Ош шаары (309)
«Ош өзгөрүп жатат, көзгө көрүнүктүү жумуштар аткарылууда. Ушул боюнча токтобосо экен, дагы да өзгөрүүлөр көп болсо экен» деп сүйлөшүп бараткан шаар тургундарын угуп кубанасыӊ. Шаардагы башаламан жайгашкан соода түйүндөрдү тазалоо, кароосуз калып кеткен эс алуучу жайлар реконструкцияланып жашоочулардын ичи жылып турган чагы. Сөзүбүз куру болбошу үчүн шаардагы бир жыл ичинде аткарылган иштер жөнүндө сөз кылууну эп көрдүк.
Шаар мэри Таалайбек Сарыбашовдун мыйзамсыз курулуштарды алып салуу тапшырмасы боюнча бул иштер дагы да уланарын мэриянын шааркуруу, муниципалдык менчик бөлүмүнүн башчысы Алтынбек Пирматов билдирди:
«25 мыйзамсыз обьект алынды»
- Өзүӊүздөргө белгилүү жыл башынан бери эле шаардагы бүт мыйзамсыз обьектилерди тазалап келебиз. Бул ишибизге улай эле шаардагы «Ош району» кичи базарынын алдындагы мыйзамсыз соода түйүндөрүн алып салуу иши учурда кызуу жүрүүдө. Жалпысынан 25 мыйзамсыз обьект, эки гезит-журнал киоскасы, 15 соода түйүнү, гүл сатуучу дүкөн, бир суу бочкасы, акча алмаштыруучу жай алынды. Тазалоо иштери бүткөндөн кийин базардын сырты сырдалып, иретке келтирилет.
Фрунзе базарынын айланасы иретке келтирилди
Учурдагы жетекчинин дагы бир өзгөчөлүгү кыдыруудан кийин сөзсүз жыйынтыгын талап кылгандыгында. Сөзүбүзгө аралжы, Т. Сарыбашов Курманжан Датка көчөсүн кыдырууда Фрунзе базарынын айланасын иретке келтирүүнү, андагы башаламан соода түйүндөрүн алып салууну тапшырган эле. Бүгүнкү күндө аталган иштер толугу менен аткарылып, элден жылуу пикирлерди угууга болот.
"Фрунзе" базарынын алды иретке келтирүү иштеринде 8 мыйзамсыз соода түйүнү, 1 тандыр жана 10го жакын башаламан жайгашкан курулуш алынып салынган. Жөө адамдар басуучу жолдогу соода күркөлөр алынып, мыйзамсыз курулуштарды бузуу иштери аягына чыккан. Базардагы соода түйүндөр бир күнгө жабылып, базар сырты бир түскө боелгон. Мындан тышкары эскирген көрнөк - жарнактарды алып салуу иштери да унутта калган эмес.
Узундугу 800 метрден ашык жаӊы тротуар салынды
Черемушки кичи районуна узундугу 820 метр болгон жөө адамдар басуучу (тротуар) жолдун курулушу бүтүп, пайдаланууга берилди. Тротуар Абдыкадыров көчөсүнүн оӊ тарабына курулган. Аталган көчөдөгү тротуар союз убагынан бери каралбай калган эле.
Шаар мэри Таалайбек Сарыбашовдун тапшырмасы менен тротуарга курулган мыйзамсыз курулуштары алынып салынган.
Мыйзамсыз курулган соода түйүндөр тазаланат
Манас-Ата муниципалдык аймактык башкармалыгына караган «Ош району» кичи базарынын алдындагы мыйзамсыз күркөлөрдү алып салуу иштери башталган. Жөө адамдар басуучу жана автоунаа токтоочу жайларга курулган күркөлөр толугу менен алынат. Алып салуу иштеринен кийин тротуар оӊдолуп, жашылдандырылат. Ош шаардык муниципалдык менчик башкармалыгынын кызматкерлери жеке менчик кичи базардын ээлерине түшүндүрүү иштерин жүргүзүп, мыйзамсыз курулушту алып салуу керек экенин түшүндүрүшкөн.
Шакиров көчөсүн кеӊейтүү иштери уланууда
Шакиров (мурунку Гагарин) көчөсүн реконструкциялоо иштери кызуу жүрүүдө. Шаар мэри Таалайбек Сарыбашов курулуш иштери сапаттуу жүрүшүн көзөмөлдөө тапшырмасын тийиштүү тараптарга берген.
Шакиров көчөсүндө 2 км 400 метр жол асфальтталып, 20 метрге чейин кеӊейтилет. Жолдун эки тарабына тротуар курулуп, ирригациялык лотоктор орнотулат. Мындан тышкары көчө көрктөндүрүлүп, түнкү жарыктандыруу жакшыртылмакчы. Реконструкциялоо иштери күз айларына аяктайт.
Кошумчалай кетүүчү дагы бир жагдай, Таалайбек Сарыбашов шаарды кыдыруу учурунда тапшырма берген биринчи аялдаманын курулушу аяктап жатат. Быйылкы жылы жергиликтүү бюджеттин эсебинен жыйырмага жакын жаӊы аялдама курулат.
Бир кылымдан кийин кайрадан жаралган Токтогул паркы
Ош шаарынын борбордук паркы, шаардагы эӊ чоӊ эс алуу бак, аянты 9 гектар болгон 100 жылдык тарыхы бар Токтогул Сатылганов атындагы парк быйыл толук реконструкцияланып, колдонууга берүү алдында турат. Шаар мэри Таалайбек Насырбековичтин демилгеси менен эскилиги жетип, кароосуз калып кеткен парк бүгүнкү күндө эл толо эс алган бакка айланды. Реконструкциялоого жылпысынан жергиликтүү бюджеттен 47 миллион сом акча каражаты бөлүнгөн. Ал эми тендердик баасы 31 миллион сомду түзгөн. Жалпысынан 11 метр квадрат жерге таш таман (брусчатка) төшөлүп, 100% жарыктандырылган. Коопсуз эс алуу паркына 45 даана видео байкоо бейөкмөт уюмдар тарабынан орнотулган. Ош шаардык мэриясынын капиталдык курулуш башкармалыгы тарабынан парктын түнкү жарыктандыруу иши, таш таман басуу, ички ирригациялык иштери толугу менен аткарылып, учурда иш комиссиясы көзөмөлгө алып жаткан учур. Башкармалыктын жетекчиси Шүкүрали Мадаминов билдиргендей, парктын ачылышы эгемендүүлүк күнүнө пландалып жатат:
«Курулуштар аз болсо да, саз болууда»
- Мэр Таалайбек Насырбековичтин берген тапшырмасы менен бүгүнкү күндө шаарда бир топ курулуш иштери аткарылып жатат. Алардын сап башында эки бала бакчанын курулушу турат. Өзүӊүздөргө белгилүү болгондой, жыл башында бала бакча курууга мэр өзү сөз берген эле. Учурда ал убадалар аткарылып, биринчи бала бакчанын курулушу башталды. Амир-Темур муниципалдык аймактык башкармалыгында эскилиги жеткен мектептин ордуна жаӊы 100 орундуу бала бакча курулууда, сметалык баасы 45 миллион сомду түзсө, тендердик баасы 23 миллион сом болду. «Мираж – Профи» курулуш компаниясы утуп алып, учурда пайдубалы курулууда. Ал эми экинчи бала бакчанын курулушу жакынкы күндөрү башталганы турат. Буюрса, аталган бала бакчалар үстүбүздөгү жылдын ноябрь айын аяктап, колдонууга берилет. Мындан сырткары, Токтогул паркы толугу менен оӊдоп-түзөөдөн өткөрүлдү. Буюрса, эгемендүүлүк күнүндө ачылышын өткөрүп, элге тапшырабыз. Кулатов кичи районунда жаӊы аллея курулууда. Учурда узундугу 1 чакырымга жакын аллеянын курулушу кызуу жүрүүдө. Ирригациялык лотоктор орнотулуп, оргума (фонтан), ажаткана курулууда. Жакында аллеянын негизги иштери башталат. Мындан сырткары Осмонов көчөсүнүнүн ички жолу да асфальтталууга даярдалып жатат. Жергиликтүү бюджеттин эсебинен курулуп жаткан аллеянын узундугу 850 метр. План боюнча күз айларында пайдаланууга берилет. "Нурзаман" компаниясы Ош шаарынын Төлөйкөн кичи районуна аллея куруп берди. Жакынкы күндөрү толугу менен пайдаланууга берилет. Шаардын өнүгүүсүнө кайдыгер карабаган компания ээлерине ыраазычылык билдиребиз!
Курулуштар аз болсо да, саз болууда. Бюджеттен бөлүнгөн акчаны максаттуу пайдаланып, үнөмдөлгөн каражатка кошумча курулуштар түшмөкчү.
«Жапалак айылы үзгүлтүксүз ичүүчү суу менен камсыздалат»
- Жамгыр жаап, суу булганганда шаарда суу токтоп, жашоочуларга ыӊгайсыздык жаралып келет. Бул көйгөйдү чечүүдө буга чейин да бир топ иштер аткарылып келген, дагы да уланууда. Республикалык бюджеттен тийиштүү каражат бөлүнүп, учурда 6 миӊ кубдук суу кампасын куруу иши башталды. Тендердик баа менен утуп алган компания жаӊы жылга чейин бүтүрүп берүүнү убадалады. Эгер колдонууга берилсе, Жапалак айыл өкмөтүнүн жашоочулары үзгүлтүксүз таза, ичүүчү суу менен камсыздалат.
Каралбай калган эс алуучу жайларга көӊүл бурулууда
Шаарда каралбай калып кеткен аллеяны реконструкциялоо ишин калаа башчысы Оштогу көрктөндүрүү жана жашылдандыруу чарба комбинатына тапшырган. Аталган тапшырмага ылайык, Ош шаарынын Юго-Восток кичи районунун Исанов, жана Раззаков көчөсүндөгү каралбай калган эки аллея реконструкциядан өтүүдө. Комбинаттан билдиргендей, жакынкы күндөрү, аталган аллеяда брусчатка төшөө, лотокторду оӊдоп- түзөө жана көрктөндүрүү иштери башталат. Аллеянын жалпы аянты 1300 метр квадрат. Ал эми жалпы аянты 1700 метр квадрат болгон Раззаков көчөсүндөгү аллеяга 300 метр квадрат жерге таш таман төшөлүп, 12 отургуч жана таштанды салуучу урналар орнотулат.
А. Навои паркы оӊдолууда
Шаардагы эс алуучу жайлардын ичинен Навои атындагы парк ар убак адамдарга жык толот. Кичинекей балдардан баштап, жашы улуулар да келип эс алып кайтчу бакты шаар мэри Таалайбек Сарыбашов июль айынын башында кыдырууга алып, андагы бир канча кемчиликтерди тизмектеп берген. Алар тазаланбай жаткан таштанды, эскилиги жеткен аттракциондор жана көрктөндүрүү иштеринин начардыгы. Мэр парктын абалын жакшыртуу, тазалыгын сактоо боюнча тапшырма берип, кайра текшере турганын билдирген.
Учурда парктын кире беришиндеги бузулуп кеткен тепкичтер оӊдолуп, жолдогу талкаланган таштамандар (брусчатка) жаӊыдан басылууда. Парктын ичиндеги соода күркөлөрүнүн сырты жакшыртылып, балдар ойноочу аттракциондордун айланасы кооздолууда.
Бактыгүл Калдарбай кызы
Фото: Сыдык Токонов
Фантастикалык кинолордон көргөн динозаврлардын макетин жанынан көрүү мүмкүнчүлүгү эми Ош шаарында да түзүлдү. Скульптор-сүрөтчү Турар Нурматов биринчи жолу шаарга Динопарк ачууну көздөп, бүгүнкү күндө жаныбарларды жасоо менен алек. Скульптордун устаканасына барып жаӊы жаратмандыгы менен таанышып кайттык.
«Жумушту көрнөк-жарнак тармагынан баштагам»
- Сүрөтчү, скульптордук кесипке кичинекейимден кызыкчумун. Орто мектепти аяктагандан кийин искусство факультетине тапшырып, сүрөтчү-скульптор кесибине ээ болдум. Андан кийин Москва шаарына барып дизайнердик курста окудум. Ошол жактан көп нерсени үйүрөндүм. 2008-жылы Ошко келип «IDEA» деген аталышта дизайнердик студия ачкам. Алгач жумушубузду сырткы көрнөк – жарнактарды жасоо менен баштагам. Дизайнын өзгөчө кылып жасап, Оштон дагы жаш дизайнерлерди жумушка алып, чогуу иштеше баштадык. Бара-бара талаптар, буюртмалар көбөйө баштады. Ага карап идеялар да өзгөрөт. Жаӊыланууну, өзгөчөлөнүүнү каалап ар кандай долбоорлорду иштеп чыктык.
«Эстелик, фонтандарды көп буюртма беришет»
- Кесибиме байланыштуу тез эле скульптурага ооп кеттим. Ошто көбүнчө фонтандарды, жаныбарлардын бир нече түрүн, анан эстеликтерге басым жасалат. Арстан, коен, бугу, бүркүт сыяктуу өзгөчө жаныбарларды көп жасатышат. Бизде эл кандай колдонот экен, сындырып кетпейт бекен деген кыска ойлор менен көп нерсе жасалбай калып кетет. Менимче бул туура эмес нерсе. Эл бардык нерсеге көнөт. Москва деле бир күндө курулган эмес да. Бара-бара маданият, көз караш өзгөрөт. Эгер жогорудагыдай көз караш менен эч нерсе жасабай жүрө берсек эл кантип көнсүн? Калаадагы кумгандан суу куюлуп турган элести калтырган скульптураны да биз жасап бергенбиз. Андан сырткары кыргыз драма театрдын алдында жасалма газондордон жаныбарлардын элесин тургуздук. Ресторан, кафелердин жасалгаларынын долбоорун чийип беребиз. Студияда 20дай кызматкер эмгектенет. Ар кандай идеяларды иштеп чыгып, иш жүзөгө ашырабыз. Алдыда көп пландар бар. Буюрса, анимациялык эстеликтерди тургузууну пландап жатабыз. Оозун ачып- жапкан, колдорун кыймылдаткан анимациялар азыр пландалып жатат.
«Өлкөдө биринчи жолу бизде ачылат»
- Мындан төрт-беш жыл мурун Динопарктын долбоорун көрүп, азыр эрте деп койгон элем. Кийинчерээк балдарымды эс алуу күндөрү алып барчу кызыктуу жай жок экенин байкадым. Ошондон улам парк ачууну көздөп, динопаркты тандадык. Анткени, өлкө боюнча балдарды жомокко алып барчу жай жок экен. Мындан улам динозаврларды жасадык. Сүрөтчү, уста балдар менен биргеликте динозаврдын 20дан ашыгын жасап, боеп бүтүп калдык. Шаардагы Озгур айылына жетпей Ражапов көчөсүнөн 5 гектар жерди ижарага алганбыз. Ошонун баары парк болот. Учурда жолдорго шагыл төгүлүп, балдар аянтчасы курулуп жатат. Тамактануучу жай, бассейндер да курулат. Паркты курууга азыр жалпысынан 20дан ашык киши иштеп жатат.
«Поролондон жасалып, жеӊил болот»
- Биринчи көргөн адамга чыныгы жаныбардын өзүндөй көрүнгүдөй кылып жасап, кылдаттык менен иштеп жатабыз. Динозаврлардын көлөмдөрү чоӊ болгону менен салмагы жеӊил болот. Анткени, жаныбардын скелетин зымдан жасап алып, поролон менен толуктайбыз. Негизи, биринчи жолу жасалып жаткандыктан өзгөчө жаныбарларды, өзгөчө скульптураларды жасоого аракет кылуудабыз. Отургучтарды атайын китептин формасында жасап, ар бир колдонуучу буюмубуз келген кардарды таӊ калтырышы зарыл. Идеянын көпчүлүгүн интернеттен алабыз. Анан жасап жатканда өзгөчөлүктөрдү киргизип, кооздойбуз.
«Жеке ишкерлер менен иштешебиз»
- 5 гектар жер чынында чоӊ. Анын баарын жаныбарлар менен толтура албайбыз. Ошондуктан динопарктын ичине бардык тармакты камтыдык. Ал үчүн жеке ишкерлер менен иштешүүдөбүз. Жерди ижарага алып, тамактануучу жай, оюн-зоок уюштуруучу жайларды курууну башташкан. Мындан сырткары балдар үчүн жана чоӊдор үчүн бассейндер да болот. Парктын ачылышын 1-майда майрам күнү өткөрүүнү пландап жатабыз. Жасаган эмгектерибиз шаар тургундарына жана конокторуна жагат деген ишенич чоӊ. Ачылышын кылып алсак, андан ары өнүктүрүп, бир топ өзгөртүүлөрдү киргизебиз.
Айбек Калбаев, уста:
«Тубаса таланттын артынан нан таап жатам»
- Студияга Турар өзү чакырып, иштеп калганмын. Бул жерге келсеӊиз зерикпейсиз. Ар кандай идеялар менен иштейбиз. Кесибим башка болгону менен бул өнөр мага тубаса берилген. Атам да чоӊ уста болгон. Эч ким деле үйрөткөн эмес. Болгону кызыгуу болуш керек. Өзүӊүздөр көргөндөй, учурда динозаврларды жасап бүтүп калдык. Боеп, өӊүнө келтирүү иши мага тапшырылган. Эӊ майда жумуш да ушул. Кылдаттык менен көӊүл буруп, өӊүнө чыгарып боеш керек. Себеби, эӊ акыркы ишти мен аткарам. Окшошпой калса кайрадан жасоо деген нерсе жок. Ошондуктан өтө чоӊ маани берип иштөөнү талап кылат.
Бактыгүл
Калдарбай кызы
Фото: Сыдык Токонов
8-декабрда Ош ТВ телекомпаниясынын курулган жаӊы имаратынын ачылыш аземи болуп өттү. Ага Ош шаарынын мэри Таалайбек Сарыбашов, шаардык кеӊештин депутаттары, мекеме-ишканалардын жетекчилери, дипломатиялык корпустардын, бейөкмөт уюмдардын, ММК өкүлдөрү жана телеканалдын жалпы жамааты катышты.
Шааржетекчиси 50 миӊсомтапшырды
Т.Сарыбашов ОшТВ телеканалынын жана журналисттердин коомдогу ордун баса белгилеп, компаниянын курулган жаӊы имаратынын ачылыш аземи менен куттуктады.
- Оштогу өнүгүүгө, тынчтыкка, ынтымакка, кылмыштуулук, коррупция менен күрөшүүдө жана улуттар аралык достуктун бекемделишине сиздердин эмгегиӊиздер зор. Сиздер коомду алдыга жетелеп, агартуучусуздар. Маданият, дин, саясат, спорт, экономика жана башка ар бир тармакта өз ордунуздар бар. Ар бириӊиздердин жооптуу иштериӊиздерге ийгиликтерди каалайм - деди шаар жетекчиси.
Ошондой эле шаар мэри телекомпанияга мэриянын ыраазычылык баракчасын жана 50 000сом акча каражатын тапшырды.
Керимбек Калыгулов, ОшТВнын директору:
«Жаӊы студияда жаӊы идеялар жаралууда…»
- 1991-жылы Кыргызстан эгемендүүлүктү алганда жеке менчик телеканалдарды ачуу, эркин каналдарды ачууга мүмкүнчүлүк жаралган. Ошол жылдары бир топ эркин телекомпаниялар ачылган. Алардын катарында ОшТВ телекомпаниясы да ачылды. Андан кийин Ош шаарынын аймагында өзүнүн ишмердүүлүгүн жүргүзүп, көрсөтүү, тартуу иштери да Ош шаарынын аймагында гана болчу. Шаардыктардын көйгөйүн чагылдырып, алардын талабын канааттандырган канал катары таанылган. Андан кийин бир топ ар кандай шарттарды башынан кечирди. 2014-жылдан тарта ОшТВ телекомпаниясы өкмөттүн курамына башкача айтканда, КРнын Өкмөтүнүн алдындагы мамлекеттик мүлктү башкаруу фондуна алынган. Ошондон тарта ОшТВ өкмөттүк телеканал болуп эсептелинип келет. Телеканалдын тарыхында биринчи жол жаӊы имараттуу болуп отурабыз. Буга чейин чакан гана үйдө ишмердүүлүгүбүздү жүргүзүп келгенбиз. Бүт талаптарга жооп берүүчү шарттар болгон эмес. Бирөөлөрдүн имаратында ижарада отурган күндөр да болгон. Кийин өкмөттүк телеканал болгон соӊ өкмөттөн суранып азыркы турган имаратты алганбыз.
«Жамаатта универсалдуу кызматкерлер эмгектенет»
- Жалпысынан 45ке жакын кызматкер эмгектенет. Анын ичинде техникалык, тейлөөчү, чыгармачылык жамаат, башкаруу системиндеги кызматкерлер бар. Аз болсок да мобилдүү жамаатпыз. Кызматкерлердин көбү жаштар, окуусун жаӊыдан аяктап келген жаш кадрлар. Теленин ашканасында ар кандай кызматкерлер болушу керек. Жогоруда айткан 45 кызматкерлер универсалдуу десем болот. Режиссердун, үн режиссердун, декратордун ролун бир эле киши аткарат. Бир эле учурда кабарчы, бир эле учурда алып баруучу болгон журналисттер бар.
«Эӊ керектүү шарттарды түзө алдык»
- Теленин негизги керектүү нерсеси - студиялары. Эгер студия тийиштүү талаптарга жооп бербесе элге жеткиликтүү маалымат берүү, сапаттуу көрсөтүүлөрдү алып чыгуу мүмкүн эмес. Жаӊы түшкөн бул имаратта негизи студиялар салынды. Иш бөлмөлөр кайра эле эски имаратта. Жалпысынан 5 миллион 300 миӊ сомдун тегерегинде акча керектелди. Курулуш иши ушул жылдын март айында башталып, декабрь айында толугу менен бүтүп, колдонууга берилди.
ОшТВ телекомпаниясы өзүн-өзү каржылаган ишкана. Чыгымдардын, айлык-маянанын баары өзүбүздөн чыгат. Ошол сыяктуу эле студиянын курулушуна кеткен каражат дагы өздүк чарбалык эсептен сарпталды. Жалпы аянты 270 чарчы метрди түзөт. Имарттын биринчи кабатында жаӊылыктар бөлүмүндөгү кабарчылар үчүн иш бөлмөсү бар. Андан сырткары эрте мененки «Аруу таӊ» көрсөтүүнүн редакциясы менен монтаждоо бөлүмү жайгашкан. Маалыматтык көрсөтүүлөрдүн чакан студиясы орун алган. Ал эми экинчи кабатында толугу менен тартуу студиялары жайгашкан. Жалпысынан алты туруктуу көрсөтүнүн студиялары жасалды. Буюрса, алдыда дагы студияларды жасайбыз деген оюубуз бар. 2019-жылдан баштап студияларды жасап, толуктап, талаптарга шайкеш келтиребиз.
Бактыгүл
Калдарбай кызы
Т. Сарыбашов: «Шаар тургундарынын көйгөйлөрүн угуп, чечкенге милдеттүүбүз»
Вторник, 27 Ноябрь 2018 04:38 Автор Бекмурат
Ош шаарынын мэри Таалайбек Сарыбашов жашоочулар менен жолугушуп, аймактардагы абал менен жакындан таанышууда. Жолугушууда айтылган ар бир сын эске алынып, сунуш-пикирлерди жеринде чечүү үчүн тийиштүү жетекчилерге тапшырма берилүүдө.
Туран, Курманжан датка -2 аймактарында
Калаа жетекчиси Таалайбек Сарыбашовдун эл менен жолугушуусу 16-ноябрда Туран, Курманжан-Датка-2 аймактык кеӊешинде болуп өттү.
Жолугушууга Ош шаардык Кеӊешинин төрагасы Жапарбек Ормонов, шаардык Кеӊештин депутаттары, мекеме-ишканалардын жетекчилери жана жергиликтүү тургундар катышты. Алгач аймактык кеӊештердин төрагалары аймакта жыл башынан бери аткарылган иштер жана аймактагы көйгөйлөр тууралуу маалымат беришти.
Таалайбек Сарыбашов мындай жолугушуу көйгөйлүү маселелерди жеринде чечүүгө шарт түзөөрүн билдирип, алдыга коюлган иш пландар менен ой бөлүштү.
Жолугушуу суроо -жооп менен уланып, ар бир маселе боюнча шаар жетекчиси тийиштүү мекеме-ишканаларга тапшырмаларды берди. Тургундар шаар жетекчисине электр энергиясы, тазалык, ички жолдорду оӊдоо, маршруттук каттамдарды жөнгө салуу, бала бакча, мектеп жана ооруканалардагы коррупцияны жоюу боюнча маселелерди айтып кайрылышты.Жашоочулар тарабынан айтылган бардык сунуш-пикирлер, кайрылуулар протоколго катталды.
Ак-Тилек жана Керме-Тоо аймактарында
21-ноябрда шаар бийлиги Ак-Тилек жана Керме-Тоо аймактык кеӊештеринин жашоочулары менен жолугушту. Жыйында жашоочулар тарабынан бир канча маселелер көтөрүлүп, маршруттук каттамдарга байланышкан көйгөйлөр көп айтылды.
Шаар мэри ар бир айтылган маселе жоопсуз калбай турганына токтолду.
-Биз шаар тургундарынын көйгөйлөрүн угуп, чечкенге милдеттүүбүз. Бүгүн маршруттук каттамдарга байланышкан маселелер көп айтылды. Тиешелүүлөр айтылгандарды чечет. Окуучуларды албай койгон маршруттук каттамдар линиядан чыгарылат.
Окуучулар 1 сом берсе да, маршруткалар ташыш керек,-деди шаар мэри. Ошондой эле калаа башчысы Ак-Тилек кичи районуна жаӊы бала бакча куруу келерки жылга пландалганын, курулушуна каражат 2019-жылдын бюджетинен караларын айтты. Мындан тышкары көп кабаттуу үйлөрдү оӊдоо иштери уланарын, социалдык көйгөйлөрдү чечүүгө да аракеттер болуп жатканын баса белгиледи.
Достук жана Сулайман-Тоо аймактык кеӊештеринде
22-ноябрь күнү калаа башчысы Таалайбек Сарыбашов, шаардык Кеӊештин төрагасы Жапарбек Ормонов, шаардык депутаттар, мекеме, ишканалардын жетекчилери менен биргеликте №2 Достук жана №3 Сулайман-Тоо аймактык кеӊештеринин жашоочулары менен жолукту.
Жолугушууда шаар жетекчилигине жашоочулар тарабынан аймактагы көйгөйлөр тууралуу суроолор берилип, ал маселелер кеӊири талкууланды.
Коммуналдык кызматтарга байланышкан көйгөйлөрдөн сырткары жашоочулар ипотекалык программанын аткарылышы, муниципалдык турак-жай маселеси тууралуу суроо беришти.
Таалайбек Сарыбашов ипотекалык турак-жайдын курулушу жакынкы аралыкта башталары пландаштырылып жатканын айтты.
-Биз ипотекалык негиздеги турак-жайдын курулушун баштоонун үстүндө иш алып баруудабыз. Негизги максат - бул турак-жайлар аз маяна алып иштеп жаткан жөнөкөй жумушчуларды үй менен камсыз кылуу. Буюрса, биринчи кезекте «Ош-Тазалык» жана жашылдандыруу комбинатынын кызматкерлерине берилет. Жакында 80 батирлүү көп кабаттуу үйдүн курулушу башталат. Бул ипотекалык программанын алкагында бөлүштүрүлмөкчү. Ошондой эле ипотеканын мөөнөтүн узартуу жана пайыздык өлчөмүн ыӊгайлуу кылуу пландаштырылууда, - деп баса белгиледи калаа жетекчиси.
Андан ары Т.Сарыбашов учурда муниципалдык жерлерди инвентаризациялоо иштери жүрүп жатканын айтты. Мунун негизги максаты – шаар тургундары үчүн ыӊгайлуу шарттарды түзүү багытында социалдык обьектилерди жана эс алуучу жайларды куруу. Жолугушууда канализация системдерине, жарыктандыруу жана ички көчөлөрдү оӊдоого байланышкан маселелер да талкууланды. Кала башчысы таштандыларды жыйноочу жаӊы техникалар сатып алынарын да кошумчалады.
Шаардагы көп кабаттуу үйлөрдүн жанына курулган жайлар мыйзамсыз экендигин жана баары бузула тургандыгына токтолду.
-Ачыгын айтыш керек, азыр биздин калаада тартип сакталбай жатат. Көптөгөн көп кабаттуу үйлөрдүн айланасында башаламан салынган курулуштар бар. Бул шаар тургундарына ыӊгайсыздык туудуруп, шаардын жалпы көрүнүшүн да бузууда.
Жакын арада биз «Келечектеги үйлөр» долбоорунун бет ачарын өткөрдүк. Ошондо көп кабаттуу үйлөр жана алардын айланасындагы жерлер кандай болуш керектигин көрсөттүк. Бул идеяны ишке ашырууда кызмат көрсөтүүчү көп ишкана, уюмдар ишке тартылды. Yйлөрдүн алдындагы мыйзамсыз курулуштарды алып салып кайрадан калыбына келтирдик. Бул жашоочулар менен биргеликте жасалчу масштабдуу долбоор. Yй алдына ыӊгайлуу шарттарды түзүү жана жашылдандыруу биринчи ирет колго алынды. Бул саамалык мындан ары да улантылат. Биздин негизги максатыбыз - шаар тургундары үчүн мындан да жагымдуу жана ыӊгайлуу шарттарды түзүү, - деди сөз соӊунда Т.Сарыбашов.
Масим Турсунбекова
Кыргыз Республикасынын Президенти Сооронбай Жээнбеков Ош облусуна эки күндүк иш сапары менен келип, мунун алкагында Ош облустук мамлекеттик архивинин жаӊы имаратынын ачылышына катышты. Биздин чыгармачылык топ да архив кызматкерлеринин жаӊы имараты менен куттуктап кайтты.
Архив - тарых сакталган казына
Мамлекет башчысы С. Жээнбеков архив кызматкерлерин жаӊы имараттуу болушу менен куттуктап, улуттук архивдерде ар бир мамлекеттин тарыхынын, маданиятынын, турмушунун өзгөчөлүктөрү сакталаарын белгиледи. Алар - улуттун документалдуу баалуу байлыгы.
«Баасы чыккыс мурастарды, документтерди сактоого кам көрүү жана аларды сактап, кийинки муунга өткөрүү - мамлекеттин милдети»,-деп баса белгилеп, архив кызматкерлеринин иштерине ийгилик каалады.
Кыргызстанда архив кызматы 1926-жылы түзүлгөн. Архивде XIX кылымдан тартып Кыргызстандын тарыхын чагылдырган 4,5 миллиондон ашуун документ, 100 миӊге жакын фото, кино жана үн коштогон документтер сакталат. Акыркы жылдары мамлекет архивдердин материалдык-техникалык базасын чыӊдоого өзгөчө көӊүл бөлө баштады. Ондон ашуун архив имараттары капиталдык ремонттон өткөрүлүп, аларды жаӊы жабдуулар менен камсыздоо боюнча иш жүргүзүлүп жатат. Архив кызматы тейлөөнүн электрондук системасына өткөрүлмөкчү.
Ош облустук мамлекеттик архивинин имараты 1964-жылы курулган. Негизги имаратка батпай калган документтерди сактоо үчүн жаӊы имараттын курулушуна республикалык бюджеттен 18 млн. сом бөлүнгөн.
Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнө караштуу мамлекеттик каттоо кызматынын алдындагы архив агенттиги тарабынан архив иштерин жакшыртуу жана күчөтүү максатында акыркы жылдары бир канча документтер иштелип чыккан. Республикадагы мамлекеттик архивдердин алдындагы маанилүү иштердин бири - мамлекеттик сактоо өткөргөнгө чейинки документтердин туура жүргүзүлүшүн, сакталышын камсыз кылуу, ишти талапка ылайык жүргүзүү максатында ар бир мекеме, уюм, ишканада ведомстволук архиви жана архиварус штатынын ачылышы Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 2012-жылдын 23-июлундагы №513, 2013-жылдын 4-сентябрындагы №499, 2014-жылдын 18-мартындагы № 160 токтомдорунун аткарылышы буга мисал болот. Облустун жалпы топтоо булагында 401 мекеме, ишкана бар. Жаӊы токтомго ылайык 105 ведомстволук архивде штаттык бирдик каралып, 289 ишкананын ведомстволук архивине жоопкер адис дайындалган. Жөнөкөй тил менен айтканда, райондук деӊгээлдегилер 5 жыл, облустук ишканалардын документтери 10 жылга чейин өздүк архивинде сакталат. Андан кийин гана бизге туруктуу сакталуучу документтерди өткөрөт.
Камчыбек Салиев, Ош облустук мамлекеттик архивинин жетекчиси:
«Мамлекеттик деӊгээлде көӊүл бурулуп жатканы жакшы жышаан»
- Биздин архивде сакталуучу документтердин саны аябай көп болгондуктан, 2011-жылы жаӊы имаратка долбоор жазып, ошол учурдагы архивдин жетекчиси М. Алтыбаев премьер-министрге кайрылган эле. Бул долбоорду президентибиз Сооронбай Шарипович колдоп, 2017-жылы курулуш иши башталган. Мунун сметалык баасы 24 млн. болсо, тендердик баасы 19 млн. сомду түздү. Былтыркы жылдын август айында башталган курулуш быйыл октябрь айында колдонууга берилди. Жаӊы имаратка кирип, жумушубузду баштаганбыз. Жалпысынан документ сакталуучу жайыбыз 622 чарчы метрге кеӊейтилди. Мурунку эски имаратта сакталып турган документтердин баары көчүрүлдү. Кызматкерлердин жумуш орундарында бардык шарттар түзүлдү. Иштөө бөлмөлөрү ачылды. Ачылышка өлкө башчыбыздын өзү келип катышканы биз үчүн чоӊ сыймык. Архивде мамлекеттин баалуулуктары сакталат. Андыктан мамлекеттик деӊгээлде көӊүл бурулуп жатканы кубандырат. Өлкө башчыбызга ыраазычылыгыбызды айткым келет. Муктаждыктарыбыз бүтүндөлүп, кубанып турабыз.
«Бизде тажрыйбалуу архивчилер иштейт»
-Облус боюнча жалпы 107 кызматкер эмгектенет. Атайын адистердин саны 62, жогорку билимдүүсү 50. Мында иштегендердин алды 37 жыл, арты 5 жылдан ашуун тажрыйбасы бар архивчилер эмгектенишет.
Бизде 5 бөлүм, 7 райондук мамлекеттик архивдин архивчилери калкты тейлеп, улуттук архив фондду тарыхый баалуу документтер менен толуктап келишүүдө. Зыяндуулугун эске алып кызматкерлерге сүт азыктарын беребиз, ден соолугун чыӊдоо үчүн курортторго жөнөтүп турабыз. Жаш кадрларыбызды тажрыйба алмашуу максатында башка аймактарга жиберебиз.
Саткын Мамытова, улук архивист:
«Мурункуга караганда иштөө шарттары бир топ жеӊилдетилди»
- 1964-жылы салынган имартты быйыл жаӊылап отурабыз. Мында өкмөттүн чоӊ салымы, жергиликтүү администрациянын эмгеги бар. Мына ушулардын эмгеги артында архивдеги документтердин сактоо шартын жакшыртуу, кызматкерлердин иштөө мүмкүнчүлүктөрүн жакшыртуу, акыркы убакта бүт документтерди жаӊы технологияга өткөрүү, иштерди жеӊилдетүү тууралуу токтомдор чыгып жатат. Архивге кайрылган жарандардын да мүдөө-талаптарын батыраак канааттандырууга да чоӊ мүмкүнчүлүктөр түзүлдү. Өлкө башчыбыз өзү келип катышып, жаӊы имараттын ичиндеги шарттарга учкай болсо да көз салып кетти. Бул дагы мындан кийинки архивдин жакшы иштөөсүнө өбөлгө болот деп ишенебиз. Архивде иштегениме быйыл 30 жылдан ашыптыр. Албетте, жаӊы жумушка кирген мезгилдеги менен азыркы шартты салыштырууга болбойт. Бирок, ал учурда жаштыкка салып, жумуштун кыйынчылыгына карабай иштептирбиз. Азыркыдай болуп жаӊы техника менен иштебейт элек. Документтердин сакталуусуна аябай көӊүл бурат элек. Азыркы жаштарга өтө чоӊ мүмкүнчүлүктөр ачылып жатат. Мурункуга караганда иштөө шарттары бир топ жеӊилдетилди.
Бактыгүл Калдарбай кызы
Сүрөтчү: Сыдык Токонов
Шаар аралап басып жүрүп белгилүү инсандардын айкелдерин кезиктирип, ошол адам жөнүндө эстеп калат эмеспизби. Тилекке каршы, шаарда орнотулган ар бир эле айкелдин ким экенин, кандай эмгек сиӊиргенин биле бербейбиз. Андыктан шаардагы айрым айкел ээлери тууралуу маалымат берүүнү эп көрдүк.
Шаар боюнча 101 эстелик бар
Эстеликтер инсандын жасаган эрдиги, элге кызган кызматы үчүн орнотулат. Ал инсан тарых беттеринде, элдин эсинде түбөлүк калат. Ош шаарында искусство, маданият эстеликтеринин жалпы саны 101. Алардын 21и айкел, 20сы бюст (адамдын көөдөнүнөн жогору жагы тартылган жумуру скульптуралык портрет), 8 атайын бир окуяны чагылдырган комплекс болсо, калган 52си скульптуралар. Аталган эстеликтер үчүн жергиликтүү бюджеттен жылына бир миллиондон ашуун акча бөлүнөт. Бул каражат эстеликтерди оӊдоп-түзөөдөн өткөрүп турууга керектелет. Эстеликтер Ош шаардык муниципалдык менчик башкармалыгы тарабынан көзөмөлгө алынат. Ал эми айланасын тазалоо, жашылдандыруу иштери шаардагы жашылдандыруу жана көрктөндүрүү чарба комбинатына жүктөлгөн.
Бахадыр Эргешов, Ош шаардык муниципалдык менчик башкармалыгынын башкы адиси:
«Эл көп болгон жердеги эстеликтерди ай сайын оӊдоого туура келет»
- Шаардагы ар бир эстеликти карап, жыл сайын абалына жараша оӊдоп-түзөөдөн өткөрүп турабыз. Жергиликтүү бюджеттен акча бөлүнгөндөн кийин оӊдоого муктаж болгон эстеликтерди тактап алып тендер жарялайбыз. Тендерди утуп алган компания такталган эстеликтерди толук оӊдоп-түзөөдөн өткөрүп берет. Негизи, эл көп болгон жерлерди көбүрөөк оӊдоого туура келет. В. И. Лениндин эстелиги, «Энелердин көз жашы», «Өчпөс от» комплекстеринде үйлөнүү үлпөтүндө сайран куруп жүргөн жаштар зыянын тийгизет. Ошондон улам, эстеликтерди ай сайын оӊдоп, калыбына келтирип турууга туура келет. Быйыл 10 эстеликти толук оӊдоп-түзөөдөн өткөрдүк. 1016805 сом акча каражаты жумшалды. Дагы 6 эстеликти оӊдоп-түзөөдөн өткөрүү иши башталган. Буга бюджеттен 714009 сом бөлүндү. Буюрса, алдыда көп нерсени пландап жатабыз. Эстеликтердин авторлорун кошо жазып, элге тааныталы деген максат бар. Анткени, көрчүлүгү эстеликтин өзүн эле көрүп, авторун тааный беришпейт. Бизде Ош шаарындагы эстеликтердин көпчүлүгү Ашыралы Маразыковго таандык. Бул кишинин эмгеги чоӊ.
Бактыгүл Калдарбай кызы
Сүрөтчү: Фото Сыдыков
Ош шаарынын көркү да, байлыгы да болгон «Сулайман Тоо» улуттук тарыхый - археологиялык музей комплексине саякат кылдык.
33 миӊден ашуун экспонат бар
«Сулайман Тоо» улуттук тарыхый-археологиялык музей комплекси өлкөдөгү эӊ ири музейлердин бири. Кыргыз элинин, улуттун сыймыгы болгон баалуу тарыхый жана маданий эстеликтер сакталган музейдин өнүгүү тарыхында бир нече жолу аты өзгөргөн:
1949-1978-жылдар Ош облустук аймак таануу музейи;
1978-1982-жылдары Ош облустук тарыхый-маданий музейи;
1982-жылы-2004-жылдары Оштогу бириккен тарыхый-маданий музей коругу;
2004-жылдын 10-апрелинен тарта «Сулайман Тоо» улуттук тарыхый-археологиялык музей комплекси аталып келет. 2019-жылы 70 жылдыгын жана ЮНЕСКОнун материлдык баалуулуктар тизмесине катталгандыгынын 10 жылдыгын белгилейт.
Музейде жалпысынан 33 миӊден ашуун экспонаттар топтолгон. Алардын 6694 археологиялык, 3702 этнографиялык, 19852 документтер жана сүрөттөр, 1196 кол өнөрчүлүк буюмдары, живопись, скульптура, графикаларды камтыйт. Булардын эки жарым миӊден ашууну атайын көргөзмө залына коюлган. Музей кызматкерлеринин айтымында, жылына толукталып жаткан экспонаттар көрүүгө келген адамдын санынын өсүүсүнө өбөлгө болууда.
Музейге баш бакканда эле сол жагында Кыргызстандагы корукка алынган жерлердин элестерине, анда жашаган жаныбарларга көз урунат. Оӊ жагынан кыргыз тарыхын таш доорунан баштап бүгүнкү күнгө чейин чагылдырган түрдүү экспонаттарды көрүүгө болот.
Султанбек Абдыракманов, «Сулайман Тоо» улуттук тарыхый-археологиялык музей комплексинин башкы директору:
«Баалуу экспонаттар табылды»
- Быйыл музейге келген экпонаттардын өзгөчөлүгү алардын баалуулугунда болду. Жалал-Абад облусунун Сузак районуна караштуу Кызыл-Суу айылынан баалуу экспонаттар табылып, музейдин фондуна өткөрүлүп берилди. Алар беш күмүш идиш, 10 күмүш тыйын жана XIX кылымга таандык 150гө жакын кокон тыйындары. Атайын изилдөөлөрдүн жыйынтыгында табылгалар 1350-жылдарга таандык деп аныкталган. Бул табылгалар азыр музейдин энчисине айланды. Биздин колго тийишине себепкер болгон кыргыздын сыймыктуу кыздарынын бири- Жогорку Кеӊештин жооптуу кызматкери Гүлзар Абдимиталипова жана Жалал-Абад шаардык Кеӊешинин депутаты Талант Баевге ыраазычылык билдиребиз. Мындан сырткары Чоӊ-Алай районунун тургуну апасынын себи менен кошо келген ат жабдыктарын музейге тапшырды. Жабдыктардын чекелери седептер менен кооздолуп, учурундагы уз-чеберлердин ар кандай оймо-чиймелери түшүрүлүптүр. Жалал-Абад облусунан жаш кыз келип “таенемдин колдонгон буюму эле” деп XIX, XX кылымдарга таандык чоподон жасалган идишти акысыз музейге тапшырды. Бул көӊүл кубантарлык көрүнүш. “Өлкөм үчүн” деп турган жаштарды көрүп кантип кубанбайсыӊ?..
Дагы бир айта кетчү сөз, Отуз-Адыр айыл өкмөтүнө караштуу Кара-Дөбө айылынын жашоочусу Абдимиталип Муратов агайбыз ата-бабалары колдонгон таш тегирменди музейге белек катары беребиз деп жатышат. Буюрса, жакынкы күндөрү алып келебиз. Эӊ негизгиси кайсы бир кылымдагы, кандайдыр тагдыр менен катылган буюм музейибиздин баалуулугу катары элибиздин энчисине өткөндүгү кубанычтуу.
«Тарыхын билбеген элдин келечеги жок»
- Тарыхый мурастарды сактоо, аны кийинки муунга өткөрүп берүү бир гана музей кызматкерлерине гана тиешелүү жумуш эмес. Муну ар бир кыргыз жараны өзүнүн атуулдук милдети катары түшүнүшү керек. Учурдан пайдаланып, азыркы замандаштардын кампасында катылып жаткан баалуулуктар музейлерге, тиешелүү мамлекеттик жайларга тапшырылса келечек муундарыбыздын кенчи болуп каларын эскерте кетким келет. Тарыхын билбеген элдин келечеги жок. Музейде сакталган ар бир экспонат биздин тарыхыбыз.
Адалат Жумабаева, музейдин илимий агартуу бөлүмүнүн башчысы:
“Тарыхты чагылдырган далилдүү музей...”
- Музей тарыхты чагылдыруучу далилдүү экспозицияны камтыйт. Күндөлүк көрүүчүлөр үчүн көрүү залына эки жарым миӊден ашуун экспонат коюлса, калгандары атайын сакталуучу жайларда сакталып, көргөзмөлөргө гана чыгарылат. Бүгүнкү күндө музейди көрүүгө келген туристтердин саны өскөнү кубандырат. Анткени, экспонаттардын саны барган сайын өсүүдө. Жетекчибиз өзү демилгени көтөрүп, табылгалардын санын көбөйтүүгө өзгөчө көӊүл бура баштады. Музейдин көрүү залында таш доорунан баштап бүгүнкү күнгө чейинки колдонулган буюмдар, далилдүү табылгалар бар. Ар бир экспонатты сакталуу режимине жараша, атайын адистердин көзөмөлү астында сакталат. Мындан сырткары музейде атайын экспонаттарды оӊдоп-түзөөдөн өткөрүп туруучу адистер бар. Алардын жардамы менен музейге жан берип туруучу экспонаттар бүгүнкү күнгө чейин сакталууда.
Бактыгүл Калдарбай кызы
Фото: Сыдык Токонов
16-октябрда түнкү саат бирлер чамасында шаардагы Ниязаалы Борошев атындагы музыкалык окуу жайдан өрт чыккан. Өрттүн так себептери азырынча тактала элек. Окуу жайдын директору өрт электр зымдарынан келип чыккан деп божомолдойт.
Эки миллион сомдук музыкалык аспаптар күйдү
Сырттан кирип барганда түрдүү музыкалык аспаптардын үнү угулган окуу жай бул сапар ыш жыттанган караӊгы залы менен тосуп алды. «Имарат эбак эле жаӊыланышы керек эле» деген окуу жайдын директору Эркаим Исраилова буга чейин жаӊы имарат үчүн долбоорлорду көп эле жолу жазганын айтып кейиди.
- Өрт электр зымдарынан келип чыккан окшойт деген божомолубуз бар. Ошол күнү аба ырайына байланыштуу электр жарыгы өчүп-жанып жаткан. Эскилиги жеткен зымдар электр жарыгы күчтүү келген токту көтөрө албай, күйүп кеткен окшойт. Себеби, залдын полу күйгөн эмес.Yстүнкү бөлүгү толугу менен күйүп түшүптүр. Эски имарат болгону үчүн, убагында үстү камыш менен жабылган экен. Ал тез эле күйүп түшүп калды. Түнкү саат бирлерде кароолчубуз мага телефон аркылуу кабарлады. Мен келгенде өрт өчүрүүчүлөр келип, өрттү өчүрүүгө аракет кылып жатышыптыр. Тилекке каршы, залдын ичинде табылгыс чоӊ мурасыбыз болгон 2 рояль аспап кошо өрттөндү. Мындай аспаптардын бир даанасы эле 1 млн. сомдон ашык акчага бааланат. Мындай аспапты Германиядан гана алдырса болот.
«Сентябрда жаӊы имараттын курулушу башталмак…»
- 55 жылдан бери кызмат кылып келе жаткан окуу жайдын имараты эбак жаӊыланышы керек эле. Жаӊы имарат үчүн долбоор жаза берип чарчадык. Быйыл долбоорду ишке ашырабыз, сентябрдан курулушун баштайбыз деп кубанып жатканда «жаныӊарда май куюучу жай бар экен, андан 50 метр алыстыкта болушуӊар керек» деген жүйөө менен курулуш башталбай калды. Негизи, бул жерге май куюучу жай кечээ эле түшкөн. Мыйзам чегинде аларды башка жакка жылдырыш керек эле. Бирок, эмнегедир ушул маселе чечилбей, курулушубуз токтоп турат. Тийиштүү жетекчилик ушул маселени карап берсе жакшы болот эле. Студенттерибиз азыр төрт кабаттуу жатакананын 1-2-кабатында билим алышууда.
Аталган окуу жайда 200гө жакын студент, 56 мугалим бар. Учурда мугалимдер сабакты үзгүлтүккө учуратпоо үчүн жатакананын 1-2-кабатында сабак өтүп жатышат. Ниязаалы Борошев атындагы музыкалык окуу жай 1963-жылы ачылган. Өрт чыккан имарат буга чейин педагогикалык институт болсо, кийинчерээк мейманкана катары пайдаланылган. Э. Исраилованын айтымында, имарат авариялык абалда деп табылган болчу. Өрттүн кесепетинен имараттын болжол менен 80 чарчы метр аянты, музыкалык аспаптар, отургучтар жана курулуш материалдары күйгөн. Учурда өрттүн себептери такталып жатат.
Бактыгүл Калдарбай кызы
Фото: Сыдык Токонов
5-октябрда Ош шаарында жаш активисттердин башын бириктирген эл аралык “Жаштар кербени - 2018” жаштар форуму болуп өттү.
Форумдун расмий ачылышына Ош шаарынын мэри Таалайбек Сарыбашов, шаардык Кеӊештин төрагасы Жапарбек Ормонов, Жогорку Кеӊештин депутаты Айнуру Алтыбаева, Казакстан, Тажикстан, Орусия, Хорватия мамлекеттеринен, өлкөнүн облустарындагы жана Ош облусунун жети районундагы жаштар багытында иш алып барган мамлекеттик кызматкерлер, адам сатууга каршы күрөшүү боюнча Ош шаарында түзүлгөн координациялык кеӊешменин мүчөлөрү жана "Жаштар парламенти" долбоорунун мүчөлөрү катышышты.
Форумдун жүрүшүндө «Жаштардын коомдогу ролу жана миграция маселелери», “Миграциядагы жаштардын коомдогу ролу”, «Адам сатуунун алдын алуу» багытындагы темалар боюнча докладдар окулду. Андан кийин форумдун катышуучулары үч топко бөлүнүп, өздөрүнө тиешелүү ролу, адам сатуунун алдын алуу боюнча темаларда иш пландарды сунуштап, талкуулашты. Аягында бир нече пункттан турган резолюция кабыл алышты.
Форумдан соӊ катышуучулар шаарды айланып, Сулайман-Тоого чыгып, кечки Ош шаары менен таанышып чыгышты.
Ош шаарынын күнүнө карата уюштурулган концертке күбө болуп, жаштарга арналган кечки бийге катышышты. Концерт жогорку деӊгээлде уюштурулганын айтышып, жаштарга жакшы мүмкүнчүлүк түзүлгөнү үчүн Ош шаарынын мэри Таалайбек Сарыбашовго, шаардык Кеӊештин төрагасы Жапарбек Ормоновго ыраазычылыктарын билдиришти.
Айта кетсек, бул форум Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 2017-2020-жылдарга адамдарды сатууга каршы күрөшүү боюнча программасынын негизинде, аймактарды өнүктүрүү жылына жана шаар күнүнө карата демилгеленип, Ош шаардык мэриясы, жаштар иштери боюнча комитети жана Европа коопсуздук кызматташтык уюмунун Бишкектеги программалык кеӊсеси тарабынан уюштурулду.
Ош шаарынын күнүнө карата борбордук аянтта “Ош-ооматтуу ордо калаа!” аттуу майрамдык көргөзмө-жарманке уюштурулду. Жарманкенин жүрүшү менен Ош шаарынын мэри Таалайбек Сарыбашов, шаардык Кеӊештин төрагасы Жапарбек Ормонов, Жогорку Кеӊештин депутаты Айнуру Алтыбаева, шаардык депутаттар, калаа тургундары жана коноктор таанышышты.
Жарманкеге Ош шаарынын жана облусунун айыл чарба өндүрүшчүлөрү, тамак-аш, кайра иштетүү жана текстиль чөйрөсүндөгү ишканалар, кол өнөрчүлөр өздөрү өндүргөн азык-түлүктөрдү, буюмдарды алып чыгышып, арзан баада сатышты. Тамак-аш индустриясынын 15 ке жакын өкүлдөрү улуттук тамак-аштарын көргөзмөнүн катышуучуларына тартуулашты.
Жарманкеге Алай, Чоӊ-Алай райондорунун өндүрүшчүлөрү бал, сары май, курут, мал эттери, сүт азыктары, картошка, чычырканак азыктарын алып келишкен. Ал эми Кара-Суу, Ноокат, Араван райондорунан алма, ашкабак, пияз, сабиз, буудай, анар, коон, дарбыз алып келишип, күз берекесин даӊазалашты.
Бекмурат Батыров, Ноокат районунан:
“Орусиядан алып келинген уруктан 25 килограммдык ашкабак өндүрүүдөбүз”
Ноокат районунан келген өндүрүшчү Бекмурат Батыров жарманкеге өзү өндүргөн 20-25 килолук ашкабактарды алып келген. Ал ашкабактын мындай сортунун уругу Орусиядан алып келингендигин, былтыр анын салмагы 33 килого чейин болгондугун айтты.
-Негизинен биз ашкабактын бизде өстүрүлүп жүргөн эле сортун эгебиз. 3-4 жыл башта Орусиядагы тааныштардан ал жакта өскөн ашкабактардын уругун сурасак, берип жиберишкен экен. Кандай болот экен деп кызыгып эгип көрдүк. Салмагы чоӊ болуп, эттүү болгону менен даамы кадимки ашкабакка жетпейт. Ошентсе да кызыккандар бар экен, эгип жатабыз. Былтыр салмагы 33 килого жеткен ашкабактарды алдык. Быйыл 20-25 килонун тегерегинде болуп жатат. Учурда бул сорттогу ашкабактар 40 сомдон өйдө сатылууда. Кирешебиз жаман эмес, жыл сайын ашкабак эгип, сатып тиричилик кылып жатабыз. Эӊ негизгиси эмгектенүү керек, мээнет кылсаӊ үзүрүн сөзсүз көрөсүӊ. Пайда таппай калган учур аз болот,-дейт ноокаттык дыйкан Б.Батыров.
Алайбек Исаков, Алай району, Корул айыл аймагынан:
“Чычырканак табылгыс дары”
-Биз бул жарманкеге өзүбүз өндүргөн азыктарды - бал, курут, сары май, эт, чычырканак алып келдик. Байкалып тургандай биздин жердин балы да башкача болот. Бал аарылар тоонун гүлдөрү менен азыктанган үчүн өӊү да, даамы да өзгөчө. Дарылыкка иштетсе абдан пайдалуу. Ал эми чычырканак тоодо өсөт. Терип келип сатып пайда көргөн адам жок. А чынында чычырканактын өзү да, майы да көп ооруларга табылгыс дары. Кан басымы жогору болгон адамдар үчүн чычырканак табылгыс дары, ошондой эле иммунитетти чыӊдайт, күйүктө, жарада пайдаланса жакшы жардам берет, ашказан-ичеги ооруларында абдан пайдалуу. Атайын жарманкеге алпарабыз деп талаадан терип келдик. Килосун 120 сомдон сатып жатабыз.
Алмаз Адашов, дыйкан, Отуз-Адыр айылынан:
“Ашкабактын пайдалуулугу дарбыз менен бирдей”
-Дүйнөдө ашкабактын 50 гө жакын түрү бар. Бизде көбүнчө чилик деген сорту өстүрүлөт. Бул жергиликтүү уруктун килосун 200-300 сомдон сатып алабыз. Бир гектарга орточо эсеп менен 5 кило урук кетет. Кийинки кездерде Казакстандан дагы бир сортун апкелип жатышат. Аны бышкандан кийин кышында үйгө сакташып, жазга чыгарып сатып жатышат. Анын уругу кымбат, бир таӊгагы 4500 сом экен. Ошондо 1 гектар жерге 3 таӊгак (пачка) урук кетет. Буга көп дыйкандар чыдабайт, анткени кээде жакшы түшүм болсо, кээ жылдары өзүн актабай да калат. Ошондуктан бизде -Отуз-Адырда көбүнчө чилик ашкабак өстүрүлөт.
Ашкабак абдан пайдалуу азык. Курамындагы витаминдер жана микроэлементтер дарбыздагыдай, а түгүл рак ооруларына каршы да дарылык касиети бар. Элдик табыптар ашкабактын данегин ичинде курту бар адамдарга сунушташат. Айтор ашкабактын дарылык касиети көптүгүн билгендиктен да 3-4 жылдан бери өстүрүп базарга алып чыгуу менен алектенип келем. Кирешеси да жаман эмес. Бала-чака бакканга кенен жетет.
Ашкабакты кышында туура сакташ керек. Баарын бир жерге үйүп жыйганга болбойт. Бири-бирине тийбегидей аралыкта коюп, үстүн мата менен күн тийбегидей кылып жабуу керек.
Ашкабак демекчи…
Ашкабак өтө пайдалуу азык. Анын курамы витаминдерге жана минералдарга бай. Анын курамындагы А витамини (каротин) көздүн көрүүсүн жакшыртат. Тамактын аш болумдуулугун жакшыртып, өзү да жеӊил сиӊимдүү азык. Анын курамында клетчатка өтө көп. Бу болсо ашыкча салмакты азайтууга таасир этет.
• Кан басымы жогору болгондорго өтө пайдалуу. Антиоксиданттык касиетинен улам ашкабак организмден токсиндерди, зыяндуу шлактарды, холестеринди айдайт. Анын ширесин такай колдонуу менен кан басымды бир калыпта кармап турса болот.
• Кан тамырлардын сыртын бекемдеп, адамдагы суу-туз балансын калыбына келтирет.
• Кургак учуктун таякчаларынын көбөйүшүн азайтат. Бөйрөк ооруларында абдан пайдалуу.
• Курамында темир көп. Зат алмашууну жакшыртып, кандын уюшун жөнгө салат.
• Уйкусуздукка кабылгандар такай жеп жүрсө уйкусу калыбына келет.
• Күйүктө, ар кандай жараларда, тактарды кетирүүдө жакшы жардам берет.
• Косметологияда кеӊири колдонулат. Курамында ашкабак бар бет май, лосьондор беттеги, денедеги тактарды кетирет. Акыркы кездерде ашкабак кошулган ар түрдүү шампунь, бальзам, самын, бет май, лосьон жана маскалар даярдалат. Анын жашартуучу касиети болгондуктан беттеги майда бырыштарды кетирүүдө көп колдонулууда.
• Онкологиялык ооруларда пайдалуу азык. Илимпоздордун айтуусу боюнча, ашкабакты дайыма колдонгон адамдарда кургак учук жана тамактын рак оорулары аз кездешет.
• Сөөктөрдү бекемдейт. Организмдеги клеткалар тез жаӊыланат, андыктан ашкабакты көп жеген адамдын териси жашарып. Өз курагынан жаш көрүнөт. Ишке болгон жөндөмдүүлүгү жогорулайт жана уйкусу жакшырат.
Масим Турсунбекова
Фото Сыдык Токонов
Дайджест---------------------------------
ЖЕР ТИТИРӨӨ КАЙСЫЛ АЙМАКТАРДА, КАНЧА БАЛЛГА ЖЕТТИ
Среда, 18 Ноябрь 2015
Спорт
Баястан Максатбек уулу, жеӊил атлетика боюнча спорт чебери: «Максатым - мекенимди дүйнөгө таанытуу»
Маданият
Ныязалы атындагы музыкалык окуу жайына 4 кабаттуу жаӊы имарат курулат
Интервьюлар---------------------------
Бюджет, экономика жана өнөр-жай маселелери боюнча туруктуу депутаттык комиссиясынын мүчөсү Илгиз Капаров: «Кыргызстанды башка өлкө менен теӊей албайм»
Понедельник, 27 Август 2018
Сурамжылоо-----------------------
Ош шаарынын тазалыгына кандай баа бересиз?
Добуштардын саны:: 38
Билим берүү-----------------------
Доор жана басма сөз
Понедельник, 16 Ноябрь 2015
-
ЧЫҢГЫЗ АЙТМАТОВДУН ААЛАМЫ
Понедельник, 12 Декабрь 2016 -
ФУТБОЛ академиясы ачылды
Понедельник, 16 Октябрь 2017 -
Сарык оорусу
Понедельник, 11 Сентябрь 2017
-
Саламатсызбы! Мен 19 жаштамын 17 жашымда суучечек оорусу менен Ооругам. А бирок азыр дагы ушул ...
-
Айсалкын эже менин кызым ооруп калды суу чечек оорусу менен сут ичсе болобу жашы 2 де ???
-
Сокур ичегигини.опера циия сыз айыктырса болобу?
-
Эрте келген турналар повестине дилбаян жазуу керек
Ош шамы коомдук-саясий гезити
Толугу менен...