Ошто курулуштардын революциясы жүрүп жатканы баарына маалым. Ош шаарынын мэри Айтмамат Кадырбаев 17-ноябрь күнү шаардагы курулуп жаткан курулуш объетилеринин жүрүшүн текшерип, жеринде таанышып чыкты.

Алгач калаа башчысы Сай бою көчөсүндө жайгашкан Футбол Академиясынын курулуш иштери менен таанышып чыкты.

 “Учурда  Академиянын долбоорлоо сметалык документациялары жана курулуш иштерине тендер өткөрүлүп бүткөн. Курулуучу  4,0 га жер аянты Ош шаарынын мэриясы тарабынан бөлүнүп берилсе, каржылоо UEFА тарабынан 1 млн.АКШ доллары бөлүнгөн. Курулуш иштери бүтүп пайдаланууга берилсе, 60 бала академияда жашап, окуп, професионалдык футбол менен машыгышат жана бүт шарттар түзүлөт. Келечекте бул жерден дүйнөнү багындырган мыкты футболчулар тарбияланып чыгат деп ишенем. Учурда жер түздөө жумуштарын мэрия бүтүрүп берди. Жакынкы айда курулушка капсула салынып,  2016-жылдын күз айларына бүткөрүлөт”,-деди А.Кадырбаев.

“ Футбол Академиясында 2 чоң, 2 кичи футбол аянтчалары, медициналык комплекс, бардык шарттары менен жатакана, машыктыруу мектеби, унаатоктомдор жана башка  тиешелүү объектилер курулат. Бул жерге окуучулар жаш кезинен кабыл алынат,  60 бала жашап,1000ден ашуун балдар,кыздар сырттан келип футбол менен машыгышат жана аларды тажрыйбалуу дүйнөлүк деңгээлдеги машыктыруучулар окутушат. Мындай академия Орто Азия боюнча жок. Ошондуктан Ош шаарына курулуп жатканына биз аябай кубанычтабыз. Бардык  курулуш тетиктери жабдуулары Италиядан алынып келинет.Учурда 20 тонна курулуш тетиктери алынып  келинди”,-деп билдирди эл аралык калыс Бахадыр Кочкоров.

Ошто эмне көп, базар көп. Соода кылганга жер таппай жатам дегендин өзү туура эмес. Анткени жергиликтүү бийлик соода кылам дегендерге, ишкерлерге түзүк эле колдоо көрсөтүүдө. Башка шаарлардагыдай «билген арабаңды сок» деген жери жок. Айрымдар өз кызыкчылыгын гана ойлоп, уруксат берилбеген, адам өтө турган төтө жолдорго (тротуарларга) соода кылып, ары-бери каттагандарга тоскоолдук жаратууда. Эч бир жетекчиликтин эскерткенин тоготпогон, өзгөлөрдү жана мыйзамды сыйлабаган көчө соодагерлери жөнүндө сөз кылабыз.

Чаң жердеги азыктар. Кимдер сатып, кимдер алууда?

Г.Айтиев менен Курманжан датка көчөлөрү кесилишкен бурчта, жөө адамдар басуучу төтө жолдо отуруп алып соода кылгандардын саны учурда күндө бир адамга көбөйүүдө. 4 көчө кесилишкен жер болгондуктан, унаалар күн-түн дебей ары-бери жүрүп турат. Мөмө-жемиш, сүт азыгы, ачык, үстү жабылбай эле сатылып жатат. «Тиричиликтин айынан отурушат да» дейин десең, саткандары оголе көп, ары кымбат, бир баштык алмасын саткан байкуш эмес. Кимден уруксат алдыңар десек, ар кайсыны бир айтып, сүйлөшкөндөн качышты. Жүзүмдүн баасын 140 сом деп жазып коюптур.

Алуучуларга кызыктык. Ушундай жерде –адам буту баскан көчөдөгү, эч кандай санитардык нормалар сакталбай сатылып жаткан мөмө-жемиштен кимдер сатып алат? Жумуштан кайтып, үйүн көздөй бараткан айымдар. Базарга баруудан эринип, базардагыдан бир топ кымбаттыгына карабай сатып алып, өз чөнтөгүнө жана шаардын тартибине кайдыгер карагандар.

Түрткүлөшүп өтүп жаткан адамдарга кайыл болуп, жүзүм тарттырып жаткан бир айымга «сиз көчө соодагерлигине кандай карайсыз?» деп кайрылсак, жини келип жооп кайтарбай жүзүмдү албай басып кетти.

«Сымбат» тейлөөүйү («дом быта» району)

Масалиев проспектисиндеги бул райондо көчөдө соода кылгандар эч кимге өөн эмес. Сүт азыктары, нан, мөмө-жемиш баарын сатып жатышат. Базар наркынан бир топ эле кымбат, мисалы, жүзүм базарда 80-90 сомдун тегерегинде, бул жерде 100 дөн жогору. Сүт азыктарында 10-15 сом айырма бар.

Буларды кимдер тескешет?

Ош шаардык мэриясынын муниципалдык менчик башкармалыгынын жер тилкелерин ижарага берүү бөлүмүнүн бөлүм башчысы Каныбек Абдыкапаров:

«Тротуарда соода кылуу мыйзамсыз»

-Борбордук эсептелген Курманжан датка, Масалиев, Раззаков, Б.Осмонов атындагы көчөлөрдүн боюна, башка аймактардагы төтө жолдордо соода кылуу мыйзамсыз. Бизде ар бир ишкер менен келишим түзүлөт. Анда жайгашкан жери, дареги так көрсөтүлөт. Жогорудагы адамдарга биздин балдар барып түшүндүрүп, базардан орун сунуштап көрүштү. Жок болуп калат да кайра пайда болушат. Эч кандай сертификаттары жок. Салык да төлөшпөйт. Биргелешип чара көрбөсөк болбой калды.

Ушул башкармалыктын көзөмөл бөлүмүнүн кызматкери Мирбек Досматовго кайрылганда, ал көчө соодасына жазана салууга укугу жоктугун айтты. Барып, түшүндүрүп айтабыз, орун сунуштайбыз. Бирок башка бир чара көрүүгө укугубуз жок. Күч органдары гана чара көрө алат дейт М.Досматов.

Ош шаардык мэриясынын тышкы байланыштар жана бизнес –чөйрөнүөнүктүрүү агенттигинин жетектөөчү адиси Эркинбек Ибрахимов:

«Биргелешип административдик комиссияга алып киребиз»

-Ош шаарынын борбордук көчөлөрүнүн четиндеги башаламан соода жүргүзүүлөрдү, мыйзамсыз курулуштарды тартипке келтирүү жөнүндө шаардык мэриянын №45 буйругунун негизинде мыйзамсыз сооданы көзөмөлдөйбүз. Шаардагы көчө соодагерлерине милиция кызматкерлери менен барып, маселени чечүүгө аракет кылып жатканыбызга карабай, такыр токтото албай жатабыз. Жок болуп эле кайра чыгып алышууда. Айтиев-Курманжан даткадагы соода кылгандарга 4-5 ирет барып, «Ош-маркеттин» алдынан орун таап берүүнү сунуш кылганбыз. Көнбөй коюшту, бизди такыр тоготпойт. Комиссияга алып кирели десек, келишпейт. Айлабызды кетиришүүдө. Участкалык милиция протокол жазып же отургузбай койсо болот. Аларда бизге караганда укук көбүрөөк.

Шаардык санитардык-эпидемиологиялык станциясынын кызматкери көчө соодасы мыйзамсыздыгын ырастап, аларга чара көрүү фито-санитардык инспекцияга тийиштүү экендигин айтып, жоопкерчиликти аларга жүктөдү.

Аймактык тескөөчүнү сураштырсак, кызмат боюнча маанилүү жерде экендигин айтып, бул иш боюнча тийиштүү кызматтар менен биргеликте иш алпаруу зарылдыгын айтып тим болду. Ал эми бул участканы караган Ош облустук ЖККнын (ППС) кызматкерлери

Нурлан Мамашов, Бексултан Абдихалилов мындай деп айтышты.

«Отурбагыла дей берип чарчадык»

-Кечээ күнү, бүгүн эртең менен да эскерттик. Тоготушпайт. Биз болсо айтып, эскерткенден башка эч кандай чара көрө албайбыз. Башка мамлекеттерде мындай мамиле кылгандарды жазалап, ал түгүл сатып жаткандарын ыргытып жибергенин да укканбыз. Жанына жакын баруудан этияттанабыз, колубузду тийгизмек турсун. Эми чогуу-чараан чара көрбөсөк болбой калды. Бизди угушпайт.

Кумар Исаков, санитария жана фитосанитария инспекциясынын Ош шаардык башкармалыгынын жетекчиси:

«Текшерилбеген азыкты сатып албаш керек»

-Эреже боюнча текшерилбеген азык-түлүк сатылбаш керек. Ага карабастан ушундай көрүнүштөр болууда. Ооба, ар бир кичи районго эт, сүт, жашылча саткан павильон керек. Бирок жогорудай эмес, санитардык нормада. Биздин инспекция да эскерткенден башка эч кандай чара көрө албайт. Азыр барып санкитебиң барбы» деп сурап койоюнчу, аны уруксат берди деп түшүнүп, башка кызматтарга чоң сүйлөй башташат. Шаар боюнча 11 кызматкер аздык кылат экен, жетише албай жатышат баарына үлгүргөнгө. Эскерткенден башка нерсеге укугубуз жок. Дагы барып эскертебиз, түшүндүрөбүз.

 Соңку сөз ордуна

Көчө соодагерлеринин бир нече кызматты убарагерчиликке салып, тартипке баш ийбей жаткандыктары мыйзамга да, шариатка деле туура келбейт. Анткени жетекчиликке баш ийүү, соодадагы тазалык, адал эмгек шариатта да айтылган. Туура эмес жерге туруп соода кылгандар деле акыры бир күн түшүнүп аңдашар же алардын саткан товарын албай коюп, өз саламаттыгыбызга сак болсок, балким аларманы жок айласыз баш ийишер. «Ушундай жерден бир нерсе сатып алып жейсизби?» деген сурамжылоогобузга көпчүлүгү «жок» деп жооп беришти, азчылык гана «шашканда эле ала коем, эми албайм» деген жооп кайтарса, көпчүлүк «алардын үстүнөн акча алып жаман үйрөнгөндөр бар, ошон үчүн камырабай отурушат, аймактык тескөөчүлөр менен эле санитардык борбор тыйып койсо болмок» деген жоопту айтышты

Ош шаарынын мэри А. Кадырбаев аймактын тургундары менен жолугушууда «мен адам өмүрүнө коркунуч келтире турган, мыйзамга туура келбеген иш-аракеттердин баарына каршы турам. Мындан бир топ жыл мурда баары борбордук базардан соода кылышчу, азыр ар бир көп кабаттуу үйдүн алдына эле дүкөн улай салып, ошол үйдүн бүт жашоочуларына кооптонууну жаратып жатышат. Биз сейсмикалык жактан өтө кооптуу делген аймакпыз. Андыктан шаарда керексиз, коркунуч алып келе турган курулашка каршылыгымды билдирем, адам өмүрүнөн кымбат эмне бар» деп айткан сөзү калетсиз…

Масимкан Турсунбекова

Фото Сыдык Токонов

Төлөө терминалы жаңы жылга чейин орнотулат. Анткени Жапалак айылдык аймактык башкармалыгында калк жыш жайгашкан. Мындан сырткары жашоочулар шаарга келүүдө жолдун алыстыгынан кыйналышат. Ага байланыштуу ушундай жеңилдик каралды. Ош шаардык мамлекеттик салык кызматынын башкармалыгынын жетекчилигинин  айтымында учурда  тейлөөчү банктардын бири менен сүйлөшүүлөр жүрүп жатат. Ал эми Ош шаарына төлөө терминалдарынан 50дөн ашыгы орнотулуп бүттү. Алар соода түйүндөргө, дүкөндөргө, эл көп барган жерлерге жайгаштырылды. Учурда Ош шаарында 9 миңге жакын жаран салык төлөйт. Алардын 6641 жеке тараптар болсо, 2161 юридикалык жактар.

12-ноябрда  Ош шаардык Кеңешинин социалдык-маданий өнүктүрүү жана жаштар саясаты маселелери боюнча туруктуу депутаттык комиссиянын төрайымы Г.Эсенбаева жана шаардык Кеңештин депутаты  А.Мамадалиев, Ош шаардык билим берүү башкармалыгынын адистери менен биргеликте        №62- “Каныкей” балдар  бакчасы  менен жеринен таанышып келишти. Баарыбызга белгилүү  болгондой, жаш жеткинчектерди тарбиялоо аларга энелик мээрим жана татыктуу билим берүүдөн башталат.   Ошондуктан шаардык Кеңештин депутаттары шаарыбызда үлгүлүү болгон №62-бала бакчанын атайын ачык саатына катышып, өздөрүнүн  жогорку баасын  беришти. Шаардык Кеңештин депутаты А.Мамадалиев бала бакчада көптөгөн заманбап балдар ойноочу жана мекенчилдикке үйрөткөн усулдук көрсөтмө куралдарга көңүл буруу менен башка бала бакчаларда да колго ала турган саамалык экендигин баса белгиледи. Ошондой эле  эл өкүлдөрү балдардын күлкүсү менен ортоктош болушуп, шаарыбыздын башка балдар бакчаларынын  жетекчилери менен пикир алмашты.