ТАТТУУНУ СYЙƟСYЗБY? АНДА ТYРК ДЕСЕРТИ СИЗ YЧYН…

Терең маданий мурасты жана жʏздɵгɵн жылдык салтты чагылдырган тʏрк ашканасы бʏткʏл дʏйнɵгɵ таанылган. Албетте мындай атактуулуктун катарында тʏрк таттуулары да бар. Тʏрк десерттери ɵлкɵнʏн археологиялык жана маданий байлыгы катары кɵпчʏлʏктʏ кызыктырат жана кɵптɵгɵн туристтик гиддер тʏрк таттууларын “дʏйнɵдɵгʏ эң мыктылар” тизмесине киргизет. Даамы жана назиктиги боюнча дээрлик ар бир даамга ылайыкталган тʏрк десерттери шаар тургундарынын жана конокторунун сʏймɵнчʏлʏгʏнɵ ээ. Тʏркиянын таттуу даамдарынын популярдуулугуна байланыштуу Taste Atlas журналы «Дʏйнɵдɵгʏ эң мыкты 100 десерт» тизмесинде бир нече атактуу тʏрк таттууларына басым жасаган.

Дʏйнɵлʏк каттоодон ɵткɵн “тʏрк баклавасы”

Баклава – эң белгилʏʏ тʏрк десерти, майдаланган жаңгак менен толтурулган жана таттуу сиропко малынган жука кагаз камырдан жасалган жагымдуу кондитердик азык. Гастрономиялык салттары ʏчʏн ЮНЕСКОнун “Чыгармачыл шаарлар тармагына” кирген Газиантептен алынган баклава жана Газиантептин эң кɵрʏнʏктʏʏ баклавасы Taste Atlasка ɵзгɵчɵ даам катары кошулду. Европа Биримдиги Комиссиясы тарабынан тʏрк ашканасына гана таандык даам катары катталган Газиантеп баклавасы Тʏркиянын кʏнʏмдʏк жашоодо жана ɵзгɵчɵ учурларда эң маанилʏʏ тамактарынын бири. Баклава кондитердик тамактын жалпы термини болгону менен, десерт даярдалышына жана кɵрсɵтʏлʏшʏнɵ жараша ар кандай аталыштарга ээ боло алат. Мисалы, Taste Atlasтагы да фыстык сарма, мисте менен жасалган баклаванын бир тʏрʏн билдирет. Жалгыз фило баракка тоголонгон fistik sarma жыш мисте пастасы менен жасалат, кээде «мисте майы» деп да аталат. Тʏркиянын бай маданий мурасынын элементардык ɵкʏлʏ катары, баклава каалаган формада же стилде даярдалып, унутулгус даамдарды тартуулайт.

Taste Atlasтагы дагы бир салттуу тʏрк десерти — кʏнефе. Ысык кʏнефеге майдаланган филло камырынын же манна камырынын ортосуна эриген тузсуз сыр кошулат, андан кийин таттуу сиропко малып, майдаланган мисте менен кооздолот. Эң даамдуу кʏнефе Тʏркиянын Тʏштʏк-Чыгыш Анадолу облустарында кездешет жана Хатайдын дʏйнɵгɵ таанымал таттуусу “Антакия Кʏнефе” Европа Биримдигинде “Коргоодогу Географиялык Белги” катары каттоого алынган.

Салттуу мурас: сʏт десерттери

Тʏркиянын сʏттʏʏ десерттери ɵлкɵнʏн башка кулинардык даамдары сыяктуу популярдуу жана даамдуу. Firin sutlac (бышырылган кʏрʏч пудинги) — сʏт, кʏрʏч жана шекерди айкалыштыруу менен жасалган популярдуу салттуу тʏрк десерти; пудинг бышырылып, анын кʏйгɵн бети корица же фундук менен кооздолот. Бул классикалык десерт бʏткʏл ɵлкɵ боюнча бар болсо да, кɵптɵгɵн кʏйɵрмандар эң жакшысын Туркиядан кезиктире алышат.

Осмон дооруна таандык казандиби (карамелденген сʏт пудинги) жумшак консистенциясы жана бир аз кʏйгɵн негизи бар. Десерттин аты ал даярдалган казандын кʏйʏп кеткен тʏбʏн билдирет. Чыныгы казандиби майдаланган тоок тɵшʏнɵн жасалган десерттин (тоок тɵш пудинги) астыңкы катмарын кʏйгʏзʏʏ менен жасалат. Бирок, казандибилердин кɵбʏ сары май, сʏт, кʏрʏч уну, шекер жана крахмал менен берилип, ʏстʏнɵ карамелизденген бɵлʏгʏ, майдаланган тоок тɵшʏ кошпой эле даярдалат. Бул салттуу тамак тʏрк кофеси же башка сансыз тʏрк десерттери сыяктуу чай менен берилет.

Maras Dondurmasy (Мараш балмуздагы) да Даам Атласынын гидинде. Тыгыз консистенциясы, ɵзгɵчɵ даамы жана жыты менен Мараш Дондурма бʏтʏндɵй Тʏркиянын сʏйʏктʏʏ десерти. Бул кереметтʏʏ кондитердик сырдын сыры анын ингредиенттеринде жатат: балмуздак Кахраманмараштагы табигый чɵптɵр менен азыктанган эчкилердин сʏтʏнɵн жасалат, ал эми даамдуу «салеп» бул жерде ɵскɵн кызгылт кɵк орхидеялардын тамырынан алынат.

Даам атласындагы дагы бир тʏрк таттуусу Ирмик халвасы Анадолу кулинардык маданиятынын ажырагыс бɵлʏгʏ. Дээрлик ар бир облуста бир аз вариациялар менен даярдалган тамак жарма, май, кант, сʏт жана карагайдан турат. Ал кɵп учурда муздак Мараш балмуздагы менен бирге берилет.