Кыш чилде, жай чилде деп ɵтɵ суук жана ɵтɵ ысык мезгилди аташкан. Жай чилдеси: чымыран, булан-дулан, толгон, саратан, сайроон деп бешке бɵлʏнɵт. Жай чилдеси кырк кʏнгɵ созулуп 8-июлда башталып, 18-августта аяктайт. Чилденин акыр жагында 29-июлдан баштап 7-августка чейин «саратан» дагы он кʏнгɵ созулат. Андан соң 8-августтан 18-августка «Чилденин кетиши» деген жайкы саратандын кете турган убагы келет. Ушул аралыкта ɵнɵкɵт оорусу барлар ысык таптап коюудан абайлашы керек. Дегеле аптаптуу жайда кантип корголойбуз, адистердин кеңештери артык болбойт.
Сууну кɵбʏрɵɵк ичиңиз
Ысык аба ырайында организм суюктукка мурдагыдан да кɵбʏрɵɵк муктаж. Анткени жогорку температурада тердɵɵнʏн кɵбɵйʏшʏ организмде суу жетишсиздигине ɵбɵлгɵ тʏзɵт. Ошондуктан ысык аба ырайында суу ичʏʏ режимин сактоо зарыл. Кʏнʏнɵ ичʏʏ керек болгон суюктуктун кɵлɵмʏ сиздин салмагыңызга жана чɵйрɵнʏн температурасына жараша эсептелет. 50- 55 кг салмактагы адам ʏчʏн кʏнʏнɵ 1,5 литр 23 градуска чейин температурада оптималдуу болуп саналат. 25 градустан 29 градуска чейинки температурада – 2 литр. Температура 30 градустан жогору болсо — 2,5-3 литр.
Эгер сиз кʏнгɵ кɵпкɵ чыксаңыз, дарыгерлер кʏнʏмдʏк нормага дагы бир литр кошууну сунушташат. Ичкен суюктуктун кɵлɵмʏн чектɵɵнʏ талап кылган ɵзгɵчɵ ооруларыңыз болбосо, каалагандай ичиңиз. Чаңкооңузду жɵнɵкɵй газсыз суу менен кандырганыңыз жакшы. Шире, газдалган суусундуктардан баш тартуу керек: алардын курамында канттын кɵптʏгʏнɵн тышкары бул суусундуктар чаңкоону жакшы кандырбайт. Ысыкта алкоголдук ичимдиктерди ичʏʏ сунушталбайт, анткени ал жылуулук ɵткɵрʏʏнʏ стимулдайт, жʏрɵк-кан тамыр системасынын жʏгʏн кɵбɵйтɵт, ал эми курамындагы спирт суусатат. Ысык мезгилде кофе менен чайдан баш тартыңыз: бул суусундуктардын курамындагы кофеин диуретикалык касиетке ээ, демек сиз чай, кофе ичʏʏ менен кɵбʏрɵɵк суюктукту жоготосуз.
Шишип кетʏʏдɵн сактаныңыз
Биз ашыкча суюктук шишик пайда кылат деп ойлоп кɵнʏп калганбыз, бирок процесс тескерисинче болушу мʏмкʏн. Кээ бир адамдар ысыкта шишип кыйналышат — суунун жетишсиздигине организм ушундай реакция кылат. Атайын лимфа дренаждык кɵнʏгʏʏлɵр шишиктен арылууга жардам берет. Мисалы:
-100 ирет секириңиз, бул кɵнʏгʏʏ лимфаны таркатууга жардам берет.
-Колуңузду башыңыздан ɵйдɵ кɵтɵрʏп, «рамка» тʏзʏп, моюнуңузду басып, 30 секунд кармап, алаканыңыздын чети менен моюндун каптал булчуңдарын эки тарапка сунуңуз.
-Кулакка бир мʏнɵткɵ массаж жасаңыз.
— Манжалардын кʏчтʏʏ басымын колдонуп баштын баарын укалайсыз, андан кийин чачты тамырга жакын кармап, чачтан тартабыз. Бул кɵнʏгʏʏлɵр лимфаны тез таратып, шишиктен арылууга жардам берет.
Бɵлмɵдɵн кʏндʏн нуру тийбеши керек
Кондиционер — ысык аба ырайында алмаштырылгыс нерсе, бирок, ал бардыгында эле боло бербейт. Бɵлмɵнʏ башка жолдор менен муздата аласыз. Батирге кʏн нурунун кирʏʏсʏн чектɵɵ. Терезелерге кʏндɵн коргоочу каражаттарды коюңуз же кʏн нурунун активдʏʏ киришине тоскоол болгон атайын пардаларды илʏʏ керек. Жалюзи же парда жок болсо, анда кʏндʏн нурун чагылдыра турган ачык тʏстɵгʏ ак шейшептер да ылайыктуу. Шейшепти суу менен нымдап, терезелерге убактылуу илип койсоңуз болот.
Сыртта канчалык ысык болсо да, аба бɵлмɵгɵ кириши керек, андыктан терезелерди толук жабык кармабаңыз. Кʏндʏз бир аз боштук калтырып, кечтен таң эртеге чейин терезелерди кенен ачсаңыз болот.
Айланаңыздагы нерселердин баарын нымдап алыңыз
Ысык аба ырайында дем алууну жеңилдетʏʏ ʏчʏн чачыратуучу бɵтɵлкɵ менен батириңиздин абасын дайыма нымдап туруңуз. Ар бир саат сайын суу чачып турууга аракет кылыңыз. Эгерде сизде ʏй нымдаткычы болсо, ага муздуу суу куюп, муз кубиктерин кошуңуз. Бул ыкма бɵлмɵнʏ муздатуу ʏчʏн жакшы иштейт.
ʏйʏңʏздɵ кондиционер жок болсо, кабатыр болбоңуз – аны ɵзʏңʏз жасай аласыз. Ал ʏчʏн ʏйдɵгʏ жɵнɵкɵй желдеткичти алып, анын алдына муздак суу куюлган бɵтɵлкɵлɵрдʏ коюңуз. Биз музду дайыма тоңдургучта кармап турууну же бɵтɵлкɵдɵгʏ сууну тоңдурууну сунуштайбыз, алардын тɵрттɵн ʏч бɵлʏгʏн толтуруңуз: бул желдеткичтен жасалган кондиционерди эффективдʏʏ кылат.
Кондиционерден этият болуңуз
Кондиционерди толук кубаттуулукта кʏйгʏзʏʏгɵ шашпаңыз. Сырттагы жана ʏй ичиндеги температуранын айырмасы он градустан ашпашы керек. Болбосо, температуранын ɵтɵ кɵп айырмасы ден соолугуңузга терс таасирин тийгизет, анын ичинде тамактын оорушуна алып келет.
Бирок бул кондиционер алып келиши мʏмкʏн болгон жалгыз кɵйгɵй эмес. Аны чаңдан ʏзгʏлтʏксʏз тазалоону жана чыпкаларды алмаштырууну унутпаш керек. Эгер сиз аппаратты бир жылдан бери тазалабасаңыз, анда чаң топтолуп, андан кийин ʏйʏңʏзгɵ тарайт. Бул аллергиялык реакцияны жаратышы мʏмкʏн. Муздатуу аппараты ташыган микроскопиялык чаң бɵлʏкчɵлɵрʏнɵ организм ушундай реакция кылат.
Тиричилик техникасын азыраак колдонуңуз
Бардык тиричилик техникасы батирдин абасын жылытат. Электр мешти, газ, кир жуугуч машинаны жана идиш жуугучту кечинде жана эртең менен гана колдонууга аракет кылыңыз. Ал эми мештен такыр баш тартканыңыз оң. Электр чайнеги, ʏтʏк, кофе кайнаткыч жана мультиварка да абаны жылытат. Аларды колдонууну азайтууга аракеттениңиз. Телевизорду ɵчʏрʏп, ысытуу лампаларды светодиоддук лампаларга алмаштырганыңыз жакшы, анткени алар ысыбайт.
Диетаңызды ɵзгɵртʏңʏз
Биз орточо жана тɵмɵнкʏ температурада бышырганга кɵнʏп калган тамактар жылуу мезгилге жарабайт. Мындай аба ырайында муздак тамактарды кɵбʏрɵɵк жеш сунушталат. Дасторконуңузда жаңы жашылчалар, жемиштер, балык, сʏт азыктары болсун. Оор тамактарды сиңирʏʏ ʏчʏн кɵп энергия талап кылынгандыктан, алардан баш тартканыңыз оң. Муздак шорпо жана жеңил жашылча закускалары ысык жайдын эң жакшы варианты.
Ысык ɵтʏʏ
Аптаптуу мезгилде бизди кʏтʏп турган эң чоң коркунучтардын бири – ысык ɵтʏʏ. Анын себеби — организмде нымдуулуктун жетишсиздигинен терморегуляциянын бузулушу. Эгер сиз ысыкта кɵп убакыт ɵткɵрсɵңʏз, жылуулук булагынын жанында иштесеңиз, тердин бууланып кетишине жол бербеген кийимдерди кийсеңиз, же ысык температурада физикалык кɵнʏгʏʏлɵрдʏ жасасаңыз, анда ысыкка чалдыгып калуу коркунучу жогорулайт. Ысык ɵтʏʏнʏн белгилерин ɵз убагында аныктап, жабырлануучуга биринчи жардам кɵрсɵтʏʏ маанилʏʏ.
Биринчи белгилери — баш оору жана баш айлануу. Тамырлар кеңейип, кан токтой баштайт. Бул учурда адам жʏрɵк айлануу, ал тургай кусууга дуушар болушу мʏмкʏн. Дем алуу, кɵздʏн караңгылашы, галлюцинация эсин жоготуу да ысыктын белгиси. Бир катар жɵнɵкɵй эрежелерди сактоо керек:
-ачык тʏстɵгʏ кийимдерди кийʏʏ — алар кʏндʏн нурларын анчалык тартпайт;
-суюктук кɵбʏрɵɵк ичкенге аракет кылыңыз жана дайыма жаныңызда бир бɵтɵлкɵ суу болсун;
-майлуу тамактардан баш тартуу;
-спортту жана оор физикалык эмгекти жокко чыгаруу;
Зарыл болмоюнча ʏйдɵн чыкпоого аракет кылыңыз, айрыкча эң ысык аба ырайында – саат 10дон 17ге чейин.Кʏн тийгенде же ысыкта биринчи жардам кɵрсɵтɵ билʏʏ маанилʏʏ. Биринчи кадам жабырлануучуну зыяндуу фактордон – жылуулуктан обочолонтуу керек: аны кɵлɵкɵгɵ отургузуу, салкын бɵлмɵгɵ алып баруу.
Тез жардам чакыруу. Жабырлануучунун абалынын оордугуна баа бербеңиз — адам ɵзʏн жакшы сезсе да, ал дарыгердин кароосунан ɵтʏшʏ керек.
Денесинин ысыгын жогорулатып, кыймылды чектеген кийимдерди чечиңиз.
Таза аба киргизʏʏ ʏчʏн терезелерди ачыңыз.
Жабырлануучунун башынын астына колдо болгон материалдардан жаздап коюу керек.
Денени нымдуу чʏпʏрɵк менен жаап коюңуз.
Маңдайга жана баштын астына муздак компресстерди коюу керек: муздак сʏлгʏ, чʏпʏрɵккɵ оролгон муздун кесимдери, муздатуу ʏчʏн атайын баштык, муздак суу куюлган бɵтɵлкɵ.
Эгерде бейтап ɵз алдынча кыймылдай алса, аны душка же салкын ваннага жаткырыңыз. Эгер кыймыл кыйын болсо, денеңизге муздак суу куюңуз.
Кʏнгɵ туура кʏйʏʏ
Мындай ысыкта эң негизги кɵңʏл ачуу бул сууда сʏзʏʏ жана кʏнгɵ кʏйʏʏ. Бирок биз коопсуздук чараларын унутуп калабыз. Кʏйʏʏ ʏчʏн туура убакытты тандаңыз. Дарыгерлер тʏшкʏ саат 12ге чейин жана 16:00дɵн кийин кʏнгɵ кʏйʏʏнʏ сунушташат. Ал эми 13 сааттан 15 саатка чейинки убакыт — кʏндʏн тʏздɵн-тʏз нуру эң коркунучтуу мезгил.
Кʏнгɵ акырындык менен кʏйʏʏ керек. Биринчи жолу кʏнгɵ жарым саатка, эң кɵп дегенде бир саатка гана чыга аласыз. Ошентип тери акырындап кʏйʏп, кʏндʏн нурларына даярдана баштайт. Кʏндɵн коргоочу кремдерди жана спрейлерди колдонууну унутпаңыз, ар бир эки саат сайын териге сʏйкɵп турушу керек. Денени гана эмес, бетти да SPF коргоосу 50дɵн кем эмес кремдерди койгон жакшы.
Эгер сиз кʏнгɵ кʏйʏп калсаңыз, анда эч кандай шартта муз же муздуу сууну колдонбоңуз, териге скрабдарды же спирт камтыган каражаттарды колдонбоңуз, ыйлаакчаларды тешип албаңыз же кʏйгɵн терини сыйрып салбаңыз — бул инфекцияны алып келиши мʏмкʏн. Кʏйʏк болгон жерлерге каймак сʏйкɵбɵйт: кургагандан кийин териде кабык пайда болуп, жабыркаган клеткаларды ого бетер дʏʏлʏктʏрɵт. Эгер оору чыдагыс болсо, ооруну басаңдатуучу же сезгенʏʏгɵ каршы дары ичип, териңизге атайын тынчтандыруучу крем сʏйкɵңʏз.
Окшош макалалар
Легендарлуу парламент депутаттары: “Мамлекеттин бир тыйынына кɵз артпай иштегенбиз”
Энени тʏйшʏккɵ салган тɵрɵттɵн кийинки депрессия
STEАM – сабакты теория эмес, практиканын негизинде ɵтʏʏ