Кыргызстанда эттин баасы: элдин чочулоосу, ɵкмɵттʏн аракети жана УКМКнын камоолору

Ушул айдын башында Кыргызстан боюнча эттин баасы жогорулап, коомчулук дʏрбɵлɵңгɵ тʏштʏ. Министрлер кабинети бул маселени тез арада жайгарууну убада берип, Монополияга каршы жɵнгɵ салуу кызматы жер-жерлердеги эт сатуучу жайларды мониторинг жʏргʏзʏп, эттин баасына 90 кʏнгɵ мамлекеттик кɵзɵмɵл киргизилди.

Эттин кымбатташы: элдин дʏрбɵлɵңʏ жана мамлекеттик кɵзɵмɵл

Август айынын башында ɵлкɵ боюнча уй этинин бир килограммы 20-30 сомго кымбаттагын боюнча коомчулук коңгуроо кага баштаган. Алсак, соц.тармактын колдонуучулары Ош шаарында уйдун этинин бир кг.мы 20 сомдон 30 сомго чейин ɵсʏп, 700 сом болуп калганын жазышкан. Мындай жагдай Ош шаарында гана эмес, ɵлкɵ боюнча бар экенин эске алып, Министрлер кабинети эттин баасы боюнча мониторинг жʏргʏзʏлɵрʏн билдирген болчу.

Монополияга каршы жɵнгɵ салуу кызматынын Ош шаары боюнча башкармалыгынын башчысы Манас Мухаммед уулу эт сатуучу жайларда баалардын ɵсʏп кеткени боюнча мониторинг жʏргʏзʏлгɵндɵн кийин гана эттин баасына кɵзɵмɵл коюлгандыгын айтты.

«Албетте, алгач базарларга барып, эттин баасы боюнча мониторинг жʏрдʏ. Кийин эт саткан сатуучулар чакырылып, жыйын болуп, эттин баасы эмне себептен кымбаттап жатканы боюнча маселелер талкууланган. Эттин кымбатташынын эң бир чоң себеби — мал-жандыктарынын кɵп экспорттолушу болгон. Ушул жана башка маселелерди тактап, кийин гана биз сунуштарыбызды тиешелʏʏ министрликке жазганбыз. Ошонун негизинде гана эттин баасына мамлекеттик кɵзɵмɵл киргизилди»,- деди ал.

Кыргызстанда эттин баасы кымбаттап кеткенине байланыштуу 11-августтан тарта 90 кʏнгɵ мамлекеттик кɵзɵмɵл киргизилген. Ɵкмɵттʏн чечимине ылайык, эттин баасы 620 сомдон 690 сомго чейин деп белгиленген.

Ага улай эле, Монополияга каршы жɵнгɵ салуу кызматы республикалык маанидеги шаарлар — Бишкек жана Ош шаарларында жана аймактарда эттин баасы канча сомдон сатылары тууралуу маалыматтарды чыгарды.

Аталган кызматтын эттин баасы боюнча жадыбалына ылайык, Ош шаарында уйдун этинин 1 кг.мы 680 сом, койдун бир килограмм эти 680 сом деп кɵрсɵтʏлгɵн. Ал эми Ош облусундагы жети район боюнча алсак:

— Алай району: уйдун эти — 670 , койдун эти — 680 сом;

— Араван району: уйдун эти – 670, койдун эти – 680 сом ;

— Кара-Суу району: уйдун эти – 670, койдун эти -680 сом;

— Кара-Кулжа району: уйдун эти — 670, койдун эти – 680 сом ;

— Ноокат району: уйдун эти – 620, койдун эти – 650 сом;

— Ɵзгɵн району: уйдун эти – 670, койдун эти – 680 сом;

— Чоң-Алай району: уйдун эти – 670, койдун эти – 680 сом.

Учурдагы абал

Ош шаарында эттин баасы турукташты. Мурдагы «Бексултан» базарындагы эт сатуучу жайларда уйдун этинин килограммы 680 сомдон, койдун эти да ушундай эле баада сатылууда. Сатуучулар Монополияга каршы жɵнгɵ салуу кызматынын жергиликтʏʏ кызматкрелери атайын буйрук менен тааныштырып, эттин баасы боюнча тʏшʏндʏрʏп кеткенин айтышты.

Учурда Ош шаарынын башка аймактарында да эттин баасы ошол боюнча эле калган. Ош шаарынын тургуну уйдун этинин баасын мамлекет кɵзɵмлдɵгɵндɵн кийин 20 сомго арзандаганын билдирди.

«Мурдагы жумабы же андан мурунураакпы, айтор уйдун эти 700 -720 сом болуп жаткан. Азыркы кʏндɵ 680 сомдон болуп калыптыр. Биз деле жаңылыктардан кɵрʏп, эттин баасы арзандаганын угуп, кубанып калдык. Дагы кымбаттап кетип, балээ болбосун деп, эт алып коеюн деп келдим»,- деди шаар тургуну.

Деген менен Буга чейин Монополияга каршы жɵнгɵ салуу кызматы эгерде эттин баасы белгиленген баадан ашып кетсе, жɵнɵкɵй жарандар ʏчʏн — 30 эсептик кɵрсɵткʏчтɵн (3000 сом) баштап, юридикалык жактар ʏчʏн — 130 эсептик кɵрсɵткʏчтɵн (13 000 сом) баштап айып пулдар салынарын эскерткен.

Эт эмне ʏчʏн кымбаттады?

20-августта Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитети бир катар аткаминерлерди жана ортомчуларды кармады. Алардын катарында Суу ресурстары, айыл чарба жана кайра иштетʏʏ ɵнɵр жайы министринин орун басары Самат Насирдинов, Ветеринардык кызматтын директору Улугбек Кожобергенов, аталган министрликтин жана кызматтын бɵлʏм башчысы, ошондой эле мал-жандыкты чет ɵлкɵгɵ экспорттоодо ортомчулук кылган адамдар бар.

УКМКнын маалыматына ылайык, кармалгандар мал-жандыкты сыртка сатууга бɵлʏнгɵн квоталарды тааныштарына берип, мыйзамсыз жолдор менен киреше табышкан. Натыйжада 40 миңден ашуун бодо мал Жалал-Абад облусу аркылуу Ɵзбекстанга мыйзамсыз чыгарылып кеткен.

Атайын кызмат бул кɵрʏнʏш ɵлкɵдɵгʏ эттин кымбатташына негизги себептердин бири болгонун белгиледи.

Аны менен катар эле кыргыз ɵкмɵтʏ бодо малды жана майда жандыктарды ɵлкɵдɵн сыртка чыгууга убактылуу тыюу салды. Министрлер кабинетинин тɵрагасы Адылбек Касымалиев тиешелʏʏ токтомго кол коюп, ал дароо кʏчʏнɵ кирди.

Ɵкмɵт мындай чечимди ɵлкɵнʏн азык-тʏлʏк коопсуздугун камсыз кылуу жана эттин баасын турукташтыруу максатында кабыл алган.

Ошол эле учурда мелдештерге катышуу ʏчʏн даярдалган, чет мамлекеттерге, эл аралык уюмдарга же айрым адамдарга белекке берилʏʏчʏ жылкыларды сыртка чыгарууга уруксат берилет.

Дооран Токтошев.