Атабаев: «Коронавирус илдетине кайдыгер мамиле кылбайлы»
Понедельник, 28 Июнь 2021 04:13 Автор Бекмурат
Дʏйнɵнʏн шаштысын алып жаткан таажывирусунан адамзат 2019-жылдын аягынан бери арыла албай келʏʏдɵ. Ар кандай вакциналарды иштеп чыгышты, колдонууда, бирок дале бул илдет адам ɵмʏрʏн алууда. Динде да кандай оору болбосун, аны айыктырууга шашыл дейт эмеспи. Андыктан биз исламда саламаттык маселеси тууралуу сɵз кылабыз. «Ден-соолукка кам кɵрʏʏ жагынан пайгамбарыбыз бизге жаркын ɵрнɵк боло алат. Пайгамбарыбыздын (с.а.в.) медицинасына кɵз жʏгʏртсɵк, анын дайыма сергек жашоого ʏндɵгɵнʏн, тазалыкка чакырганын байкайбыз»,-дейт Ош облусунун мусулмандарынын казысы Самидин кары Атабаев.
Жакшылыкка шʏгʏр, жамандыкка сабыр кылыш керек
-Адамга тʏрдʏʏ жакшылык-ниматтар берилгендей эле, кайгы-капа, кыйынчылык, оору-сыркоо да берилет. Оору-сыркоонун кɵбɵйʏшʏнɵ ар кандай факторлор себеп болушу мʏмкʏн. Илдет кɵп учурда тазалык сакталбаганда, кʏнɵɵ кɵбɵйгɵндɵ, тамак-аштын адал-арамдыгына маани берилбегенде баш кɵтɵрсɵ, айрым учурда кудай таала тарабынан сыноо иретинде жɵнɵтʏлʏшʏ мʏмкʏн. Сыноо иретинде келген оору дегенде эсибизге эң биринчи эле Азирети Айюб тʏшɵт. Азирети Айюб илдет менен сыналып, сабырдуулук жана дуба менен жеңген. Чыныгы момундар жакшылык келсе шʏгʏр, жамандык келсе сабыр кылат. Бирок айрым адамдар кандайдыр бир оору менен сыркоолоп калса сабыры тʏгɵнʏп, ʏмʏтсʏздʏккɵ алдырып жиберет. Кээ бирлери, «Оо Жараткан, кайсы кʏнɵɵм ʏчʏн ушул балээңди жибердиң?!», «Сага анчалык эмне жамандык кылдым эле?!», «Алчу болсоң кыйнабай тезирээк албайсыңбы?!» деп кудайга каршы чыгууга чейин барышат... Куттуу Куран-и Каримде ар кандай балээ-кырсык (мусибат) Алла тарабынан жɵнɵтʏлɵрʏ айтылган. «Оору Алладан гана болот, бешенеде жазылган болсо сɵзсʏз жабышат, андан качуу – тагдырдан качуу» деп ойлогондор да жок эмес. Бул албетте жаңылыш тʏшʏнʏк. Эгерде кимдир-бирɵɵ, «кудай кааласа тикен кирет, каалабаса жок» деп жылаңайлак тикен тебелесе, ага сɵзсʏз кирет. Эпителий тканынан турган териге тикен кириши толук мʏмкʏн. Же болбосо, «тагдырыма жазылган болсо автокырсыктан жаракат алам, болбосо жок» деп жол эрежесин сактабаса, ал адамдын кырсыкка дуушар болуу ыктымалдуулугу ɵтɵ жогору болот. Ар бир нерсени жазмышка байлап, ашкере тагдырчылыкка жол бербɵɵ керек. Ден соолук жана ɵмʏр кудай таала тарабынан берилген аманат. Аманатка кыянат кылуу кʏнɵɵ болуп саналат.
«Оорум башкаларга жугуп калбасын» деп сактануу кажет
Алла Таала Куран-и Каримде мындай дейт: «Алла жолунда (мал-мʏлкʏңɵрдʏ) сарптагыла. Ɵзʏңɵрдʏ ɵз колуңар менен ɵлʏмгɵ таштабагыла. Чындыгында Алла жакшылык кылуучуларды жакшы кɵрɵт». Демек момун-мусулман ар кандай балээ кырсыктын алдын алат, гигиеналык эрежелерди сактайт. Кокус сыркоолоп калса, пайгамбарыбыздын (с.а.в.)«Шаафи Карим Алла кандай сыркоо жɵнɵткɵн болсо, анын дабаасын да жɵнɵткɵн» дегенине амал кылып, айыгуу ʏчʏн бʏт аракетин жумшайт. Эч качан ʏмʏтсʏздʏккɵ тʏшпɵйт. «Оорум башкаларына жугуп калбасын» деп сактанат. «Ɵзʏн ɵз колу менен ɵлʏмгɵ таштоо» – Алланын Китебине каршы келген жосун экенин тʏшʏнɵт. Кыскасы момун киши мусулмандыкка жарашкан эң сонун жолду тандайт. Адамзат тарыхында ар кандай жугуштуу оорулар чыккан. Жугуштуу оору менен кʏрɵшʏʏ жана анын алдын алуу жолдорунун бири карантин эмеспи. Ислам тарыхында карантин 7-кылымдан тарта пайдаланыла баштаганы белгилʏʏ. Буга тɵмɵнкʏ окуя далил болуп бере алат:
«Азирети Умар хижраттын 17-жылы Рабиул-ахир айында элдин абалын билʏʏ ʏчʏн Дамаск аймагына карай жолго чыкты. Жанында бир топ сахаба да бар эле. Иорданияга караштуу Ярмукка жакын жерде жайгашкан Сарг айылына жеткенде аскер башчы Абу Убайда бин Жаррах жолдоштору менен утурлап чыкты. Алар ошол аймакта чума эпидемиясынын жайылганын билдиришти. Абалдын оор экенин уккан Умар бул маселени сахабалар менен кеңешʏʏнʏ туура кɵрдʏ. Алгач мухажирлер менен пикир алышты. Жыйынтыгында ал аймакка баруу-барбоо боюнча мухажирлер арасында талаш чыкты. Айрымдары «иш менен атайы жолго чыктың, андан кайтып кетишиңди туура кɵрбɵйбʏз» десе, кээ бирлери «мында Алланын Элчисинин достору жана бир топ адам бар, ушунча адамды чума каптаган кооптуу аймакка жɵнɵтɵ албайбыз» дешти. Халифа андан соң ансарлар менен кеңешти. Алар да Дамаск аймагына кирʏʏ-кирбɵɵ маселесинде мухажирлер сыяктуу бир пикирге келе алышкан жок. Азирети Умар бу жолу Меккенин каратылышынан кийин Мадинага хижрат кылган курейштик аксакалдар менен акылдашууну эп кɵрдʏ. Булардын баары бир ооздон Азирети Умарга, «Адамдарды артка кайтарууңду жана элди чума коркунучу менен бетме-бет таштабооңду туура кɵрɵбʏз» деп жооп беришти. Андан кийин Азирети Умар жалпыга «мен эртең эрте менен улоомо минип артка кайтам, силер да ошого жараша иш кылгыла» деп жарыя айттырды.
Жарлыкты уккан Абу Убайда бин Жаррах Умарга «Алланын тагдырынан качып жатасыңбы?» деп собол узатты. Азирети Умар, «Ушул сɵздʏ сенден башкасы айтса бир жɵн эле. Биз Алланын тагдырынан кайра эле Анын тагдырына качып жатабыз. Эмесе айтчы?! Сенин тɵɵлɵрʏң бар дейли, эки жайыты бар ɵрɵɵнгɵ откозуу ʏчʏн айдап бардың. Жайыктын бир жагы жашыл тулаңдуу оттуу жер, экинчи жагы какыраган талаа. Сен тɵɵлɵрʏңдʏ оттуу жайытка жайсаң да, какыраган талаага кайтарсаң да Алланын тагдыры менен кайтарган болбойсуңбу?».
Улуу аскер башчы бул салыштырууга ынанды. Дал ушул учурда Абдуррахман бин Ауф (р.а.) чыгып, «Ушул маселеге байланыштуу Алланын Элчисинин мындай дегенин уккам. Бу оорунун (чуманын) кайсы бир жерде чыкканын уксаңар ал жакка барбагыла. Оору силер турган жерден чыккан болсо, ошол жерден эч кайда чыкпагыла!» деген. Хадисти уккан Умар (р.а.)Аллага мактоо айтып, Дамаск аймагына кирбестен артка кайтып кетти.
Мына ушул тарыхый окуя ден соолукка кам кɵрʏʏ, жугуштуу оорунун алдын алуу канчалык маанилʏʏ экенин айгинелейт. Бʏгʏн карантин деп айтылган жугуштуу илдеттин жайылуусунун алдын алуу чарасын пайгамбарыбыз(с.а.в.) мындан 14 кылым илгери айтканын баамдоо кыйын эмес. Ал эми анын экинчи халифасы Умар (р.а.)ар кандай коомдук иштерден да калктын саламаттыгы жогору турарын, жугуштуу оорунун алдын алуу чарасы тагдыр ишенимине карама-каршы келбешин даанышмандык менен кɵрсɵткɵн.
«Адистерди угуп, айтылган эрежени сактайлы»
Ушу кезге чейин миңден ашуун мекендешибиздин ɵлʏмʏнɵ себеп болгон коронавирус илдетине кайдыгер мамиле кылууга болбойт. Азыр да эрежелерди сактоо менен вирустан коргонуу чараларын кʏчɵтʏʏ кʏн тартибинде турат. Бʏгʏнкʏ кʏндɵ илдеттин алдын алуу чараларын сунуштаган адистер дене табы кɵтɵрʏлгɵн же ар кандай ооруга чалдыккандар ʏйдɵн чыкпасын деп кеңеш берʏʏдɵ. Адистерди угуп, айтылган эрежелерди сактоо шариятбызга шайкеш маселе. Мисалы, адистер чʏчкʏргɵндɵ ооз-мурунду тосууну айтышууда. Азирети Мухаммед да (с.а.в.) чʏчкʏргɵндɵ оозун колу менен жаап же кийими менен тосчу. Бул бир жагынан адептʏʏлʏк болсо, экинчи жагынан гигиенаны сактоо эле. Демек, коомдук жайларда чʏчкʏргɵндɵ кол менен (тагыраагы, чыканактын ички тарабы менен) же жʏз аарчы менен тосуу зарыл. Себеби COVID жɵтɵл жана чʏчкʏрʏк аркылуу сыртка чыгып, абада кɵпкɵ чейин кармалары белгилʏʏ. Ошол себептʏʏ маска тагуу талапка ылайык. Дагы бир маанилʏʏ эреже – аралыкты сактоо болуп саналат. Коомдук жайларда колдон келишинче 1-1,5 метр аралыкты сактоо зарыл. Пайгамбарыбыздын (с.а.в.), «Ала оорулуу адам менен сенин ортоңдо бир же эки найза бою аралыктан сʏйлɵш» деп аралыкты сактоого буюрган. Башка рабаяттарда ала оорулуу киши менен кол алышып учурашканы, бир дасторкондо тамактанганы айтылат. Пайгамбарыбыздын (с.а.в.)бул аракетин бейтаптарды коомдон биротоло четтетип салбоого ишаарат кылуу аркылуу тең салмактуулукту сактаган деп тʏшʏнʏʏгɵ болот.
Колду тез-тез жууп туруу да оорунун алдын алуу чараларынан болуп саналат. Динибизде тамактануудан мурда жана тамактангандан кийин кол чайкоо сʏннɵт. Тазалык маселесин биринчи орунга койгон динибизде тазалыкка чакырган кɵптɵгɵн аят жана хадистер бар. Мисалы,«Тазалык ыймандын жарымы» деген хадис-и шариф тазалыктын канчалык маанилʏʏ экенине далил. Тазалык ар кандай оору-сыркоонун башкы душманы.
Кудай сактасын, кимде-ким кандайдыр бир ооруга чалдыкса биринчи кезекте сабыр кылуусу керек. Кийинки кезекте дарыланууга ашыгышы керек. Муну пайгамбарыбыз (с.а.в.)тɵмɵнкʏдɵй буюрган: «Алла дартты да, дабааны да берген сыяктуу эле ар бир оору ʏчʏн шыпаа жараткан. Ушул себептʏʏ дарыланууну таштабагыла. Бирок арам менен дарыланбагыла».
Кимдир бирɵɵнʏн абалы начарлай баштаса, ал дароо дарыгерлерге кайрылышы керек. Бейтаптар дарыланууга аракет кылуу менен бирге эле Алладан шыпаа тилеп, дуба кылууну да унутпашы зарыл. Себеби дуба момундун коргону.
Ар бир мусулман оору-сыркоонун алдын алууга маани бериши керек. Саламаттык колдогу зор байлык. Ден соолукка кам кɵрʏʏ, ар кандай оорунун алдын алуу, сыркоолоп калганда дарылануу – мусулманга жарашкан ɵзгɵчɵлʏк. «Башка келсе кɵз кɵрɵт» деп жугуштуу оорулардан сактанбай коюу, кайдыгерлик кылуу, эрежелерди аткарбоо – жакшылык-ниматка кыянатчылык болуп саналат. Айрым кишилер тобокелге салып, «эмне болсо ошол болсун» деген позицияны карманат. Бул да туура эмес кɵз караш. Ар кандай оору-сыркоонун алдын алууга багытталган чараларды, санитардык эрежелерди толук аткаргандан кийин гана тобокел кылуу туура болот.
У. Салиева кѳчѳсʏнʏн жашоочулары: «Таштанды менен келемиш толгон гараждардан кутулдук»
Понедельник, 08 Февраль 2021 07:49 Автор Бекмурат
Шаардын Уркуя Салиева атындагы кѳчѳсʏ толугу менен реконструкцияланат. Ѳткѳн жумада реконструкциянын эскиздик долбоору иштелип чыгып, шаар тургундарынын алкышына татыды. Калаа башчысына алкышын айтып, иштерине ийгилик каалаган шаар тургундары менен жолугуп, маектештик.
Тургундар мыйзамсыз курулуштарды бузууга кѳмѳк кѳрсѳтʏштʏ
Ош шаарынын мэри Таалайбек Сарыбашов тийиштʏʏ жетекчилер менен билгеликте Манас-Ата кичи районундагы Салиева кѳчѳсʏн жана кѳп кабаттуу ʏйлѳрдʏн айланасын санитардык тазалоо, жашылдандыруу жана кѳрктѳндʏрʏʏ боюнча комплекстʏʏ иш-чаралардын жʏрʏшʏ менен таанышты. Анын негизинде жергиликтʏʏ тургундар менен жолугуп, тʏшʏндʏрʏʏ иштерин жʏргʏздʏ. Жеринде тиешелʏʏ кызматтардын жана органдардын жетекчилерине бир катар тапшырмаларды берди.
Ош шаарынын мэриясынын муниципалдык менчик башкармалыгынын жана Оштогу жашылдандыруу чарба комбинатынын кызматкерлери Салиева кѳчѳсʏнʏн Жийделик кѳчѳсʏ менен кесилишинен Касымбеков кѳчѳсʏнѳ чейинки кѳп кабаттуу ʏйлѳрдʏн айланасында мыйзамсыз обьектилерди демонтаждоо иштерин жʏргʏзʏп жатышат. Обьектилерди демонтаждоо жана санитардык тазалоо учурунда, аткарылып жаткан иштер жѳнʏндѳ тургундарга алдын-ала эскертʏʏ берилʏʏдѳ. Кѳпчʏлʏк тургундар жʏргʏзʏлʏп жаткан иштерге тʏшʏнʏʏ менен карашып, мыйзамсыз салынган имараттарын бузууга жардам жана колдоо кѳрсѳтʏшʏʏдѳ.
Алтынбек Пирматов, Ош шаардык мэриясынын шааркуруу, муниципалдык менчик бѳлʏмʏнʏн башкы адиси:
«Долбоордун сметалык баасы белгилʏʏ боло элек»
- Ош шаарын ѳнʏктʏрʏʏ планын негизинде 2019-жылы Кулатов кичи районундагы Б. Осмонов кѳчѳсʏ реконструкцияланып, 850 метр аралыкты ээлеген “Ак ниет” аллеясы курулган. Ал жердеги мыйзамсыз курулуп калган соода тʏйʏндѳрʏ тазалоо оңойго турган эмес. Ал эми 2020-жылы Р. Абдыкадыров кѳчѳсʏ толугу менен оңдоп тʏзѳѳдѳн ѳткѳрʏлʏп, тургундар эс алуучу чакан жай пайда болгон. Атʏгʏл, видеобайкоо орнотулуп, жашоочуларга мыкты шарттар тʏзʏлдʏ. Мына ошол ѳнʏктʏрʏʏ планын улай 2021-жылы Ош шаарынын эң эски району болгон мурунку ХБК, азыркы Манас-Ата кичи районундагы Жийделик кѳчѳсʏнѳн баштап, Касымбеков кѳчѳсʏнѳ чейинки аралыкты иреттѳѳ, тартипке салуу иштери башталды. Мындан сырткары, 1 километр аралык жерди жашылдандыруу жана кѳрктѳндʏрʏʏ боюнча атайын долбоор иштелип чыкты. Ага эмнелер кирет? Салиева кѳчѳсʏндѳгʏ жол толугу менен жаңыланат, автоунаа ѳтʏʏчʏ жол жана жѳѳ жʏргʏнчʏлѳр ѳтʏʏчʏ жолдор. Ирригациялык арыктар, тротурлар салынат. Сейил бак, фонтан курулат. Кошумча ошол кѳчѳдѳгʏ кѳп кабаттуу ʏйлѳрдʏн сырты сырдалат. Салиева кѳчѳсʏндѳ илгертен калып кеткен темир гараждар кѳп болчу. Аларды бʏт тазалап, ордуна автоунаа токтоочу жай курулуп жатат.
Бʏгʏнкʏ кʏндѳ эскиздик долбоор иштелип чыгып, архитектуралык сметалык иш кагаздары даярдалып жатат. Шаардын бюджети февраль айында бекитилсе, ага чейин долбоордук сметалык баасы белгилʏʏ болот. Буюрса, курулуш иши май айында башталат деген пландарыбыз бар. Эгер план боюнча баштап алсак, ушул жылдын сентябрь же окябрь айында пайдаланууга берип калабыз.
«Биз шаардын ѳзгѳрʏшʏн, ѳнʏгʏшʏн каалайбыз»
Чынара Абышова, Салиева кѳчѳсʏнʏн жашоочусу:
- Бул кѳчѳдѳ жашаганыма 17 жылдан ашты. Кароосуз калып кеткен район деп кейий берчʏбʏз. Мына Куйдайым жалгап, быйыл кѳксѳѳбʏз ишке ашып жатат. Мэр ѳзʏ келип биз менен жолугуп, тʏшʏндʏрʏп кетти. Жетекчи деген ушундай болот, туура кабыл алдык. Темир гараждар таштандыга толуп калган эле. Кечээ аларды бузуп жатканда канчалык таштандылардын арасында жашап жатканыбызды кѳрдʏк. Ошонун баарын тазалап, акырындан иретке келе баштады. Кѳчѳбʏз бир кыйла бошой тʏштʏ. Мэрге рахмат. Шаарды ѳнʏктʏрʏʏгѳ болгон кʏч- аракетин жумшап жатат. Биз дайым колдойбуз.
Айгʏл Абдыкадырова, Салиева кѳчѳсʏнʏн жашоочусу:
- Оңдоп-тʏзѳѳ иштерин эртерээк бʏткѳрʏп берсе деген эле тилегибиз. Мурун ылай болуп жʏдѳтчʏ жерлер азыр андан сайын баткак болуп, жѳѳ жʏргѳндѳргѳ бир топ эле кыйын болуп калды. Курулуш иштерин эртерээк баштап, эртерээк бʏтʏрʏп беришсе экен. Чыдамсыздык менен кʏтʏп жатабыз. Эскиздик долбоорунун сʏрѳттѳрʏн кѳрдʏк. Аябай сонун иштелип чыгыптыр. Кудум ошол сʏрѳттѳгʏдѳй бʏтсѳ экен деп эле тилендик. Мэр Таалайбек Насырбекович менен жолукканда да бул сунуш, каалоолорубузду айттык.Туура кабыл алып, эске алынарын билдирди. Социалдык тармактардан мэрдин ишмердʏʏлʏгʏнѳ сын-пикир айткандарды окуп калып, зээнибиз кейиди. Иштеп жаткан жетекчини иштейт деп эле мактоо да колубуздан келбей калыптыр элдердин. Иштеген ушунчалык болот да. Шаар тургуну катары мен азыркы мэрибизди колдойм. Жашаган ʏйлѳрʏбʏздʏн сыртын сырдоону да колго алып, ага кетчʏ каражаттын 50 пайызын мэрия тѳлѳп берʏʏдѳ.
Айтбʏ Кадырова, шаар тургуну:
- Салиева кѳчѳсʏ менен Раззаков кѳчѳсʏндѳ быйыл чоң ѳзгѳрʏʏлѳр болууда. Эң негизгиси келемиш менен таштанды толгон темир гараждардан кутулдук. Мындан сырткары, ʏйлѳр сырдалат, жолдор оңдолуп, сейил бак курулат. Кѳп жылдан бер бул райондо жашаган жаран катары аябай кубандым. Таалайбек Насырбекович келгенден бери Ош шаарында кѳп нерсе ѳзгѳрдʏ, алдыга жылды. Муну бир эле мен эмес, шаар тургундарынын баары айтышууда. Долбоорун кѳрʏп сʏйʏндʏк. Азыр биз неберелерди жетелеп алып эс алуучу жашка келдик. Курулуш иши аяктап, пайдаланууга берсе ошентип эс алчу да кʏнʏбʏз келет. Шаарыбыз мындан ары да ѳнʏксʏн, ѳссʏн. Биз шаардыктар мэрди колдоп, батабызды гана берип турабыз.
Барнайым Мамажалиева, шаар тургуну:
- Салиевада жашаганыма 20 жылдай болду. Ушул убакытка чейин эч бир мэр биздин районго кѳңʏл бурган эмес. Кулатовду кандай ѳнʏктʏрʏп, кѳркʏнѳ чыгарып койду. Демек, мэрдин мындай ишмердʏʏлʏгʏ токтобойт. Акырындык менен ѳзгѳртʏп келатат баарын. Эскисин жаңылап дегендей. Эң негизгиси быйылкы жылы биздин кичи район иш планыны киргенине ыраазы болдук. Суранычыбыз, балдар ойноочу аянттарды кѳбʏрѳѳк куруп берсе. Кѳрктѳндʏрʏʏ иштери кѳбʏрѳѳк болсо, ʏйлѳрдʏн астына гʏл эгилсе. Муну жашоочулар ѳзʏбʏз ишке ашырууга даярбыз.
Бактыгʏл Калдарбай кызы
Кыргызстанда экологиялык абал акыркы эки жылдан бери көпчүлүктүн көңүлүн буруп келүүдө. Айрыкча Бишкекти каптаган кара түтүн дүйнөдөгү эң кооптуу шаар катары таанылуусун шарттады. Анын айынан жапа чегип, ден соолугу жабыр тарткандар көбөйүүдө. Ал эми Оштогу учурдагы абалды билүү үчүн тиешелүү жактардын пикирлерин топтодук.
Асанбек Мамыраимов, Ош шаары боюнча мамлекеттик экотехинспекциясынын башчысынын орун басары:
“Абанын булганышы Ошто деле орчундуу”
-Учурда Бишкек шаарында көйгөй болуп жаткан абанын булгануусу Ошто деле орчундуу. Ошол абанын булгануусуна алып келген кара түтүн эмнеден улам пайда болот? Биринчи кезекте эколог катары көз карашым жылуулук электр борборунун иштөөсүнө байланыштуу. Жылуулук борбору мамлекеттик болуп, ар дайым көзөмөлдө болгондуктан, фильтрлер орнотулганбы, кандай каралган ал жагын толук билбейбиз. Экинчиден, автоунаалардын көптүгүнөн, андан сырткары дизель менен жүргөн автобустар бар. Ошондой эле шаардын айланасындагы жеке үйлөрдөн чыккан түтүндөн улам пайда болот. Ал жерде көмүр жакпагандар кийим тигүүчү цехтерден чыккан кыркындыларды жагышат. Ошто деле ушундай маселе. Бишкектеги көтөрүлүп жаткан көйгөйдөн кийин биз да карап турбастан, атайын иш чараларды баштадык. Учурда Ош шаардык муниципалдык жылуулук камсыздоо борборун текшерип жатабыз. Белгиленген көрсөтмөлөрдү аткарбагандыктан, 13 миң сом айып пул салынды. Айып пулдун көлөмү 13 миңден 23 миң сомго чейин жетет. Бүгүнкү күндө толук кандуу текшерүү бүтө элек. Текшерүүлөр бүткөндө гана жыйынтык чыгарабыз. Мындан сырткары да чоң көйгөй авто унаалардын кыймылдаткычынан чыккан зыяндуу түтүндү кармап калуучу катализатордун жоктугу. Көпчүлүк айдоочулар катализаторун сатып жиберишүүдө. Аны сатып алуучу пункттар пайда болгон. Ал пункттарды текшерүүгө мыйзамда жол берилгендигин карап көрүп, мыйзам чегинде иш алып барып, катализаторлорду сатып алуучуларды тыюу тууралуу сунуштарды берели деп жатабыз. Ошону менен катар коомдук мончолорду да текшерүү жүрүп жатат. Өткөн жылы прокуратурадан абага чыккан зыяндуу заттарды пайда кылуучу обьектилерди текшергиле деген сунуш келген. Сунуштун негизинде алты мончого КРнын экономика министрлиги менен биргеликте макулдашылып, текшерүү жүрүүдө. Ошто толук кандуу зыяндуу түтүн каптады дегенден алысмын. Андай деген менен борбордо бар унаалар Ошто деле бар. Бирок, билишимче салыштырмалуу аба бир аз тазараак. Азырынча жогорудагы текшерүүлөрдү бүтүрүп жыйынтыгын чыгарып алсак, андан кийинки кадамдарды да жасайбыз.
Баса белгилеп айта кетүүчү жагдай, көпчүлүк обьектилерге барып текшерүү жүргүзө албай жатабыз. Анткени ишкерликти колдоо боюнча мораторий жарыяланып узартылгандыктан, арыз даттануу менен гана текшере алабыз. Ансыз текшерүүгө бизде мүмкүнчүлүк жок.
Айлана-чөйрөнү коргоо мыйзамында атмосфералык абага терс таасирин тийгизе турган зыяндуу заттарды чыгарууга мүмкүн эместиги так, даана жазылган. Ар бир жаран муну колго алып, айлана-чөйрөнү коргоого жоопкерчилик алышы керек. Азыркы учурда ар унааны текшерип, католизаторун караганга бизде мүмкүнчүлүк жок. Ал үчүн экологиялык постторду уюштуруш керек. Буга байланыштуу маршруттук каттамдарды, коомдук автобустарды, кызматтык унааларды текшерүү боюнча графиктер түзүлүп, планга киргизилүүдө. Бул абанын булганышын алдын алуу үчүн жүргүзүлүүдө.
Экологиялык жактан айтканда абанын булганышын шарттаган негизги себептер сапатсыз күйүүчү май, катализаторлордун жоктугу, өсүмдүктөр дүйнөсүнүн аздыгы. Абанын булганышын алдын алууда өсүмдүктөр дүйнөсү башкы орунда турат. Биз окуп жүргөн убакта бир профессордун аныктамасында бир гектар арча токою Оштой болгон шаардын абасын тазалоого кудурети жетет деп айтылат. Бир гектар арча токоюнан 30 кг дык абаны тазалоочу фитосиндик элемент бөлүп чыгарат. Андыктан шаарда ийне жана жөнөкөй жалбырактуу дарактарды көбөйтүшүбүз керек.
Ал эми Ош шаардык муниципалдык “Жылуулук камсыздоо” ишканасы абага зыяндуу заттарды чыгарбоо маселеси боюнча төмөндөгүлөрдү билдирди:
“Көмүр отунунда иштеген отканаларда ыш кармоочу жабдуулар орнотулган”
-Кыш мезгили келээри менен электр энергиясынан жаралган көйгөйдөн чыгуу аракетинде жер үйлөр, өндүрүш мекеме-ишканаларды жылытууда көмүр отунун пайдалангандыгынан түтүндүн чыгуусу себеп болууда.
Азыркы күндө Оштогу муниципалдык “Жылуулук камсыздоо” ишканасынын оперативдүү тейлөөсүндө иштеп жаткан 85 откана бар. Анын ичинен электр отунда – 18 откана, 1 газ/көмүр иштесе, калган 65 откана көмүр отунда бүгүнкү күнгө чейин иштеп жатат. Быйылкы жылга 11 миң тонна көмүр даярдалган. Жылына көмүр отунунда конкурс жарыяланып, конкурста көрсөтүлгөн талаптарга ылайык сатып алынат. Талапка жараша атайын лабораториядан өткөрүлөт. Көмүр отунунда иштеген отканаларда (золоуловитель) ыш кармоочу жабдуулар орнотулган. Ошол эле учурда абага көмүр отунунан чыгууга катуу бөлүкчөлөр ашыкча учуп чыгып кетүүсүнө жол койбоо максатында түтүндү жер алдынан казылып жасалган тоннелдер аркылуу моруга берилет. Экологиянын нормаларын сактоого көмүр отунунда иштеген отканаларга атайын сертификаты бар адистердин эсеби менен ПДВ жана ЗВнын нормаларын эсептөө менен экологиялык паспорт ар беш жылда жасалат. Нормаларды сактап иштейбиз. Жылына сезон убагында экология жана экотехинспекция тарабынан текшерүү жүргүзүлөт. Эгерде текшерүү учурунда лабораториялык анализ жүргүзгөндө, экопаспорттун нормалары ашыкча чыгып калса, анда жеринен айып салынат. Акыркы он жылдын ичинде көрүнөөрлүк экологиялык мыйзам бузуу болгон жок. Көмүр отунунан чыккан катуу бөлүктөр (твердые частицы) күкүрттүн оксиди жана углеводдун оксиддин чыгышы боюнча жылына статистика башкармалыгына отчет берилип турат.
Абдыжапар Аккулов, эколог:
“Башаламан курулуштар шамалдын багытын бууп, аба массасынын циркуляциясын бузду”
-Шаарды каптаган кара түтүн быйыл эле көтөрүлө калган маселе эмес. Бишкектин түтүн маселеси бир топ жылдан бери келе жатат. Фрунзе деген шаар мезгилинде советтик архитектуранын эң мыкты жетишкендиктерин пайдаланып, шаар куруп, долбоордо биринчи кезекте Бишкектин климаттык өзгөчөлүгү эске алынган. Чүй өрөнүндө атмосфералык аба массалары кайсыл жактан келери такталып, шаардын ичинде газ же дагы башка улуу заттар чыгып жаткан болсо, шамалдын багытына ыңгайлаштырылып, көп кабаттуу үйлөр, өнөр жайлар, мекемелер курулган. Эгемендикти алгандан бери Бишкекте башаламан курулуштар орун алып, экологиялык нормалар бузулду. Шамалдын багытына каршы көптөгөн имараттар курулду. Абаны тазалап зыяндуу заттарды алып чыгып кете турчу коридорду курулуштар менен бууп, аба массасынын циркуляциясын бузуп койдук. Өзгөчө соңку он жылдын аралыгында Бишкекте курулуш өтө туура эмес жүрдү. Андан сырткары Электр жылуулук борборунда реконструкция иштеринен кийинки абалы жакшы болбой калгандыгы да себеп. Акчалар желип кеткендиги башка маселе, менин жеке пикиримде борборду модернизациялоо. Модернизация кандай болот? Оюбузда “Кыргызстандын инвесторлорун, өлкөнүн ички мүмкүнчүлүктөрүн пайдаланалы, өзүбүздө көмүр турса казактардын көмүрүн алабызбы” деген экономикалык маселе, инвесторлорду колдоо катары көрүнгөнү менен түйүнүндө биздин саясий жактардын, чайкоочулардын кызыкчылыктары болгон экен. Ага Кара-Кеченин көмүрүн алып келебиз. Ал көмүрдүн сапаты кандай, жылуулук борборуна жагууга болобу, жокпу ал жөнүндө такыр сөз болгон эмес. “Казактардын көмүрүнөн баш тартышыбыз керек, өзүбүздүкү таза” деп атып, биздин көмүрдүн табы, мүмкүнчүлүгү Казакстандын көмүрүнөн алда канча төмөн экени эч эске алынган эмес. Көмүр күйгөндөн күлгө айланганга чейин ар кандай заттарга ажырайт да. Кээ бир күйүп кете турчу заттар күйбөй, ыш, түтүн болуп абага чыгып аткандыгын, жергиликтүү көмүрдү жылуулук борборуна колдонууга болбой тургандыгын эксперттер, лабораториялык изилдөөчүлөр айтууда. Ага кошумча Бишкектин тегерегинде 90-жылдан бери курулган турак-жайларда жылуулукту камсыздоо үчүн отун жагышат. Албетте, отун табуу кыйын, көмүр жагат. Көмүр мейли, бүтүндөй турмуш-тиричиликтен чыккан калдыктарды, резиналарды же тигүү цехтеринен чыккан материалдын калдыктарын кадыресе отун катары колдонгонун көрүп жатабыз.
“Ошто деле аба булганыч”
Көчөлөрдүн ар кайсы жеринде көмүр саткандар көбөйдү, анын сапатын текшерген эч ким жок. Ушул эле картинаны мен Ошко көчүргүм келет. Ошто деле Бишкектен кем калбай абанын булгангандыгы жөнүндө адистер айтып жатат. Эмнеден аба булганат? Баягы күнүмдүк турмуш-тиричиликтен баштап, базардын тегерегиндеги таштандылардан чыккан жыттар бууланып газга айланып, атмосферага сиңип атат. Ошто статистика боюнча 300 миңге жакын калкыбыз бар деген менен, кеминде миллионго жакын адам жашап атканы бар, күндө келип тиричилигин кылып кеткендери да бар. Транспорттор көбөйдү. Мунун баары биринчиден ден соолукка, курчап турган чөйрөгө тескери таасирин тийгизери тынымсыз айтылып келүүдө. Жогоруда айткандай курулуштар башаламан. Шаардын башкы планы канчалык иштелип чыгат деген менен көп нерсе эске алынбай калууда. Электр жылытууга өтөбүз деген да пикирлер бар. Бирок, азыркы учурда электр энергиясы ансыз деле жетпей жатканы анык. Алдыңкы өнүгүүдө газ менен жылытууга өтүү тууралуу да кептер айтылды. Кыргызстан постсоветтик өлкөлөрдүн ичинде газды эң кымбат сатып алган мамлекет. Жылытуунун бул тармагына өтө чоң каражат керектелерин эстесек, ишке ашуу мүмкүнчүлүгү жоктой. Эмне кылуу керек? Менимче турак-жай райондорунда котелдук от казандарды куруу керек. Себеби анын иштөө системасынын моруларында түтүндү зыянсыздандыруучу жабдуулар болот. Борборлоштурулган от казандар аркылуу гана абага чыкчу зыяндуу заттардан арылып, булгануу факторлорун азайта алабыз. Транспортторду күнөөлөп, катализаторлор жөнүндө сөз кылып жатабыз. Бирок, транспорт зыяндуу заттарды аз бөлүп чыгарат. Анткени бензин күйүп, автоунаадан зыянсыздандырылып анан сыртка чыгат. Катализатордун ар бир унаада болушун камсыз кылган мыйзам кабыл алып туруп, аны тез эле жолго салып койсо болот. Жылдын башка мезгилинде айланабыздагы таштандылардан чыккан жыттардын да абанын булгануусуна салымы чоң.
“Экология оңолмон эч качан экономика оңолбойт”
Үчүнчү маселе, шаардагы жашыл массивдердин абалы. Сапаттык жактан да, сандык жактан да анын катышын рационалдуу жайгаштыруу боюнча ландшафтык өтө чоң долбоор иштеп чыгуу керек. Кайсы шаар болбосун жашыл зонанын болуусу башкы талап болушу кажет. Экология оңолмоюн эч качан экономика оңолбойт. Башкы планда мунун баары эске алынуусу абзел.
Газдардан чыккан түтүндүн адамдын ден соолугуна тийгизген таасири боюнча Ош облусттар аралык ооруканасынын пульмонологу Камолидин Зайдинов буларга токтолду:
“Кара түтүн бронхит, астма, пневмония жана рак ооруларын чакырат”
-Орчундуу көйгөй болуп жаткан кара түтүн биринчи кезекте жөтөл, кан-тамыр, жүрөк жана өпкө ооруларына алып келет. Көбүнчө бронхит, астма, пневмония жана рак ооруларын чакырат. Аллергияны да пайда кылуусу мүмкүн. Мындан сактануу, алдын алуу үчүн үйдө абаны тазалоочу аппараттар коюлушу керек. Кыш мезгилинде көчөдө азыраак чыгуу сунушталат. Жаш балдар, кош бойлуу аялдар мүмкүн болушунча көчөдө көп убакыт болбошу керек. Сөзсүз түрдө бет кап тагуу зарыл. Аны да өз эрежелерине ылайык колдонуу керек. Ошондой эле кычкыл сүт азыктарын, суусундукту көп ичүү маанилүү. Ал ден соолукту зыяндуу заттардан тазалап турат.
Жумагүл Кочкорбай кызы
5-октябрь – Ош шаарынын күнү. 3020 жылды басып өткөн түштүк калаасы бул күндү салтанаттуу белгиледи. Бул күнгө арналган майрамдык иш чарага шаар мэри Таалайбек Сарыбашов, Өкмөттүн Ош облусундагы ыйгарым укуктуу өкүлү Байыш Юсупов, Орусиянын Ош шаарындагы консулу Роман Свистин, легендарлуу парламенттин депутаттары, коомдук-саясий ишмерлер, пандемияда кызмат кылган мекеме-ишканалардын кызматкерлери жана шаар тургундары катышты.
«Курулуш, жумуш орундар менен камсыздоо жаатында көп жаӊылыктар бар»
Шаар башчысы Т.Сарыбашов Ош шаарынын элин майрамы менен куттуктап, шаардын инфраструктурасын жакшыртуу, өнүктүрүү эӊ негизги багыт экендигин белгиледи.
«Ош шаарынын жалпы тургундарын жана конокторун шаар күнү менен мэриянын атынан куттуктайм. Негизгиси заманыбыз тынч, мамлекетибиз өнүгүүнүн жолунда болсун. Ош шаарында биринчи социалдык обьектилерге басым жасалып, жергиликтүү бюджеттин эсебинен учурда эки балдар бакчасы колдонууга берилди, дагы үч балдар бакчасынын курулушу кызуу жүрүүдө. Мындан тышкары, республикалык бюджеттин эсебинен мектептер курулуп жатат. Эс алуу жайлар бардык шарты менен колдонууга берилип жатат. Эӊ негизгиси шаарда мыйзамсыз курулуштарды алуу иштери кызуу жүрүүдө. Шаарды ашыкча курулуштардан тазалап, ыӊгайлуу шарттарды түзүү зарыл. Курулуштар, жумуш орун менен камсыздоо жаатында да көп жаӊылыктар бар. Алардын бири Ак-Буура дарыясын көрктөндүрүү долбоору, ошондой эле унаа курулуш, текстиль фабрикасынын курулуштары кызуу жүрүп жатат. Жеке ишкерлер инвестор тартып, биз жерин бөлүп берип, алгылыктуу иштер аткарылууда. Ош шаары бүгүнкү күндө өнүгүү жолунда»,-деди.
Эпидемиологиялык кырдаалга байланыштуу Ош шаарынын күнүнө карата жылдагыдай масштабдуу иш чаралар уюштурулган жок. Негизги майрамдык салтанат борбордук аянтта орун алып, маданият башкармалыгы тарабынан даярдалган концерттик программа менен коштолду.
Анда Ош шаарынын түптөлүп, азыркы учурга чейинки тарыхы чагылдырылган театрлаштырылган көрүнүштөр болуп, оюн-зоок программалар жана эстрада жылдыздарынын коштоосунда концерт болуп өттү.
Курулуш тармагы
Ош шаарында курулуш тармагы тынымсыз өзгөрүп, жаӊыланып бара жатканын ооз толтура айтканыбыз ашыкча болбос. Курулуш тармагында бир топ иштер аткарылды. «Ак-Ниет» эс алуу багы курулуп, Кулатов кичи районундагы жашоочуларынын эс алуусу үчүн мыкты шарт түзүлгөн. “Ак - Ниет” сейил багынын жалпы узундугу 850 метр, туурасы 18-20 метрди түзөт. Курулушка жергиликтүү бюджеттен 28 млн. сом бөлүнгөн. Курулуш иштери 2019- жылдын июнь айында башталып, октябрь айында колдонууга берилди. Мэрия келечекте сейил бакты Ак-Тилек жана Жапалак кичи райондоруна чейин кеӊейтүү планын билдирген.
Ак-Буура дарыясынын жээги өзгөрөт
Мэр Ак-Буура дарыясын көрктөндүрүүдө аткарыла турган иштер боюнча тийиштүү мекеме, ишканаларга тапшырма берип, курулуш иши учурда кызуу жүрүүдө. Долбоордо Ак-Буура дарыясынын эки жээгине веложол, тротуар курулуп, көрктөндүрүү жана жашылдандыруу иши каралган. Дарыянын жээги жарыктандырылып, отургучтар коюлат. Алгач жээктер таштар менен бекемделип, тосмолор курулат. Мындан тышкары жөө адамдар үчүн көпүрөлөр да салынат. Ак-Буура дарыясынын жээгин көрктөндүрүү, оӊдоо иштери 3 этап менен жүргүзүлөт.
1. Навои көчөсүндөгү көпүрөдөн баштап Р. Абдыкадыров көчөсүндөгү көпүрөгө чейин;
2. Р. Абдыкадыров көчөсүнөн Нурматов көчөсүнө чейин;
3. Нурматов көчөсүнөн Вахапова көчөсүнө чейин көрктөндүрүү жана жашылдандыруу иши жүргүзүлөт;
Жалпы дарыянын 5400 метр аймагы оӊдолот.
Фрунзе базарынын айланасы иретке келтирилди
"Фрунзе" базарынын алды иретке келтирүү иштеринде 8 мыйзамсыз соода түйүнү, 1 тандыр жана 10го жакын башаламан жайгашкан курулуш алынып салынган. Жөө адамдар басуучу жолдогу соода күркөлөр алынып, мыйзамсыз курулуштар бузулду. Базардагы соода түйүндөр бир күнгө жабылып, базар сырты бир түскө боелгон. Мындан тышкары эскирген көрнөк - жарнактар алып салынган.
Шакиров көчөсү кеӊейтилди
Шакиров көчөсүндө 2 км 400 метр жол асфальтталып, 20 метрге чейин кеӊейтилди. Жолдун эки тарабына тротуар курулуп, ирригациялык лотоктор орнотулду. Мындан тышкары көчө көрктөндүрүлүп, түнкү жарыктандыруу толук аткарылган.
Каралбай калган парктар оӊдолду
Шаарда каралбай калып кеткен аллеяны реконструкциялоо ишин калаа башчысы Оштогу көрктөндүрүү жана жашылдандыруу чарба комбинатына тапшырган. Аталган тапшырмага ылайык, Ош шаарынын Юго-Восток кичи районунун Исанов көчөсүндөгү каралбай калган эки аллея реконструкциядан өттү. Аллеяда брусчатка төшөө, лотокторду оӊдоп- түзөө жана көрктөндүрүү иштери толугу менен аткарылып, ыӊгайлуу шарттар түзүлгөн. Аллеянын жалпы аянты 1300 метр квадрат. Ал эми жалпы аянты 1700 метр квадрат болгон Раззаков көчөсүндөгү аллеяга 300 метр квадрат жерге таш таман төшөлүп, 12 отургуч жана таштанды салуучу урналар орнотулган. Мындан сырткары, Навои атындагы парктын кире беришиндеги бузулуп кеткен тепкичтер оӊдолуп, жолдогу талкаланган таштамандар (брусчатка) жаӊыдан басылды. Парктын ичиндеги соода күркөлөрүнүн сырты жакшыртылып, балдар ойноочу аттракциондордун айланасы кооздолду.
Социалдык инфраструктура
Калаа башчынын жыл башындагы планында социалдык тармакка, анын ичинен билим берүү тармагына өзгөчө көӊүл буруларын, билим берүүнүн сапатын жакшыртууда алгач мыкты, жетиштүү шарттарды түзүп берүү каралган эле. Буга ылайык шаарда жыл ичинде беш бала бакчанын курулушу башталып, анын экөөсү пайдаланууга берилсе, калган үчөө бүткөрүлүү алдында турат.
1. Ош шаарынын Амир-Темур муниципалдык аймактык башкармалыгына караштуу №49 мектебинин эски имаратынын ордуна 100 балага ылайыкталган бала бакча.
Курулуш иштери 2019-жылдын июль айында башталып, ушул жылдын март айында бүткөрүлүп, пайдаланууга берилди.
2. Ош шаарынын Курманжан Датка муниципалдык аймактык башкармалыгына караштуу Н. Исанов, 40 дарегине 120 орундуу бала бакчанын курулушу бүтүү алдында турат.
Курулуш иштери 2019-жылдын август айында башталган. Ушул жылдын июль айында бүткөрүлүп, пайдаланууга берилген.
3. Ош шаарынын Арек айылындагы 120 орундуу бала бакчаныны курулушу.
Курулуш иштери 2019-жылдын октябрь айында башталган.
4. Ош шаарынын Керме-Тоо муниципалдык аймактык башкармалыгына караштуу Ак –Тилек кичи районунун №2 көчөсүндөгү 100 орундуу бала бакчанын курулушу.
Курулуш иштери 2020-жылдын июнь айында башталып, ноябрь айында аяктап колдонууга берилет.
5. Ош шаарынын Туран кичи районундагы 120 орундуу бала бакчанын курулушу
Курулуш иштери ушул жылдын июнь айында башталган.
Жүз жылдан кийин жаӊыланган парк
Бир кылымдык тарыхы бар Токтогул атындагы эс алуу жайын 2019-жылы толук оӊдоп-түзөөдөн өткөрүп, 100 пайызга жаӊылап шаар тургундарына тапшырган. Бардык курактагы адамдар үчүн ыӊгайлуулук жаралган. Бөбөктөргө, ар кандай стол жана улуттук оюндарга арналган аянтча, спортчулар үчүн чуркоого жана велосипед тебүүгө ыӊгайлашкан жолдор бар.
Эс алуу бактын ортосуна Умай эненин эстелиги, анын айланасына оргума курулуп, эстелик менен оргумага жалпы 1 млн. сомго жакын каражат сарпталган. Парктын ичине түстүү таман таштар басылып, кире бериши кыргыздын идеологиясын чагылдырган шырдактын элесин берип турат.
Парктын аянты 9 гектар болсо жашыл чөптүү жери 5 гектарды ээлейт. 5 гектар жерге 3 мезгил көркүн жоготпогон газон чөбүнүн уругун себилип, толук көрктөндүрүлгөн.
40 даана байкоочу камералар эс алуу багынын бардык тарабына жайгаштырылган. Бир топ жыл мурун күндүзү да коркунучтуу көрүнгөн парктын ичи толугу менен коопсуз абалга келди.
Мындан сырткары, жол боюн бойлой чоӊ шамчырактар, дарактарды аралата кичирээк шам чырактар орнотулган.
Санариптештирүүдө 15 долбоор ишке ашты
Мамлекеттик кызмат көрсөтүүнү электрондоштуруу коррупциянын жолуна бөгөт коет. Башкача айтканда, мамлекеттик кызмат көрсөтүүдө адам фактору жоюлат. Мамлекеттик же муниципалдык кызматкер кайрылган жаранды ары-бери чуркатпай, бардык маалыматты бирдиктүү базадан алууга шарт түзүлөт. Мындай багытта Ош шаарында 15 долбоор ишке ашкан. Билим берүү, саламаттыкты сактоо, калкты каттоо, курулуш тармагындагы тейлөөлөр электрондук форматка өтүштү. Бул үчүн маалыматтык агартуу иштери долбоору ишке кирген. Мында жарандардын, муниципалдык жана мамлекеттик мекеме-ишканалардын кызматкерлеринин санариптик сабатын жогорулатуу максатында маалыматтык окутуу жүргүзүлгөн.
Орозбек Акимбаев, коомдук ишмер:
«Саясий эрктүүлүктүн артынан шаар өзгөрүп жатат»
- Ош облустан бөлүнүп, өзүнчө шаар болуп түзүлгөндөн кийин бюджет өзүнүкү болуп калбадыбы. Эгер көмүскө экономиканы жое алсак, шаардын бюджетин миллиарддарга көтөрө алабыз. Бул үчүн шаардык мэрияга, шаардык Кеӊешке саясий эрк керек. Мен бул сунушумду буга чейин калаа башчыларына айтып келгем. Азыркы мэр Таалайбек Насырбековичке да айттым. Сарыбашовду облустук администрацияда иштеп жүргөндөн эле билчүмүн. Облустун бюджети жок болсо да, тытынып иштеп, жоктон бар кылып жүрдү. Эми шаарды жөн эле өнүктүрүп кетет деп сүйүндүм эле. Ошондо элдин баары мени «жаӊы мэрге жагынып жатат» деп жаман көрүшкөн. Мен Алайда ондогон жылдар бою иштеген инсан катары Таалайбек Насырбековичтин үй-бүлөсүн тааныйм, ата-журтун билем. Булардын мүнөзүн, жөндөмүн билем, ошого таянып айткам. Бүгүнкү күндө шаардагы аткарылып жаткан иштер бул сөздөрүмдүн далили. Шаардан беш жыл мурун чыгып кеткен адам азыр келип Ошту тааныбай калышы мүмкүн. Кулатов кичи районунда абал кандай эле?! Түнү бир убакта унаам менен ошол жерден өтүп бара жатып сүйүндүм. «Ушул Ошпу?» дедим ичимден. Токтогул паркы, Шакиров атындагы көчө, күндүзгүдөй кылып түнкүсүн жарыктандырылган көчөлөр, курулуп жаткан көп кабаттуу үйлөр, тизмектесем көп. Мунун баары шаардын экономикасы өнүгүп, шаарды өнүктүрүүдө сырттан инвестицияларды тартып, жергиликтүү өзүн-өзү башкаруу органдарынын каражаттарына жеке адамдардын каражаттарын кошуу менен ишке ашууда.
«Эл менен иштешкенди үйрөттү»
- Шаарды өнүктүрүүдө бир эле бюджетти карап отура бербей, салым кошууну каалаган жарандар менен иштешүүнү үйрөттү. Тротуарларды бюджеттен эмес, жеке ишкерлер менен эле сүйлөшүп оӊдоп коюуда. Бул да болсо иштин көзүн билгендик. Мектептер оӊдолууда, бала бакчалар салынууда. Ооруканаларда шарттар түзүлүп, дарыгерлердин чет өлкөдөн билим алуусуна жол ачылууда. Мындан сырткары, кадрларды туура тандап, туура жерге жайгаштырууда. Мурунку кеткен жетекчилердин артынан канча «чуу» ээрчигенине өзүбүз күбөбүз. Бирок, Т. Сарыбашов ар бир кызматкердин сыйын жайына коюп, кемчиликтерин оӊдотуп, карыз болгон ишканалардын карызын төлөтүп койду. Мунун баары мактоого арзыган жумуштар экени талашсыз.
-Агай, шаар бийлиги өзүнүн милдетин, жумушун так аткарып турган убакта шаар тургундарынын шаарга кошкон салымы кайсы?
- Шаарда жашаган ар бир жаран шаардын маданиятын, көркүн көтөрүү үчүн биринчи кезекте өзүнүн ички маданиятын сакташы керек. Кээде унаада бара жатып таштанды ыргыткан жаштарды көрүп зээним кейийт. Ар бир жаран алгач өзүн тазалыкка үйрөтүшү керек. Маданияттуулукка өзгөчө маани берип, өзүн коом алдында тартиптүү алып жүрүүсү зарыл. Ошондо гана шаар маданияты көтөрүлөт. Бир адам бир эле дарак эгип койсун, шаардын көрктөнүүсүнө кошкон салымы болуп эсептелинет. Балдарга жолдогу светофордон өтүүнү үйрөтүп коюу да чоӊ салым. Ошол үчүн шаарды сүйүп, ыйык деп билип, ыйыктыгын сыйлоо ар бир шаардыктардын милдети. Жалпы Ош шаарынын тургундарын, конокторун шаар күнү менен куттуктайм. Жергебизде тынчтык болуп, ордолуу калаабыз өнүгө берсин.
Салима Шарипова, коомдук ишмер:
«Башталган иштерди «качан бүтөт экен» деп күтүп калдык»
- Сырттан келген коноктор менен көп жүрөм. Эӊ биринчи уккан мактоом – Ош таза шаар экен дешет. Бул албетте, сыймыктуу. Чакан шаар болсо да тарыхы тереӊ. Кылымдарды карытып келип, азыр жашоочуларына тынчтыкты, бакубат жашоону тартуулоодо. Ош чынында тынч шаар. Өнүгүп, өсүүсүнө жергиликтүү бйиликтин салымы чоӊ. Аткарылып жаткан иштер чынында мактоого татыйт. Тизмектеп отурсам сөз көп, айтарым ийгилик болсун. Шаар өзгөрүүдө, тар көчөлөр кеӊейтилип, эс алууга сонун шарттар түзүлүүдө. Кечинде сейилдеп чыксаӊ жарык, таза көчө көӊүлдү сергитет. Таалайбек Насырбекович иштин көзүн билген, эл менен иштеше алган мыкты жетекчи экенин көрсөтө алды. Башкалар үлгү ала тургандай иштерди аткарууда. Шаардын өсүп- өнүгүүсү үчүн аткарылып жаткан иштер бир гана жүрөктү жылытып, башталган курулуш иштерин «батыраак эле бүтсө экен, кандай болот экен» күтүп эле калдык. Азыркы учурда Ак-Бууранын жээгин күтүүдөбүз. Шаар тургундарын майрамы менен чын дилимден куттуктайм. Шаарыбызда тынчтык, бакубат жашоо орносун.
Тахмина Тойчубекова, студент:
«Оштун келечеги кеӊ деп ишенем»
- Ош өнүгүү жолунда баратат десем жарашат. Бир топ өзгөрүүлөр бар. Ошко келгениме быйыл 6 жылдан ашат. Андан бери көп курулуштар, көп сейил бактар өзгөрдү. Мен жаӊыдан келгендеги Ош менен азыркы Ошту салыштыруу мүмкүн эмес. Өлкөбүздүн экинчи борбору болгон Оштун келечеги кеӊ деп ишенем. Мыкты, билимдүү жаштарды тарбиялап чыгарып, өнүккөн, эӊ таза шаар бойдон каларына шегим жок. Ош жан дүйнөмө жылуу шаар, кайда барбайын шаарды сагына берем. Оштун ооматтуулугунун дагы бир далили мыкты жетекчилердин келишинде. Ош шаарында билим алып, ушул шаардын суусун ичип, нанын жеп чоӊойгонума сыймыктанам.
Насиба Кенжебек кызы, студент:
«Ошто мүмкүнчүлүктөр көп»
- Өзүм Баткен облусунун Кадамжай районунан келип билим алам. Ошто мүмкүнчүлүктөр көп. Тил үйрөнүүгө, келечекке мыкты шарттары түзүүдө мыкты шарттар бар. Кооз шаар, кетким келбейт. Келечекте Ошто эле калып, жашагым келет. Шаардын тазалыгы, мейман-достугу, тынчтыгы башка шаарларга үлгү боло алат. Оштун өнүгүп жатканы, барган сайын жаӊы багыттар, жаӊы мүмкүнчүлүктөр ачылып жатканы кубандырат. Мүмкүнчүлүктөн пайдаланып ар бир шаардыкты майрамы менен чын жүрөгүмдөн куттуктайм. Билим алып жаткан жаштар келечекте шаардын өнүгүүсүнө салымын кошсо экен деп тилейм.
Бактыгүл Калдарбай кызы
Фото: Бекмамат Айдаркулов
Вице-мэр Асылбек Топчубаев өткөн жума Оштогу көрктөндүрүү жана жашылдандыруу чарба комбинатынын ишмердүүлүгү менен таанышып, бир топ иштерине артыкчылык баасын берген. Жылына шаарга 2 миллиондой гүл эгип, калааны жашылданткан комбинат келерки жылдагы пландары менен бөлүштү. Директору Данияр Токторбаевдин айтымында, 2021-жылды түстүү бадалдар келери пландалууда.
Таш дубалда өскөн гүл
- Ишкана жылына канча гүл эгет, кандай иштерди аткарат мунун баарын жыл башында жылдык планга бекитип, шаардык мэрияга беребиз. Жыл сайын аталган иш пландын аткарылышын текшерүү максатына калаа башчы өзү же болбосо тийиштүү жетекчилер келип кетет. Быйылкы жылы вице-мэр Асылбек Топчубаев келди. Аткарган жумуштарыбызды ордунан тааныштырдык. Мындан сырткары, өзүбүз да ар үч, алты, тогуз айда отчет берип турабыз. Мына ошол ишмердүүлүгүбүз менен сиздерди да тааныштыра кетейин: Токтогул паркынын кире беришине тикесинен өскөн вазонго гүл эккенбиз. 10 даана өзгөчөлөнгөн вазондор шаарда биринчи жолу эгилди. Мындан сырктары, Нурматов көчөсүндөгү Уркуя Салиева атындагы гимназиянын таш дубалынынын бетине төрт жерге жандуу гүлдөрдү эккенбиз. Мындагы өзгөчөлүк, сырттан караган адамга таш дубалга гүл өсүп чыккандай элес калтырат. Алар да өзүнчө бир образга салып эгилген.
Деӊиз бетинде сүзгөн эки ак куу
- Курманжан Датка көчөсүнүн Г. Айтиев көчөсү менен кесилишинде ак куунун макети коюлду. Муну өзүбүздүн дизайнерлер иштеп чыккан. Деӊизде сүзүп жүргөн эки ак куунун макети орнотулду. Ал жерге дагы кошумчалай турган иштерибиз бар. Андан сырткары, ишкананын күнөсканасында жылуулук системасы жетиштүү эмес болчу. Быйылкы жылы өздүк каражаттын эсебинен күнөсканаларыбызга альтернативдүү меш коюлуп жатат. Бул жылуулук системге дагы кошумча эки күнөскана кошулду. 503 510 сомго бүткөрүлдү.
«Эл эс алууга, көӊүл ачууга муктаж»
- Каныкей эстелиги коюлган сквердеги фонтан көп жылдан бери иштебей турган. Быйылкы жылы өздүк каражатыбыздын эсебинен оӊдоп-түзөөдөн өткөрдүк. Себеби, пандемиядан кийин эл ас алууга, жакшы нерселерди көрүүгө муктаж. Мындай кырдаалды эске алып шаар тургундарынын эс алуусуна мыкты шарттары түзүүнү колго алдык. Жалпысынан 312 422 сом керектелди. Фонтанга 8 насос орнотулуп, элдин эс алуусуна мыкты шарттар түзүлдү.
«110 кубдук насостук станция курулду»
- Билесиздер, Кара-Кысмак питомнигибиз бар. Анда суу маселеси көп жылдан бери чечиле элек эле. Мындан сырткары, электр энергиясын жеткирүү да кыйынга турчу. Мындан улам өзүбүздүн ишканага трансформатор орноттук. 110 кубдук насостук станция курулуп, 120 метрлик суу түтүкчөсү коюлду. Суу тартыштыгы толугу менен чечилди.
Өздүк каражатка акча кайдан түшөт?
- Өздүк каражаттан деп калдым, алар каяктан түшөрүн айтып берейин, башка ишканалар менен келишимдин негизинде иш алып барабыз. Мисалы, быйылкы жылы Кара-Суу шаардык мэриясына 643 миӊ сомдук келишим түзүлүп, аларга гүл эгип бергенбиз. «Туран групп» компаниясы менен 234 425 сомго, Папан айыл өкмөтү менен 10 миӊ, «Ош электро» менен 70 миӊ сомдук келишимдер түзүлгөн. Жалпысынан быйылкы жылга 1 028 913 сом келишимдин негизинде ишкананын өздүк бюджетине түштү. Мындан сырткары, өзүбүздүн күнөсканадан чыккан гүлдөр жеке жарандарга, ишканаларга сатылат. Питомниктен түшкөн каражаттын жалпы суммасы 181 842 сом. Ал эми жеке жарандарга сатылган гүлдөрдөн түшкөн сумма 17 420 сом. Андан сырткары, кыйылган бак- дарактарды сатып түшкөн каражат 74 110 сомду түздү.
770 миӊ даана 7 түстүү виола гүлү
Жылда 2 миллион гүл эгилет. Ушул гүлдөр шаардагы гүл эгилчү жайларга ашыгы менен жетет. Yстүбүздөгү жылда 800 даана голландиялык роза гүлү, 10 миӊ даана канн гүлү, 10 миӊ даана жоогазын гүлү эгилди. Ал эми күзгүгө 1 200 000 сомдук гүл урукка буюртма бердик. Ноябрь айында эгилет. Андан сырткары, суукка чыдамдуу виола гүлүн алып келдик. 770 миӊ даана виола гүлү жети түстө гүлдөйт. Кышында суукка чыдамдуу келип, гүлүн төкпөйт экен. Эгер планыбызга жараша жакшы гүлдөп берсе 2021-жылы эрте жазда дагы эгебиз. Андан кийин жоогазын гүлүн эгебиз. Андан ары жылдагы планыбыздагы гүлдөр эгиле берет.
Кышка даярдык
- Кышта аткарылуучу жумуштарыбыз көп. Гүл эккенден сырткары, жолдогу карды күрөйбүз, туз, кум себебиз. Курманжан Датка, Ленин, Г. Айтиев көчөлөрү бизге карайт. Андагы тазалыкты, музун, карын биздин кызматкерлер карашат. Биздин баланста турган сквер, парктардын карын күрөп, ийне жалбырактуу көчөттөрдүн карын тазалайбыз. Себеби, ийне жалбырактуулар сынып түшүп калышы мүмкүн. Ишканада 25 техника бар, алардын баары иштеп жатат. Бузулуп, оӊдоодо турган техникабыз жок. Эскилиги жеткен техникалар бар бирок, иштеп жатат. Буюрса, кийинки жылга шаар мэринин техникаларыбызды жаӊылап берерин айткан жайы бар.
Бактыгүл Калдарбай кызы
Фото: Бекмамат Айдаркулов
Калкты жылуулук менен камсыздоочу эки ишкана бар. Алардын бирөөсү «Жылуулуккамсыздоо» ишканасы болсо, экинчиси Ош шаардык жылуулук электр борбору. Кычыраган чилдеде жылуу үйдө отурууӊузга шарт түзгөн аталган ишканалардын кышка даярдыгынан кабар алдык. Вице-мэр Асилбек Топчубаевдин айтымында, Ош шаары бүгүнкү күндө 90 пайыз кышка даяр.
«Кышка даярдык кыштан чыкканда эле башталат»
- Негизинен, шаар жашоочуларын жылуулук менен камсыздоо үчүн кышка даярдыкты кыштан чыгып эле баштайбыз. Себеби, даярдык көрүүдө аткарылуучу иштер көп. Ар бир откананы дыкат текшерүүдөн өткөрүп, бузулган тетиктерди оӊдоп, үйлөргө киргизилген линиялардын бекемдигин текшерип отуруп эле кайра кышка кирип барабыз. План боюнча бардык даярдыктар 1-октябрга чейин толук бүткөрүлүшү керек. Учурда ишеничтүү айта алам, Ош шаары кышка 90-95% даяр. Бардык жумуштар план боюнча аткарылып жатат. Өкмөттүн атайын түзүлгөн комиссиясы бар. Алар да Ош шаарынын кышка даярдыгы боюнча текшерүү өткөрүп, эӊ жакшы деген баасын берип кетишти. Башка облус, райондорго салыштырмалуу бир канча алдыда экенибизди айтышты. Кудайга шүгүр, кемчиликтер жок.
«Бир жылда 11 миӊ тоннадан ашык көмүр жагылат»
- Ош шаарын эки ишкана жылуулук менен камсыздайт. Булар «Жылуулуккамсыздоо» ишканасы жана жылуулук электр борбору. "Жылуулуккамсыздоо" ишканасында жалпысынан 83 откана бар. Бүгүнкү күндө алардын баары текшерүүдөн өткөрүлүп, сырдоо, оӊдоп-түзөө иштери жүргүзүлдү. Мына ошол отканаларга жылына 11 миӊ тоннадан ашуун көмүр жагылат. Кампага жылына мындан да ашыгыраак көмүр камдалат. Учурда тендер жарыяланып, кампа 70-80% көмүр менен толтурулган. Буюрса, 1-октябрга чейин толук камсыздалат. Ал эми жылуулук электр борборунда мазут иштетилет. Анда да жетишерлик мазут кампада даяр. Аталган ишкана да тендер жарыялап, тийиштүү тарап менен келишимдер түзүшкөн. Былтыркы жылы 16 миӊ тонна мазут иштетилген болсо, быйылкы жылга 23 миӊ тонна мазут даярдалды. Бул ишканада үч буу казаны бар. Алардан экөө толук кароодон өткөрүлүп, кышка даяр деп тастыкталган. Ал эми бирөө учурда оӊдоп-түзөөдөн өтүүдө.
«Ош РЭТ күчөтүлгөн тартипте иштеп жатат»
- Райондук электр тармактар ишканасында кышка даярдык иштери бир аз артта. Себеби, карантин учурунда жарыкты убактылуу өчүрүп, оӊдоп түзөөдөн өткөрүүчү иштер аткарылган эмес. Өзүӊүздөр билесиздер, андай кырдаалда элди жарыксыз үйдө кармоо мүмкүн эмес болчу. Ошондуктан, андагы жумуштар кечиктирилип жасалды. Мындан улам ишкана кышка даярдык иштеринде бир аз кеч калышкан. Бирок, күчөтүлгөн тартипте иштөө тапшырылган. Буюрса, белгиленген убакытка даяр болушат.
«Жергиликтүү бюджеттен көзү азиздер үйүнө жылуулук системи киргизилди»
- Ош шаарындагы көп кабаттуу үйлөрдүн дээрлик баары жылуулукка туташкан. Кээ бир үй-бүлөлүк жатаканалар бар, алардын ичинде жылуулук киргизүүгө ички система жок болгону үчүн гана жылуулук жок отурушат. «Жаӊы линия киргизип бергиле» деп жашоочулар өздөрү кайрылганы менен батирде убактылуу жашагандар өз чөнтөктөрүнөн акча чыгарып орното беришпейт экен. Мына ушундай майда көйгөйлөрдөн улам жылуулукка туташпаган үйлөр бар, бирок аз. Быйылкы жылы Жийделиктеги беш кабаттуу көзү азиздер үйүнө ички система орноштуруп бердик. Буюрса, быйыл жылуулук берилет. Былтыркы жылы калаа башчы өзү барып, көзү азиздер менен жолукканда жылуулук жок экенин айтышкан эле. Таалайбек Насырбековичтин жеке тапшырмасы менен откана курулуп, жылуулук кирүүчү система толугу менен орнотулду. Бул үчүн атайын жергиликтүү бюджеттен акча бөлүнгөн.
Беделбай Кадырбердиев, «Жылуулуккамсыздоо» ишканасынын жетекчиси:
«Эки откананын имаратын оӊдоп-түзөө иштери токтотулду»
- Биздин ишканада жалпысынан 83 откана бар болсо анын 18и электр тогу менен, 64ү көмүр оту жана бирөөсү газ оту менен иштейт. Отканалар быйылкы кышка толугу менен даяр. Учурда 71 откана сыноодон өттү. Андан сырткары, кампада көмүр толугу менен камсыздалды. Ишкана 35 мектеп, 26 балдар бакчасы, 9 жогорку окуу жайы, 2 кесиптик лицей, 7 административдик мекеме, 3 китепкана, 1 атайын көзү азидер үй-интернаты, "Боорукердик үйү" жана 290 көп кабаттуу үй, 48 менчик жер үйлөрдү тейлейт. Абоненттердин саны 13 522. Жылуулук энергиясын жеткирип берүүчү магистралдык жана ички кварталдык куурлар бардыгы биригип 68,3 километрди түзөт.
2020-2021-жылдардагы жылытуу мезгилине даярдык көрүүдө эскилиги жетип, кайра курууга муктаж болгон эки откананын имаратын кайра куруу жылдык планыбызга киргизилген эле. Тилекке каршы, быйылкы жылдагы абал, акча каражатынын тартыштыгынан улам курулуш иши убактылуу токтотулду. Учурда 83 откана жылуулук берүүгө даярдалып, ар бир откана жылдагыдай оӊдоп-түзөөдөн өттү.
«Гидравликалык сыноо 25-сентябрдан тартып жүргүзүлөт»
- Ар бир участка башчылары отканадан абонентке чейинки жылуулук жеткирүүчү түтүктөрдү карап чыгып, тешилгендерин алмаштырып, буроолор майланып, толук кандуу жылуулук берүүгө даяр болушат. Негизи жылуулук ишканасы жылуулукту жер төлөгө чейин жеткирип берет, аны андан ары тартып алуу жашоочунун милдети. Жылыбай жатат деген тургундар батирлериндеги стояктарды, батарейкаларды жуудуруп, эскилерин алмаштыруу зарыл. Муниципалдык турак-жай коммуналдык башкармалыгы жыл сайын шаар тургандарына бул тууралуу түшүндүрүү иштерин жүргүзүп келет. Учурдан пайдаланып шаар тургундарына кайрылып кетүүнү туура көрдүм. 25-сентябрдан тартып 10 күн бою гидравликалык сыноо жүргүзүлөт. Ошол күндөрдө үйүӊүздөрдө адам болушу шарт. Анткени, сыноо жүргүзүү учурунда сууну адаттагыдан эки эсе чоӊ күч менен беребиз. Себеби, суу түтүкчөлөрдү таза жууп чыгып кетиши керек. Эскирген түтүктөр болсо жарылат, оӊдоп-түзөөдөн өткөрөбүз. Ошондуктан үйдө адам болуусу зарыл.
Бактыгүл
Калдарбай кызы
Оштогу 12 аймактык кеӊеш бириктирилип, алты муниципалдык аймактык башкармалык пайда болгон. Ар бир башкармалыкка 9га чейин жумуш орун түзүлүп, аны менен кошо бир нече укуктар да берилген. Мурункудай жарандар майда маселе үчүн шаардык мэрияга келип отурбайт. Өз аймагындагы муниципалдык башкармалыкка кайрылып керектүү кеӊешти, жардамды ала алат. МАБда социалдык кызматкер, юристтер да иштешет. Бул жума Манас-Ата муниципалдык аймактык башкармалыкта болуп кайттык. Буга чейинки маегибизде жетекчиси «биздин районго да аллея курулса жакшы болмок» деген көксөөсүн айткан эле. Ал эми бул жолкусунда аллеянын курулуш иши башталганын айтып кубандырды.
Спорт комплекси пайдаланууга берилет
Иран мамлекети куруп берген спорт комплекси толук бүткөрүлүп, жакынкы күндөрү колдонууга берилет. Курулуш ишине жалпысынан 18 ай убакыт кеткен. Курулушка кеткен чыгым гранттык негизде төлөнүп, бүткөрүлгөн. Курулуш иштерин Ирандын "Нику Абния Альбурз - Хит Ланд" курулуш компаниясы жүргүзгөн. Ал эми спорт комплекстин долбоору «Туматай» долбоорлоо уюму менен биргеликте түзүлгөн.
Бул комплексте күрөш үчүн аянтча, атайын фитнес үчүн жабдуулар, волейбол, баскетбол оюндары үчүн зал курулган. Мындан сырткары, комплекстин ичинде ажаткана, жуунучу жай да каралып, бардык шарттар түзүлгөн. Мындан сырткары, 200 адамга ылайыкташкан көрүүчү орундуктар каралган.
Азизбек Жеенбеков, МАБдын жетекчиси:
«Комплекс спорт комитетине өткөрүлүп берилет»
- Тийиштүү тарап спорт комплексти толук бүтүрүп, тапшырган. Учурда официалдуу ачылышын күтүп жатабыз. Элге пайдаланууга расмий берилгенден кийин комплекс спорт комитетине өткөрүлүп берилет. Албетте, кыргыздын намыскөй, мекенчил жаштары үчүн аталган спорт комплекс жакшы кызмат кылат деген тилегибиз бар. Анткени, өлкөнү дүйнөгө таанытууда спорт чоӊ роль ойнойт. Спортко кызыккан жаштарды колдоп, аларга шарт түзүп берүү биздин милдет.
«Ак-Ниеттей аллея курулат»
- Былтыркы жылы мэр Таалайбек Насырбекович эл менен жолугушканда жашоочулар «биздин райондо аллея курула элек, ушул маселени да карап берсеӊиз» деп кайрылышкан эле. Мындан улам мэрдин өзүнүн жеке тапшырмасы менен У. Салиева атындагы көчөгө аллея куруу долбоору иштелип чыгып, бүгүнкү күндө долбоордун эскизи даяр. Учурда Ош шаардык капиталдык курулуш башкармалыгы тийиштүү мекеме менен биргеликте аталган көчөнү көрктөндүрүү жана жашылдандыруу боюнча долбоор иштеп жатышат. Аталган долбоорго көчөлөрдү даярдоо үчүн учурда Салиева көчөсүндөгү мыйзамсыз курулуштарды алуу, демонтаж иштери жүргүзүлүп жатат. Анда чакан базар, гараждар, мыйзамсыз соода түйүндөрү бар, алардын ээлери менен сүйлөшүп, тийиштүү тарап менен биргеликте түшүндүрүү иштери жүрүүдө. План боюнча аллеянын курулуш иши 2021-жылдын биринчи кварталында башталат. Кулатов кичи районунда курулган «Ак-Ниет» аллеясындай аллея курулат, буюрса.
«Карантинде эл өзүнө – өзү жардам берди»
- Коронавирус көпчүлүк адамдын ден соолугун алса, кээ биринин жакынын алып кетти. Бул албетте, өкүнүчтүү. Мындай кырдаалда элдин биримдиги, ынтымагы сыналат экен. Канчалаган жарандар колунан келген жардамын берип, эл өзүн-өзү бакты. Албетте, өкмөт, жергиликтүү бийлик четте карап турган жок. Миӊдеген үй-бүлөгө тамак-аш жеткирип, кемчиликтерин толуктап турууга аракет кылдык. Карантинде өз ыктыяры менен жумушка келип, тырышып иштеп берген жамаатыма рахмат. Элдин кайрылуусу өтө көп болду. Жардам сурап да, жардам берем деп да кайрылып жатышты. Элдин мындай ынтымагы, жамандыкта биригип бир жакадан баш, бир жеӊден кол чыгарганы сыймыктандырды.
«Кайрымдуулук иштерге көбүрөөк басым жасайм»
- Манас - Ата муниципалдык аймактык башкармалыгы кайрадан түзүлгөн мезгилден баштап эле аймактагы колдоого муктаж, жакыр үй-бүлөлөргө, калктын аярлуу катмары болгон ден соолугунун мүмкүнчүлүгү чектелген жарандарга ар тараптан колдоо көрсөтүп келет. Негизи эле кайрымдуулукка жакынбыз. Муну жамаатым да колдоп, чын дили менен иштеп беришет. Биздин негизги милдет – калкты ар тараптан колдоо. Шаардык мэриянын калкты тейлөөдөгү ишмердүүлүгүн жеӊилдетүү. Азыр жашоочулар көнүп калышты. Биздин башкармалыкка кандай маселе менен кайрылуу керек экенин билип, мэрияга барып отурбай бизге келишет. Кайрылган жарандар көп. Мурун көмүскөдө калып кеткен көйгөйлөр азыр тыкыр каралууда.
«Курулуш, жашылдандыруу иштери жанданды»
- Башка МАБдардан айырмаланып бизде шаар чети болгону үчүн оӊдоп-түзөөдөн өткөрчү жерлер көп. Тротуар куруу, жолдорду оӊдоо, жол четине гүл отургузуу зарылчылыгы чоӊ. Бир эле жашылдандыруу чарба комбинатын карап отура бербей гүл эгүүнү өзүбүз колго алган учурлар болду. Анткени, гүлдөр шаардын борбордук көчөлөрүнө, белгилүү жерлерде гана эгилип, шаар чети унутулуп калат. Ошондуктан өзүбүздүн ишкананын кызыкчылыгы үчүн да гүл эгүүнү эп көрдүк. Андан сырткары, биздин районго соода түйүн керек. Бул үчүн инвесторлор менен иштешип жатабыз. Жеке ишкерлер менен алаканы жакшыртып, аймагыбыздагы муктаждыктарды акырындык менен жоюуга аракет кылып жатабыз. Быйылкы жылы биздин кичи райондо курулуш иштери менен бирге жашылдандыруу иштери жанданды.
Жеке ишкерлер демекчи, алардын элге тийгизген пайдасы көп болууда. Ар бир чайкана, ресторандын айланасындагы тротуарга брусчатка басып берүүнү сунуштаганбыз. Сунушубузду четке кагышкан жок. Кубануу менен кабыл алышып бир нече кафе, ресторандар айланасын оӊдоп-түзөөдөн өткөрдү. Мындан башка жеке ишканалар менен да сүйлөшүүлөр жүргүзүлгөн. Негизи элдин колдоосу, ишенүүсү өтө маанилүү. Ошондуктан эӊ биринчи кезекте элдин ишеничин актоого аракет кылабыз. Анан албетте, жергиликтүү бийликтин ишмердүүлүгүн жакшыртууга салым кошобуз.
Бактыгүл Калдарбай кызы
Фото Сыдык Токонов
Ош шаарындагы Алиев менен Асранкулов көчөсүнүн кесилишинде жайгашкан Пушкин атындагы эс алуу жайы кароосуз калганын ал жердеги жашоочулар айтып редакциябызга кайрылышкан эле. Биздин чыгармачылык топ айтылган паркка барганыбызда аталган жер чынында эле селсаяктардын үйүнө айланганына күбө болдук. Балдар ойноочу аянттарда көчө селсаяктарынын кийимдери илинген. Түнкүсүн түнөгөн орундактары бар экен. Жергиликтүү тургундардын айтымында, түнкүсүн жаштар чогулуп башамаламандык көп болот. Буга чейин бир нече жолу тийиштүү тарапка кайрылып, бирок майнап чыккан эмес. Ошондуктан «шаар башчысына бул маалымат жетпей жатат» деген ойдо кайрылуу жасашкан. Ал эми аталган парк Оштогу көрктөндүрүү, жашылдандыруу чарба комбинатынын балансында турат. Бул маселе боюнча тийиштүү тараптардан жооп издедик.
«Мени бул жерден кубалоого эч кимдин укугу жок»
Пушкин атындагы парктын качан курулуп, качан пайдаланууга берилгендиги тууралуу так маалымат таба алган жокпуз. Бирок, 2011-жылы USAID агенттиги тарабынан толук реконструкцияланып, жергиликтүү бийлик менен биргеликте колдонууга берилген. Ошол эле жылы парк Оштогу көрктөндүрүү, жашылдандыруу чарба комбинатынын балансына өткөрүлүп берилип, тазалоо, жашылдандыруу милдети аталган ишканага жүктөлгөн.
Мадина Юсупова, жашоочу:
- Бул жерде жагымсыз окуялар көп болот. Өкүндүргөнү жаштардын түнкүсүн көӊүл ачуучу жайына айлангандыгы. Андай жерге күндүзү балдарыбызды ойноткубуз келбейт. Бир тарабынан селсаяктардын үйүнө айланды. Аларга бир нерсе десеӊ “мени бул жерден кубалоого эч кимдин укугу жок” деп мушташканга чейин барышат. Жашылдандыруу комбинаттын кызматкерлери үч-төрт күндө бир келип тазалап кетишет. Бирок, эртеси эле мурунку абал. Сиздер тазаланып калган учурга туш болуп калдыӊыздар. Жөн күндөрү таштандыга толуп, жагымсыз жыттан кирип отурууга мүмкүн болбой калат. Тийиштүү тарапка бир канча ирет кайрылдык. Бири-бирине төӊкөрүп коюп эле маселе чечилбей жатат. Жайкысын балдар сыртка чыгып ойногусу келет экен. Өздөрүн чыгарып салуудан кооптонуп өзүбүз кошо чыккан күндө да шарт жок. Жарык жок, караӊгылыктан улам ушундай башаламандык көп болууда.
«Тилегибиз паркты оӊдоп, мурунку абалына келтирип беришсе»
- Кварталдык комитет менен биргеликте элдер чогулуп МАБга кайрылуу жазганбыз. Анда паркка түнкү жарыктандыруулар коюлуп, корукка алынса экен дегенбиз. Селсаяктарды киргизбей, коопсуз жайга айланса жакшы болмок. Жашылдандырдуу чарба комбинаттын кызматкерлери келип тазалап жатышса аларга “таза тазалагыла, силерге бул үчүн акча төлөнөт” деп “чоӊ” болушат. ИИБнын кызматкерлери тарабынан тыкыр көзөмөлгө алынып, жаштарга түшүндүрүү иштерин жүргүзүү керек. Селсаяктар кээде жашоочулардын үйүнө чейин кирип барышат. Кечинде эле коӊшубуздун айнегинен ашып, үйүнө кириптир. Мындай окуядан кийин бул жерде жашагыӊ да келбей калат экен.
Данияр Биймурзаев, Алиев көчөсүнүн башчысы:
«Элдин үнү тийиштүү тарапка жетсе экен»
- Парктын жалпы аянты 60 сотых жерди түзөт. Акыркы беш жылда такыр кароосуз калып кетти. Көзөмөлгө алган адам жок. Жашоочулар коркконунан бул жерге эс алууга чыкпай да калышкан. 2011-жылы чет элдик агенттиктердин жардамы менен реконструкцияланып, жарыктандыруу, балдар ойноочу аянттар баары коюлган эле. Паркты бузбай ошол бойдон сактап калуу үчүн акча каражаты талап кылынат экен. Бак-дарактарды караган, чөбүн жулуп, сугарган бирөө, кароолчуга бирөө керек болот. Аларга маяна төлөө керек дегендей. Бизде штаттын жоктугунан Оштогу жашылдандыруу жана көрктөндүрүү чарба комбинатына өткөрүлүп берилген эле. Бүгүнкү күндө аталган ишкана өздөрүнүн деӊгээлине жараша карап жатышат бирок, толук кандуу эмес. Биз аларга өткөрүп бергенден кийин бир-эки жолу сырдамыш болушту бирок, эч кандай оӊдоп-түзөө иштери болгон жок. Мындан улам быйыл элдин колун чогултуп, Сулайман Тоо МАБга кайрылуу жазганбыз. Мындан сырткары, жакында шайлоо болгону турат. Талапкерлерге да сунушубузду айтып жатабыз. Максатыбыз кароосуз калып кеткен жерди мурунку абалына келтирип, жашоочулар эс алуучу коопсуз жайга айландыруу. Элдин үнү тийиштүү тарапка жетсе экен.
Равшан Нурунбетов, кварталдык комитеттин башчысы:
«Ички иштер башкармалыгына деле кайрылдык»
- Жашоочулардын негизги талаптарынын бири – жарыктандыруу. Кароосуз калып кеткен жерде башаламандык көп болот экен. Ичимдик ичкен жаштар, түн бир оокумга чейин музыка коюп башалмандык жаратышы элге тынчтык бербей келет. 29 жашоочудан кол топтоп элдин атынан жашылдандыруу чарба комбинатына жана Сулайман Тоо МАБга жеткирдик. Алардан качан жооп болот, билбейбиз. Мындан сырткары, ички иштер башкармалыгына да кайрылуу жасаганбыз. “Көзөмөлгө алып бериӊиз, жаштарды, селсаяктарды тартипке чакырып бериӊиз” деп. Эл өзү, көчө башчы менен биргеликте өзүбүз бир нече жолу эскертүүлөрдү бергенбиз. Бирок, аны угуп коюшкан жок.
Дооронбек Турдубеков, комбинат жетекчисинин орун басары:
«Селсаяктар биздин кызматкерлерди сабап кетишет»
- Парк биздин көзөмөлдө. Биздин функционалдык милдетибиз – паркты жашылдандыруу, тазалыгын көзөмөлдөө. Селсаяктарды «кирбе» деп айтканга бизге укук берилген эмес. Атайын кароол коюп, тартип бузуучуларга чара көрүүгө бизде укук жок. Кечээ жакында эле биздин бир кызматкерди ошол жердеги селсаяктар «киргенге болбойт» деп койсо сабап кетишиптир. Мындан улам тартипти көзөмөлдөөгө, чара көрүүгө Сулайман Тоо МАБдын жетекчиси Сонунбек Жунусбаевге кайрылганбыз. «Макул, мен орун басарыма дайындайм, чара көрүлөт» деген. Бирок, жыйынтык жок. Биз өз милдетибизди толук аткарып жатабыз. Дарак куурап, чөптөр өспөй калса, ага жооп берүүгө даярбыз. Бирок, тартип бузууларга чара көрүү үчүн МАБга кайрылгандан башка нерсе жасай албайбыз.
Сонунбек Жунусбаев, Сулайман Тоо МАБдын жетекчиси:
- Бизге буга чейин элдерден кайрылуу түшкөн. Паркты базасында алып отурган чарба комбинат менен сүйлөштүк. Милиция кызматкерлери менен барып селсаяктар менен сүйлөшүүлөр жүргүзүлдү. Былтыркы жылы ал жерге эки кабат үйлөр түшүп жатканда айланасын тазалоо, реконструкциялоо иштерин да моюндарына алышкан эле. Ал эми башаламандык, селсаяктардын жагымсыз жоруктары тууралуу ИИБга кат жолдогонбуз. Алар да колунан келген иштерди аткарып жатышат. Буюрса, алдыда пландар бар. Түнкү жарыктандыруу ишин жандантып, корукка алуу үчүн график түзүп, атайын кароол уюштурсакпы деген ой бар.
Бактыгүл Калдарбай кызы
Фото: Сыдык Токонов
Дүйнөнү каптаган коронавирус өлкөбүздө дагы деле жашап жатат. Өзгөчө абал учурунда жугузгандардын саны төмөндөп ооруну жеӊүүгө аз калган болчу. Тилекке каршы, өзгөчө абалдан өзгөчө кырдаалга өткөндө санитардык эрежелер сакталбай оору кайрадан жанданып, көп катталууда. Жуктургандардын көпчүлүгү кайдан, качан жуктурганын билишпейт. Буга байланыштуу кайрадан санитардык талаптар күчөтүлө баштады. Шаар бийлиги тарабынан борбордук базарга, коомдук жайларга текшерүү жүргүзүлүп, талапка жооп бербеген ишкана, мекемелерге, тамактануучу жайларга айып пул салынып, иштөөсүнө белгилүү мөөнөткө чейин чектөө киргизилүүдө.
“Санитардык-эпидемиологиялык талапты сактабагандарга катуу чара көрүлөт”
Ош шаарында коронавирус жугузгандардын саны көбөйгөнүнө байланыштуу шаар бийлиги санитардык эпидемиялык талаптарды күчөтө баштады. Коомдук жайлар, маршруттук каттамдар жана тамактануучу ашканалар, базарлар текшерилүүдө. Шаар бийлиги тарабынан борбордук базарга болгон рейддерде жеке ишкерлерге бир канча эскертүүлөр берилди. Бул тууралуу Ош шаардык мэриясынын социалдык өнүгүү бөлүмүнүн башчысы Салтанат Аманова билдирди.
-Бүгүнкү күнү Ош шаарынын мэри Сарыбашов Таалайбек Насирбековичтин протоколдук тапшырмасынын негизинде рейд уюштурулуп жатат. Рейд жети аймактык башкармалыкта теӊ жүрүүдө. Жети аймактык башкармалыкта вице-мэрлер, бөлүмдүн жетекчилери, муниципалдык аймактык башкармалыктын жетекчилери менен биргеликте мобилдик топ түзүлгөн. Өзүӊүздөр көрүп тургандай, жугуштуу ооруларды алдын алуу боюнча башкармалык, ветеринардык кызмат жана башка бардык кызматтар чогулуп рейдде жүрөбүз. Өзгөчө абалдан өзгөчө кырдаалга өткөндө атайын жобо иштелип чыккан. Ал жерде эрежелер бар. Этап-этабы менен ишке кирген, иш кайрадан жандандырылган мекеме-уюмдар менчигинин түрүнө карабастан биздин Саламаттыкты сактоо министрлиги тарабынан иштелип чыккан алгоритмди сакташ керек. Мекеме-уюмдар иш баштар алдында бекитилген эрежелер таркатылып, түшүндүрүү иштери жүргүзүлгөн. Андан кийин иш башталды. Буга чейин үч жолу рейд жүргүзүлдү. Бирок, дагы деле учурда базардагы алуучулар, кардарлар кол кап, бет кабы жок жүрүшөт. Аралыкты сакташпайт. Сатуучулар дагы эрежелерди эске албай жатышат. Бул боюнча тиешелүү кызматтарга катуу чара көрүлөт. Ал эми бир нече жолу эскертүү берилгенине карабастан тартипти бузган базарларды өзгөчө кырдаалдар комиссиясында бир айга же 10 күнгө чейин жабуу маселеси коюлат.
Талапты аткарбагандар айып пулга жыгылып, 15 күнгө жабылат
Борбордук базарга болгон рейддин башында турган Ош шаарынын вице-мэри Нурбек Кадыров өкмөттүн тапшырмасына ылайык кичи базар жана борбордук базардын ээлерине базардын кире беришине ар бир кардардын, тургундун дене табын өлчөөчү тепловизор коюну дайындап, бет кабы, кол кабы жок тургундарды базарга киргизбөөнү эскертти.
Атайын рейдде таксисттер да текшерилип, талапка жооп бербегендерге айып пул салынды.
Ошондой эле рейдден кийинки шаардык жарандык коргонуусунун штабында талаптарды аткарбаган коомдук жайлар, дүкөндөр, базарлар айып пулга жыгылып, 15 күнгө жабылуу чечими кабыл алынды. Андан сырткары шаар мэринин тапшырмасы боюнча ар жуманын дүйшөмбү күндөрү борбордук базарда санитардык күн деп жарыяланып, дезинфекциялоо иштери жүргүзүлөт.
Коомдук транспорттор да көзөмөлгө алынат
Шаар бийлигинин жогорудагы тапшырмасын улай бардык аймактарда текшерүү иштери жүргүзүлүүдө. Туран муниципалдык аймактык башкармалыгынын кызматкерлери тарабынан да жүргүнчү ташуучу, 125-138-134-135-101- маршруттук каттамдагы кичи автобустарына, санитардык-эпидемиологиялык эрежелердин аткарылышын текшерүү максатында рейд өткөрүлдү.
Рейд учурунда айдоочуларга жүргүнчүлөрдү бет капсыз чыгарбоо, антисептик каражаттарын нормаларын сактоо, ашыкча жүргүнчү чыгарбоо, Эгерде талаптарды аткарууда кемчиликтер кетирсе мыйзам негизинде жоопкерчилик тартып калуу чаралары эскертилди.
Санитардык-карантиндик өткөрүү пункттары региондон келген жарандарды текшерүүнү күчөттү
Ош шаарынын айланасындагы жайгашкан бардык санитардык-карантиндик өткөрүү пункттарында региондордон келген жарандарды текшерүүнү күчөтүү тапшырмасы берилди.
Ошондой эле ички иштер органдарынын, өзгөчө кырдаалдар министрлигинин кызматкерлеринин жана медициналык кызматкерлердин ишинин натыйжалуулугуна өзгөчө көӊүл бурулат. Алардын кесипкөйлүгүнөн, ишке берилгендигинен жарандардын коопсуздугу көз каранды.
Шаардагы санитардык-эпидемиологиялык абалды дагы да жакшыртуу максатында шаарга кирген жарандарга өздөрүнүн жана башкалардын коопсуздугун эске алуусун жана эрежелерди сактоо боюнча түшүндүрүү иштери жүргүзүлүп, эскертүүлөр берилүүдө.
Эрежелерди сактап, оору менен күрөшүүгө бирге кол суналы
Санитардык-эпидемиологиялык талаптарды аткарбай, бет капсыз коомдук транспортторго чыгып, аралыкты сактабай оорунун таралышына шарт түзүп берүүдөбүз. Бет кап тагыӊыз деген айдоочунун, тартип сакчысынын сөзүн кулак сыртынан кетирип, кайдыгер мамиле кылуудабыз. Ооба, кан жаныбызда “Кудай сактасын” деген сөздү сиӊирип, ошол менен гана жашап келебиз. Ал эми “сактанганды сактайт” дегенди унутта калтырган өӊдөнөбүз. Мындай пикирге шаарыбыздын борбордук базарына болгон мэриянын рейддинде ынандым. Күнүмдүк турмуш-тиричиликке кызуу берилип, өз ден соолугубузга, жакындарыбыздын ден соолугуна көӊүл кошпуз. Коомдук базардагы сатуучулар, тамактануучу жайдын ээлери, жумушчулары рейд учурунда гана айып пул төлөп калуу коркунучунан улам бет кабын тагып, антисептикалык каражаттарын коюп калбаса, башка мезгилде эсине деле алышпайт. Анткени учурда адамдар ден соолугубузга караганда көбүрөөк айып пул төлөгөндөн коркуп калдык. Ден соолугубуз өзүбүзгө эмес, бийликтегилерге керек сыяктуу кайдыгербиз. Ооруну “саясат”, “жок нерсе” деп ишенбегендер да четтен чыгат. Чын эле жок болсо, өнүккөн өлкөлөрдө каза болгондор, илдетке чалдыккан миллиондогон адамдар, өзүбүздүн айланабыздагы ооруп сакайгандар эмне үчүн деп ойлойсуз. Өзүбүздү ойлобосок да жакындарыбызды, улгайган ата-энелерибизди жана кичинекей бөбөктөрүбүздү ойлойлу. Аларга ооруну ташуучу болбойлу! Эрежелерди сактап, оору менен күрөшүүгө бирге кол суналы.
Жумагүл Кочкорбай кызы
Сүрөт: Бекмамат Айдаркулов
Көп кабаттуу үйлөрдүн астында жүздөгөн адамга бир сотых жерлер эс алуучу аянтча катары бөлүнгөн. Мына ошондой жерлерди кооздоп, пайдалуу колдонгон адамдар өтө аз. Эл көп аймакта жердин баркы баалуу, аны кооздоп, көрктөндүргөндөр аз санда гана, көрктөндүрсө да чет жакасын тосуп, өзүнөн башканы киргизбей менчиктеп алгандар көп. Шаарыбызда акыркы учурларда өз каалоолору менен шаардын көркүнө салым кошкон инсандар пайда болду.
Минажат Козукулова, Ош шаарынын жашоочусу:
“Мадина түптөгөн, мен сугарып, көрктөндүрүп турам”
- Бул жерди кошунам Мадина өз каражатына кооздогон. А мен сугарып, отоп, чаап кам көрүп турам. Мадина Ош шаарында төрөлүп, ушул үйдө чоӊоюп- өскөн экен. Мен 2001-жылы көчүп келгем. Бул отургучтар, селкинчектерди Мадина балдарга этияттап ойнотуп, сындырбай сактап калган. 2013-жылы короону тосмо менен тостуруп, гүл уруктарды, дарак көчөттөрдү сатып алды. Мен эгүү, кароо иштерине жардам бердим. Жыл сайын топтогон айлыгына гүл уруктардын түрүн алат, гүл идиштерди алып жыл өткөн сайын бул жердин кооздугу артып баратат. Быйыл жазда карантин болуп калып башка гүлдөрдүн түрүн кошо албай калдык. Мына Мадина өзү да келатат, кантип кылганын өз оозунан уккула.
Мадина Юсупова, Ош шаарынын жашоочусу:
“Алгачкы иштерге 300 000 сомдон ашык каражат жумшадым”
- Менин кан басымым жогору, кант диабети менен да жабыркагандыктан жакшы кыймылдап, короодо иштей албайм. Минажат эже менден бир топ жашка улуу болсо да бат кыймылдап, короодо жакшы иш кылат. Мен шириндиктерди бышырган чакан фабрикада иштечүмүн. Ал жерден топтогон каражатым бар эле. Анын баарын ушул жерди кооздоо үчүн жумшадым. Айланасын тостуруп, азыраак гүл урук сатып алуу үчүн эле 300 000 сомдон ашык каражатым кетти. Жыл сайын атайын акча топтоп, гүл урук алып кошом. Базардагы гүл саткандар да мени таанып калышкан, барсак эле “менден ал, менден ал” деп турушат. Мен катардагы эле адамдардай жашайм. Ашыкча каражатым жок, бай эмесмин. Бирок менден өмүр бою жашаган жериме эстелик болуп ушул короо калсын дедим.
“Вице-мэр балдарга аянтча куруп берем деген”
- Бул жерди көрктөндүрүүдө мени жактырбаган кошуналар да болду. Көпчүлүк ижарада жашагандыктан сындырып кеткени гана болбосо бир да жардам берип каралашып коеюн дешпейт. Ошол себептен бул жерди кулпулап коебуз. Минажат эже табигатты аябай сүйгөн аял болгондуктан убактысынын баары эле ушул жерде өтөт. Кээде гана кулптанып турбаса көбүн эсе ачык эле. Бизге окшогон аялдар келип ушул жерде сүйлөшүп отурабыз. Биз бар учурда гана балдар кирип селкинчек тебишет. Биз жокто киргизбейбиз, себеби гүлдөрдүн баарын сындырып чыгып кетишет экен. Балдар үчүн короонун аркы башына атайын дөӊгөлөк сатып алып орнотуп, кооз дарактарды да эктирип бергем. Ал жакты дагы жасаш керек, вице- мэр Жасур Азимов балдар ойногонго спорттук нерселерди курдуруп берем деп убадалаган. Ошону күтүп жүрөбүз. Мурунку мэр Мелис Мырзакматов жолубузду асфальттап берем деп убада берген, ошол бойдон аткарылбады. Өзүм анын баарын жасаганга каражатым жетпейт экен, шаар бийлиги бир аз колдоп берсе биз да аракет кылып дагы да көрктүү кылып алмакпыз.
Мукарамкан Меӊдибаева жеке ишкер, меценат катары шаарыбызга таанымал айым. Калаадагы бир топ кайрымдуулук иштерге активдүү катышып, карантин учурунда дарыгерлерди тамак менен камсыздап да жүрдү. Жаны тынбаган Мукарамкан эже жакында өзү жашаган көп кабаттуу үйдүн каралбай калган аянтчасын өз каражатына көрктөндүрүп, жашоочулар үчүн жагымдуу жай курган.
Мукарамкан Меӊдибаева, Ош шаарынын жашоочусу:
“Карантинде отуруп короону көрктөндүрүү идеясы келди”
- Авиценна көчөсүндөгү көп кабаттуу үйлөрдө жашайбыз. Ал жерде жашаганыбызга 3 жыл болду. Yйлөрдүн ортосунда анча чоӊ эмес жер жашоочулар үчүн сейилдөөчү, балдар ойноочу аянтча катары бөлүнгөн. Карап отурсам ал жерди жашоочулар туура пайдаланбай, кир сууларды төгүп, селкинчектерди да копол колдонушат экен. Карантинде баарыбыз үйдө отуруп калганда бул кемчиликтерге көп көӊүлүм бурулду. Жер үйдө жашаганда деле эшигимдин астын көрктөндүрүп, кооздомокмун да деп бул жерди да көрктөндүрүүгө кириштим. Жеке ишкер катары Ош шаардык көрктөндүрүү жана жашылдандыруу чарба комбинатына Айгүл Наватова жетектеп жүргөн кезде көп жардам берген элем. Кантсе да адистер иштейт деп аларга байланышсам, мени менен кызматташууга макул болушуп, дизайн сызып беришти.
“Жашоочулардын чоӊ жардамы - гүлдөрдү сындырбоосу”
- Буларды жасатууга кошуналарымдан каражат топтогонубуз жок. Колдогону болду, каршы чыкканы болду. Макул болгондор бир аз каражат топтошкон экен, аны кайр кайтарып берип койдум. Жашоочулардын бул жерге эӊ чоӊ жардамы - гүлдөрдү сындыртпай, тебелетпей балдарын этияттап карап бергени эле жетишет. Чоӊ эмгегиӊ кеткендиктен оюнчук топ учуп барып гүлдөрдү сындырса да ичиӊ ачыша берет экен.
“Сугарып, карап берүү үчүн атайын адис жалдадым”
- Сугаруу жагынан маселе жаралды. Ош шаардык сууканал ишканасынан келишип “түнкү саат 12ден кийин гана сугаргыла” деген талап коюлду. Гүлдөр, газон жандуу нерсе болгону үчүн аларды отоп, чаап, сугарып туруш керек экен. Мен өзүм жумушта болгондуктан буларды антип караганга убактым болбой жатат. Көрктөндүрүү жана жашылдандыруу чарба комбинатынан атайын адис жалдадым. Кадимкидей айлык төлөп берем, ал түнү келип сугарып, отоп, чаап бул жерге кам көрүп кетет. Шаардагы ар бир көп кабаттуу үйлөрдүн астын ушинтип кооздоп, кароолорун суранат элем. Бул өзүбүз үчүн, балдарыбыз үчүн да жагымдуу нерсе да. Шаардын көркү, ушул нерсе менен да маданияттуулук башталат деп ойлойм. Бара-бара жаш балдар да буларды тебелебей, аяп, кооз чөйрөдө өскөнү алардын жан дүйнөсүн жакшы азыктарга толтурат. Эптеп күнүмдүк тиричилигибизди өткөрүп, бийликти эле карап отура бербей, ар бирибиз ушундай демилгени колго алышыбыз керек деп ойлойм.
Уулбү Каныбекова
Фото: Б.Айдаркулов
Спорт
Улут сыймыгы Акжол Махмудов
Маданият
Кичинекей айылда чоң ийгиликтерге жетишкен жаш таланттар
Интервьюлар---------------------------
Түстүү пельмен жасап чыгарган “Алча” бренди
Вторник, 26 Январь 2021
Сурамжылоо-----------------------
Ош шаарынын тазалыгына кандай баа бересиз?
Добуштардын саны:: 38
Билим берүү-----------------------
Доор жана басма сөз
Понедельник, 16 Ноябрь 2015
-
ЧЫҢГЫЗ АЙТМАТОВДУН ААЛАМЫ
Понедельник, 12 Декабрь 2016 -
Сарык оорусу
Понедельник, 11 Сентябрь 2017 -
Кесипти туура танда, бүтүрүүчү!
Понедельник, 23 Май 2016
-
гидра - Hydra отзывы, ссылка hydra
-
гидра интернет магазин - hydraruzxpnew4a f, зеркало hydra
-
hi :) bross :)
-
Мен Мураталы энурез оруйм кенеш берсездер канча жыл кетет дарыланганга 0705738140
Ош шамы коомдук-саясий гезити
Толугу менен...